Chuyện ông bà chủ chợ được lập đền thờ

Ngôi đền thờ ông bà Đỗ Công Tường nằm ngay chợ Cao Lãnh (đường Lê Lợi, phường 2, TP Cao Lãnh,Đồng Tháp), được người dân lập và thờ đến nay hơn 200 năm, trải qua nhiều lần trùng tu, sữa chữa. Hằng ngày, đông bà con, du khách đến viếng. Đặc biệt, khách đến viếng đông nhất vào dịp lễ giỗ của ông bà.

Theo sử sách địa phương ghi lại, thời nhà Nguyễn, ông Đỗ Văn Văn người miền Trung, cùng các con Đỗ Công Tường (Lãnh), Đỗ Văn Thoại và các con gái, đến khai hoang lập nghiệp ở bờ sông Cái Sao (vàm rạch Chanh, rạch bà Vại, rạch bà Năm bây giờ). Khi lập gia đình, ông bà Đỗ Công Tường ra ở riêng và khai mở trồng quýt cạnh bờ sông Cao Lãnh và kinh Thầy Khâm sai.

Dưới triều vua Gia Long, vùng này thuộc trấn Định Tường, vườn quýt của ông Đỗ Công Tường lên tươi tốt, thuận lợi cho người dân trong thôn nhóm họp mua bán, càng lúc càng đông. Ông Đỗ Công Tường tính tình cương trực, được cử chức Câu đương phân xử những vụ tranh chấp trong thôn xóm. Thấy cảnh người dân mua bán chịu nắng mưa, ông bà đã làm mái che, dần hình thành chợ, dân gọi chợ Vườn Quýt hoặc chợ Ông Câu.

Năm Canh Thìn (1820) bệnh dịch tả phát lên dữ dội làm cho nhân dân trong vùng này qua đời rất nhiều. Chợ Vườn Quýt trở nên thưa thớt rồi vắng bặt tiếng người. Xóm làng phủ trùm màu thê lương tang tóc. Động lòng trắc ẩn, ông bà Đỗ Công Tường đặt bàn hương án giữa trời trước sân chợ rồi khấn nguyện, làm lễ cầu an. Ông bà xin nguyện chết thay cho dân chúng và cầu cho dịch bệnh mau chấm dứt, để đồng bào sớm thoát cảnh đau thương. Sau đó, bà mắc bệnh rồi qua đời vào tối 9/6, tới ông cũng mắc bệnh và qua đời vào tối 10/6.

Người dân làm lễ chôn cất ông bà Đỗ Công Tường xong, dịch tả cũng từ từ chấm dứt, cuộc sống hồi sinh, chợ Vườn Quýt cũng họp lại,

Để tưởng nhớ đến sự hy sinh của ông bà, dân chúng trong làng lập miếu thờ và lấy ngày mùng 9-10/6 hằng năm làm ngày giỗ của ông bà Đỗ Công Tường.

Chợ Vườn Quýt khôi phục, sung túc hơn trước và được mọi người quen gọi chợ Câu Lãnh (tên thường gọi của ông câu Đỗ Công Tường), rồi nói trật thành Cao Lãnh.

Năm 1935, vua Bảo Đại có sắc phong cho ông bà Đỗ Công Tường là “Dực bảo trung hưng linh phò chi thần”, ghi nhận công lao của ông bà đối với vùng đất Cao Lãnh tới nay.

Hằng năm, tại đền thờ ông bà Đỗ Công Tường, người dân lại tổ chức giỗ cho ông bà vào ngày 9-10/6 Âm lịch, thu hút đông đảo khách hành hương từ khắp nơi đến chiêm bái.

Ngày 8/7/2019, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch có Quyết định xếp hạng mộ và Đền thờ ông, bà Đỗ Công Tường là Di tích lịch sử - văn hóa quốc gia.

Theo Trưởng phòng Văn hóa - Thông tin thành phố Cao Lãnh - Hồ Huệ Thu Hằng, đền thờ ông bà Đỗ Công Tường ngày nay còn được nhiều du khách biết đến là điểm du lịch tâm linh của thành phố. Ngoài ra, một số đơn vị lữ hành tổ chức tour du lịch có điểm đến đền thờ ông bà Đỗ Công Tường và các điểm tham quan du lịch trên địa bàn thành phố, góp phần quảng bá du lịch và giữ gìn, phát huy giá trị di tích lịch sử đền thờ.