Chia sẻ với Tiền Phong, nhà nghiên cứu văn hóa Ngô Hương Giang cho biết bao sái bát hương là phong tục truyền thống của người Á Đông xưa và kéo dài đến ngày nay như một nét văn hóa mỗi khi Tết đến xuân về.
Bao sái bát hương còn được hiểu là quá trình gia chủ thực hiện nghi lễ dọn dẹp, sửa soạn, lau chùi ban thờ gia tiên để đón vận khí năm mới. Quá trình này bao gồm việc rút tỉa chân hương, hóa đốt những vật phẩm được bài trí trên ban thờ trong một năm, như là cách tiễn cái không may, tạm biệt những gì không hài lòng của một năm, để chào đón những hy vọng mới, vận hội mới. Vì vậy quá trình này không chỉ là cách dọn ban thờ theo một cách cơ học, mà còn là sự trao đổi vận khí cũ và vận khí mới.
|
Nhà nghiên cứu văn hóa Ngô Hương Giang. |
Theo chuyên gia, bao sái bát hương thường được thực hiện theo ba bước.
Bước thứ nhất, thực hiện nghi lễ xin thần trước khi bao sái bát hương. Bước này được gia chủ thực hiện như một nghi lễ bắt buộc, kèm theo văn khấn gia tiên, hương hoa, trà quả, thực phẩm…
Bước thứ hai, dọn dẹp, lau chùi ban thờ bằng nước ấm hoặc nước tẩy uế.
Bước thứ ba, rút tỉa chân nhang. Bước này cần được thực hiện song song giữa việc lau dọn sạch sẽ ban thờ và bên ngoài bát hương với quá trình rút tỉa chân hương. Chú ý tránh xê dịch bát hương. Cần thực hiện rút tỉa bát hương gia tiên trước khi rút tỉa bát hương quan thần linh.
Về quan niệm cho rằng việc nhấc bát hương lên trong quá trình bao sái bát hương sẽ làm mất lộc của gia chủ, chuyên gia Ngô Hương Giang phủ nhận.
“Việc hạn chế xê dịch bát hương, đặc biệt là bát hương gia tiên nhằm giữ mối liên hệ về mặt trường khí với gia chủ, chứ không phải là sự mê tín được mất về mặt quan lộc. Bát hương gia tiên được ví như là chiếc cầu nối giữa ‘thế giới bên kia’ với thế giới người sống, vì vậy, việc ổn định vị trí bát hương như là cách tránh làm xê dịch các mối liên hệ mang tính chất tâm lý, tín ngưỡng hơn là sự mê tín”, chuyên gia Ngô Hương Giang lý giải.
Chuyên gia lưu ý quá trình bao sái bát hương sẽ được gia chủ thực hiện sau thời điểm cúng tiễn ông Công, ông Táo về trời, nghĩa là sau ngày 23 tháng Chạp. Thời điểm này đánh dấu quá trình “tống cựu”, rời bỏ những gì thuộc về vận khí xấu, những gì chưa thuận của năm cũ, để nghênh tân, chào đón vận khí năm mới.
Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện bao sái bát hương cần lưu ý một số điều để tránh phạm cấm kỵ.
Thứ nhất, gia chủ cần vận áo quần chỉnh tề, thực hiện các nghi lễ báo cáo gia tiên theo cách truyền thống.
Thứ hai, quá trình rút tỉa chân hương cần phải tịnh tâm, kỹ càng, gọn gàng.
Thứ ba, hạn chế dùng chất tẩy uế có nguồn gốc từ hóa học, thay vào đó dùng các thảo dược tự nhiên có tính chất tẩy uế, trừ tà hòa chung cùng nước ấm để lau bát hương, ban thờ.
Văn khấn trước khi rút chân nhang
Nam Mô A Di Đà Phật
Nam Mô A Di Đà Phật
Nam Mô A Di Đà Phật
Tín con chủ tên là.. Ngụ tại địa chỉ...
Hôm nay ngày... tháng... năm... tín chủ con tự xét thấy bản thân mình chưa chu toàn nên để hương án có chút bụi bẩn, có chút chưa được thanh tịnh, trang nghiêm.
Tín chủ xin kính cáo với các chư Vị (tùy theo bàn thờ đó thờ thần linh, hộ pháp, hay gia tiên…), chọn được ngày lành tháng tốt hôm nay xin cho phép tín chủ được sái tịnh để bàn thờ được trang nghiêm, thanh tịnh, kính mong các chư vị chứng minh và gia hộ.
Mong các vị tạm ẩn tạm lánh, độ cho con lau dọn được khang trang mỹ hảo, cho hương án được an chính vị, cho âm phần được an yên, cho gia cư được lạc thổ, cho cung tài không động, cung lộc không hao.
Chúng con người trần mắt thịt, tội lỗi đầy thân, chỉ biết kính cẩn tâm thành nếu có gì si mê lầm lỡ kính xin được tha thứ bỏ quá đại xá cho.
Nam Mô A Di Đà Phật
Nam Mô A Di Đà Phật
Nam Mô A Di Đà Phật.
Văn khấn bao sái bàn thờ
Nam Mô A Di Đà Phật
Nam Mô A Di Đà Phật
Nam Mô A Di Đà Phật
Tín chủ tên là... Ngụ tại địa chỉ...
Hôm nay ngày... tháng... năm... xét thấy bản thân mình chưa đủ chu toàn nên để hương án bị bụi, tín chủ con xin thành tâm sám hối.
Tín chủ con xin kính cáo với các chư vị (tùy theo bàn thờ đó bàn thờ gì, thần linh, hộ pháp, hay gia tiên…), hôm nay chọn được ngày lành tháng tốt xin cho phép tín chủ con được sái tịnh để cho bàn thờ được trang nghiêm và thanh tịnh nhất kính mong các chư vị chứng minh và gia hộ.
Mong các vị độ cho chúng con lau dọn được chỉn chu khang trang mỹ hảo, cho hương án được an chính vị, cho âm phần được an yên, cho gia cư được lạc thổ,
Chúng con người trần mắt thịt, tội lỗi đầy thân, chỉ biết kính cẩn tâm thành nếu có gì si mê lầm lỡ kính xin được tha thứ bỏ quá đại xá cho.
Nam Mô A Di Đà Phật
Nam Mô A Di Đà Phật
Nam Mô A Di Đà Phật.