Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư - Tự động hóa
“Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư” là nói đến sự xuất hiện các công nghệ mới đang làm biến đổi sâu sắc nền kinh tế và cũng là chủ đề một cuốn sách do nhà sáng lập kiêm chủ tịch Diễn đàn Kinh tế Thế giới Klaus Schwab viết.
Các phát minh công nghệ mới đang dần dần làm thay đổi cấu trúc các nền kinh tế. Với ứng dụng di động nền tảng như Uber hay Grab các lái xe taxi hay người lao động đang làm việc mà không đòi hỏi các lợi ích lao động cơ bản như bảo hiểm y tế và bảo hiểm thất nghiệp, điều mà các công ty truyền thống của nhiều quốc gia theo luật định phải chi cho nhân viên.
Một lượng ngày càng tăng nhân lực sẽ biến mất khỏi nơi làm việc do hệ quả của tự động hóa rộng rãi. Chẳng hạn như Google đang tìm kiếm đối tác công nghiệp để sản xuất những ô tô không người lái đầu tiên và Toyota thì dự kiến đến năm 2020 sẽ ra mắt mẫu ô tô có khả năng chạy tự động trên đường cao tốc.
Các nhà kinh tế học đưa ra các tiên đoán về những loại người lao động nào sẽ bị sa thải cũng như tác động của việc này đến thu nhập và sự bình đẳng giới. Hai nhà nghiên cứu Carl Benedikt Frey và Michael Osborne của đại học tổng hợp Oxford ước tính khoảng 45% tổng số việc làm của nước Mỹ hầu như chắc chắn chịu ảnh hưởng xấu của tự động hóa trong tương lai.
Tự động hóa làm tăng năng suất máy móc và vì thế người ta chỉ cần đầu tư ít vốn hơn để sinh ra cùng lượng, hoặc thậm chí nhiều hơn, lợi nhuận như trước. Thoạt tiên điều này nghe có vẻ là tốt đẹp nhưng thực ra sẽ góp phần tạo ra sự suy giảm tốc độ tăng trưởng kinh tế trong dài hạn đối với các nước giàu có, một hiện tượng được gọi là trì trệ tín dụng.
Một mặt các gia đình khá giả tiếp tục gia tăng tài khoản tiền tiết kiệm của họ mặt khác các nhà đầu tư lại đầu tư ngày càng ít hơn vì tự động hóa tạo ra tỷ suất lợi nhuận trên vốn tăng cao. Điều này rút cục dẫn đến tình trạng thừa mứa tiền gửi không thể đầu tư được và do đó làm thu hẹp quy mô nền kinh tế.
Trung Quốc
Trung Quốc sau suốt một thập kỷ tăng trưởng GDP ở mức 2 chữ số nay đang phải giảm tốc. Sự giảm tốc tương tự cũng đang xảy ra với các thị trường mới nổi. Dù rằng Ngân hàng Thế giới dự báo mức tăng trưởng 7% trong năm nay nhưng sự phát triển chậm lại như vậy của
Trung Quốc chắc chắn làm lực lượng lao động lẫn các ông chủ doanh nghiệp và giới đầu tư trong nước lo ngại sau nhiều năm làm giàu từ sự phát triển nóng. Giới đầu tư nước ngoài càng hoảng sợ hơn khi chứng kiến từ sự phá giá đồng nhân dân tệ liên tiếp từ tháng 8 năm ngoái đến việc tạm thời ngừng giao dịch trên thị trường chứng khoán Trung Quốc lần thứ hai đầu năm nay.
Bắc Kinh được cho là đã làm quá ít, phản ứng quá muộn để trấn an giới đầu tư quốc tế và hội nghị Davos này là cơ hội để thế giới được nghe những lời giải thích và hướng dẫn cần thiết từ phía Trung Quốc.
Phiên làm việc sáng ngày thứ Năm 21/1 với chủ đề “Nền kinh tế Trung Quốc đang tiến về đâu?” có tham luận của chủ tịch Ủy ban điều tiết chứng khoán Trung Quốc Fang Xinghai, ông trùm bất động sản Zhang Xin và Jiang Jianqing, chủ tịch ngân hàng lớn nhất thế giới ngân hàng Công thương Trung Quốc (ICBC).
Các nền kinh tế mới nổi
Nhiều người dự đoán sự phát triển chậm lại trong năm 2016 của các nền kinh tế mới nổi, giống như đã xảy ra trong năm ngoái. Do cơn khát nguyên nhiên liệu thô của ngành công nghiệp nặng và xây dựng Trung Quốc đang đi đến hồi kết giá cả hàng hóa đã giảm xuống thấp nhất trong 10 năm gần đây.
Ấn Độ kịp tránh rơi vào tình trạng giảm tốc do nước này không phải là một quốc gia thiên về xuất khẩu giống như các nền kinh tế mới nổi khác. Thêm vào đó Cục Dự trữ liên bang Mỹ đã nâng lãi suất cuối vào năm ngoái kéo theo việc đồng đô la Mỹ tăng giá. Các thị trường tài chính quốc tế đã thấy trước diễn biến này và phản ứng mau chóng.
Trong năm ngoái dòng tiền đã chảy khỏi các thị trường mới nổi để đổ về các thị trường tài chính nước Mỹ do đồng đô la Mỹ mạnh hơn và lãi suất cao hơn chi phối. Lần đầu tiên kể từ cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2009 người ta chứng kiến tình trạng ảm đạm của dòng đầu tư chảy vào các thị trường mới nổi.
Đồng đô la mạnh hơn có nghĩa là các nước đang phát triển gặp khó khăn lớn do giá trị thực các khoản nợ tính bằng đô la Mỹ tăng lên đồng thời mức thu thuế xuất khẩu hàng hóa sụt giảm. Ví dụ như Brazil đã bị cả hai tổ chức xếp hạng quốc tế Standard & Poor’s và Fitch Ratings đánh tụt hạng tín nhiệm tín dụng xuống mức “rác”.
Khả năng rời bỏ EU của nước Anh
Năm nay vương quốc Anh sẽ tổ chức một cuộc trưng cầu dân ý để lựa chọn sẽ ở lại EU hay sẽ rời khỏi EU. Việc rời khỏi EU sẽ có ảnh hưởng như thế nào với kinh tế Anh và liệu nước Anh có tái gia nhập các thỏa thuận thương mại giống như cũ hay không còn là một điều không rõ ràng.
Tuy nhiên theo khảo sát do tờ Financial Times tiến hành thì đa số các chuyên gia kinh tế đều tin rằng việc rời khỏi EU sẽ làm tổn hại tới sự thịnh vượng trung hạn của nước Anh.
Cuộc trưng cầu dân ý đang gây chia rẽ trong nội bộ đảng Bảo thủ cầm quyền có động cơ chính trị xoay quanh mối lo ngại đối với chính sách nhập cư và sự kiểm soát từ trên xuống của các quan chức lãnh đạo EU đóng tại Brussels.
Bất chấp sự cam kết giảm số người nhập cư vào Anh xuống chỉ “vài chục nghìn” của đảng Bảo thủ những người chỉ trích cho rằng mục tiêu này là bất khả thi nếu tiếp tục tôn trọng quyền di chuyển tự do giữa các quốc gia nội bộ EU.
Thủ tướng Anh David Cameron và bộ trưởng Tài chính George Osborne cùng tham dự hội nghị Davos sẽ bày tỏ sự đoàn kết với các nhà lãnh đạo quốc gia châu Âu khác có chung quan điểm vì EU.
Tuy nhiên thủ tướng Đức Angela Merkel không tham dự hội nghị này và sẽ bỏ lỡ dịp gây sức ép với nhà lãnh đạo Anh về các vấn đề biên giới và tiếp nhận người nhập cư.