Có thể chữa được bệnh điếc bẩm sinh nhờ... chỉnh sửa gien

Một nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng một hình thức liệu pháp gien có thể phục hồi thính giác thành công ở trẻ mới biết đi và thanh niên bị điếc bẩm sinh. Nghiên cứu này tập trung cụ thể vào trẻ mới biết đi và thanh thiếu niên sinh ra bị điếc liên quan đến OTOF. Tình trạng này là do đột biến gien OTOF sản xuất protein otoferlin, một protein quan trọng cho thính giác.
Liệu pháp gien cho một dạng bệnh điếc di truyền hiện đã được thử nghiệm trên những người từ 1 đến 24 tuổi. Liệu pháp này cho kết quả tốt nhất ở trẻ em từ 5 đến 8 tuổi. (Ảnh: Capuski)

Cứ 1.000 trẻ sơ sinh thì có tới 3 trẻ bị mất thính lực ở một hoặc cả hai tai. Mặc dù cấy ghép ốc tai điện tử mang lại hy vọng đáng kể cho những trẻ này, nhưng nó đòi hỏi phải phẫu thuật xâm lấn. Những cấy ghép này cũng không thể tái tạo hoàn toàn sắc thái thính giác tự nhiên.

Đột biến OTOF có thể chỉnh sửa

Protein này truyền tín hiệu thính giác từ tai trong đến não. Khi gien này bị đột biến, quá trình truyền dẫn bị gián đoạn, dẫn đến mất thính lực nghiêm trọng ngay từ khi sinh ra. Không giống như các loại điếc di truyền khác, những người bị đột biến OTOF có cấu trúc thính giác khỏe mạnh ở tai trong, vấn đề chỉ đơn giản là một gien quan trọng không hoạt động bình thường. Điều này khiến nó trở thành ứng cử viên lý tưởng cho liệu pháp gien: nếu bạn có thể sửa chữa gien bị lỗi, các cấu trúc khỏe mạnh hiện có sẽ có thể phục hồi thính giác.

Trong nghiên cứu này, các nhà nghiên cứu đã sử dụng một loại virus đã được biến đổi gien làm hệ thống vận chuyển để đưa bản sao hoạt động của gien OTOF trực tiếp vào các tế bào thính giác của tai trong. Virus hoạt động như một chất chuyển phát phân tử, đưa gien điều chỉnh đến đúng nơi cần thiết.

Các virus biến đổi gien thực hiện điều này bằng cách đầu tiên bám vào bề mặt tế bào lông, sau đó thuyết phục tế bào nuốt trọn chúng. Khi đã vào bên trong, chúng bám vào hệ thống vận chuyển tự nhiên của tế bào cho đến tận trung tâm điều khiển (nhân tế bào). Tại đó, cuối cùng chúng giải phóng các chỉ thị di truyền cho otoferlin đến các tế bào thần kinh thính giác.

Nhóm nghiên cứu trước đây đã tiến hành các nghiên cứu trên động vật linh trưởng và trẻ nhỏ (5 và 8 tuổi) và xác nhận liệu pháp virus này an toàn. Họ cũng minh họa được tiềm năng phục hồi thính lực của liệu pháp này, đôi khi đạt mức gần bình thường. Nhưng vẫn còn những câu hỏi quan trọng về việc liệu liệu pháp này có hiệu quả với bệnh nhân lớn tuổi hay không và độ tuổi nào là tối ưu để bệnh nhân được điều trị.

Để trả lời những câu hỏi này, nhóm nghiên cứu đã mở rộng thử nghiệm lâm sàng tại năm bệnh viện, tuyển chọn mười người tham gia từ 1 đến 24 tuổi. Tất cả đều được chẩn đoán mắc chứng điếc liên quan đến OTOF. Liệu pháp virus đã được tiêm vào tai trong của mỗi người tham gia. Họ đã theo dõi chặt chẽ tính an toàn trong suốt 12 tháng nghiên cứu thông qua khám tai và xét nghiệm máu. Sự cải thiện thính lực được đo lường bằng cả bài kiểm tra phản ứng thân não khách quan và đánh giá thính lực hành vi.

Trong các bài kiểm tra phản ứng thân não, bệnh nhân nghe thấy tiếng lách cách nhanh hoặc tiếng bíp ngắn với nhiều cao độ khác nhau trong khi các cảm biến đo phản ứng điện tự động của não. Trong một bài kiểm tra khác, bệnh nhân nghe thấy những âm thanh đều đặn, ổn định ở các cao độ khác nhau trong khi máy tính phân tích sóng não để xem liệu chúng có tự động theo nhịp điệu của những âm thanh này hay không.

Thính lực cải thiện nhanh chóng và đáng kể, đặc biệt là ở những người tham gia nhỏ tuổi. Trong tháng đầu tiên điều trị, mức cải thiện thính lực trung bình đạt 62% trong các bài kiểm tra phản ứng thân não khách quan và 78% trong các bài đánh giá thính lực hành vi. Hai người tham gia đạt được nhận thức lời nói gần như bình thường. Phụ huynh của một người tham gia 7 tuổi cho biết bé có thể nghe thấy âm thanh chỉ ba ngày sau khi điều trị.

Trong suốt thời gian nghiên cứu 12 tháng, mười bệnh nhân đã gặp phải các tác dụng phụ từ nhẹ đến trung bình. Tác dụng phụ phổ biến nhất là giảm bạch cầu. Điều quan trọng là không có biến cố bất lợi nghiêm trọng nào được ghi nhận. Điều này khẳng định tính an toàn của liệu pháp gien dựa trên virus này.

Thử nghiệm này là một cột mốc quan trọng, nhưng chỉ là bước khởi đầu. Các nhà nghiên cứu đang nỗ lực phát triển các liệu pháp nhắm vào các gien phổ biến khác có liên quan đến mất thính lực. Việc điều trị những gien này phức tạp hơn, nhưng các nghiên cứu trên động vật đã mang lại kết quả đầy hứa hẹn.