Mỹ phẩm “dỏm” tràn lan, quản lý khó khăn
Ngày 25/8, tại Hội thảo Mỹ phẩm: Từ công bố, sản xuất đến đảm bảo chất lượng do Báo Tiền Phong phối hợp Cục Quản lý Dược, Viện Kiểm nghiệm thuốc TPHCM, Đại học Quốc tế Hồng Bàng và các đơn vị tổ chức đại diện Bộ Y tế đã chỉ ra những thế mạnh và nhiều bất cập của thị trường mỹ phẩm tại Việt Nam.
Theo đó, ngành mỹ phẩm Việt Nam đang phát triển mạnh với tốc độ tăng trưởng trung bình 10-15% mỗi năm, không chỉ sôi động ở Hà Nội, TPHCM, Đà Nẵng mà còn mở rộng về nông thôn, đồng bằng và miền núi. Sự phát triển này góp phần thúc đẩy nhiều lĩnh vực như bán lẻ, quảng cáo, logistics, tạo việc làm cho hàng trăm nghìn lao động.
Tuy nhiên, TS Tạ Mạnh Hùng - Cục Phó Cục quản lý Dược, Bộ Y tế - cho biết hơn 80-90% mỹ phẩm trên thị trường vẫn phụ thuộc nhập khẩu, trong khi sản xuất trong nước chủ yếu dừng ở gia công đơn giản, hạn chế về công nghệ và thương hiệu. Song song đó, tình trạng mỹ phẩm handmade (sản phẩm làm thủ công) homemade (sản phẩm nhà làm) nở rộ làm gia tăng thách thức cho công tác quản lý.
Ông Hùng phân tích nhiều cơ sở nhỏ lẻ chưa tuân thủ nguyên tắc Thực hành tốt sản xuất mỹ phẩm, thậm chí chưa công bố sản phẩm, chưa ghi nhãn đúng quy định. Trong khi đó, lợi nhuận cao khiến mỹ phẩm trở thành “mảnh đất màu mỡ” cho nạn làm giả, làm nhái.
Chỉ trong một tháng cao điểm (15/5-15/6/2025), lực lượng chức năng tại nhiều địa phương đã triệt phá hàng loạt vụ sản xuất, kinh doanh mỹ phẩm giả, nhái các thương hiệu nổi tiếng.
Dù người tiêu dùng biết rõ nguy cơ từ mỹ phẩm không rõ nguồn gốc, song tâm lý ham rẻ vẫn khiến nhiều người chấp nhận mua, vô tình tiếp tay cho hàng giả tràn lan. Thực trạng này vừa đe dọa sức khỏe, vừa làm suy giảm niềm tin với doanh nghiệp chân chính và kìm hãm sự phát triển của ngành mỹ phẩm.
Bài học từ quốc tế
Phát biểu đóng góp ý kiến cho hội thảo Tiến sĩ Alain Khaiat - cựu Chủ tịch ban ISO TC 217 về Mỹ phẩm (hiện là Cố vấn khoa học cho cơ quan quản lý của Singapore) - nhấn mạnh: “Minh bạch là yếu tố then chốt để xây dựng thị trường mỹ phẩm lành mạnh”.
Theo ông, minh bạch phải được thể hiện trong mọi khâu, từ công bố sản phẩm, ghi nhãn, quảng cáo đến lưu thông ngoài thị trường. Khi áp dụng chuẩn mực quốc tế, cơ quan quản lý dễ dàng giám sát, còn doanh nghiệp có cơ hội nâng cao uy tín, khẳng định thương hiệu Việt trên thị trường khu vực và quốc tế.
“Dù mỗi quốc gia có đặc thù riêng, nhưng điểm chung là sự công khai, minh bạch phải trở thành nguyên tắc bất biến. Đó là cách duy nhất để ngăn chặn hàng giả, hàng nhái và tạo dựng niềm tin lâu dài nơi người tiêu dùng” - ông Alain Khaiat khẳng định.
Góp ý từ bà Lê Châu Giang - thành viên Ban soạn thảo Nghị định Mỹ phẩm ASEAN - cũng nhấn mạnh vai trò hợp tác quốc tế. Khi mỹ phẩm lưu thông xuyên biên giới ngày càng nhiều, đặc biệt qua thương mại điện tử, việc hài hòa tiêu chuẩn và chia sẻ dữ liệu giữa các nước sẽ giúp Việt Nam kiểm soát chất lượng hiệu quả hơn, đồng thời bảo vệ tốt hơn sức khỏe người tiêu dùng.
Bà Châu Giang cho rằng để phát triển bền vững, ngành mỹ phẩm Việt Nam phải giải quyết song song hai vấn đề: nâng cao năng lực sản xuất trong nước và siết chặt quản lý chất lượng. Doanh nghiệp cần đầu tư công nghệ, nghiên cứu phát triển (R&D), xây dựng thương hiệu bài bản để giảm phụ thuộc vào nhập khẩu.
“Ở góc độ quản lý, việc áp dụng chuẩn mực quốc tế về sản xuất, công bố và lưu thông sẽ là nền tảng quan trọng để minh bạch hóa thị trường. Cùng với đó, truyền thông nâng cao nhận thức cộng đồng cần được đẩy mạnh, giúp người tiêu dùng hiểu rõ tác hại của mỹ phẩm trôi nổi, từ đó nói không với hàng giả, hàng nhái” - bà Châu Giang nói.
Các chuyên gia nhận định ngành mỹ phẩm Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn nhưng cũng đầy thách thức. Nếu biết tận dụng kinh nghiệm quốc tế và kiên định con đường minh bạch, thị trường hoàn toàn có thể phát triển mạnh mẽ, tạo dựng vị thế vững chắc trong khu vực.
Theo Cục Quản lý Dược, hiện Việt Nam có khoảng 430 doanh nghiệp sản xuất và kinh doanh mỹ phẩm được cấp phép. Tuy nhiên, mỗi năm lực lượng chức năng vẫn phát hiện hàng trăm vụ vi phạm liên quan đến mỹ phẩm giả, ghi nhãn sai quy định hoặc không công bố. Các chuyên gia khuyến cáo người tiêu dùng nên chọn sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng, đã được công bố hợp pháp, đồng thời kiểm tra kỹ nhãn mác để tránh rủi ro cho sức khỏe.