Điện ảnh Việt Nam:

Doanh thu chưa đủ để làm nên sức mạnh

Doanh thu kỷ lục chắc chắn là một niềm tự hào, nhưng liệu đó có phải thước đo duy nhất cho sự phát triển của điện ảnh Việt Nam? Một nền điện ảnh khỏe mạnh không thể chỉ dựa vào vài “bom tấn thương mại”, mà còn cần sự hiện diện của các dự án độc lập, giàu tính nghệ thuật, có khả năng vươn ra quốc tế.

Nhà phê bình Thảo Đan bày tỏ: “Trước hết, ta cần nhấn mạnh rằng phim ăn khách không đồng nghĩa với công nghiệp điện ảnh khỏe mạnh. Nhiều tác phẩm đạt doanh thu trăm tỷ đồng vẫn vướng tranh luận về sự rời rạc trong nội dung, tính liên kết, hoặc mì ăn liền trong cách kể. Điện ảnh không chỉ là món hàng văn hóa mà còn là hình thức nghệ thuật, nếu thiếu chất lượng nghệ thuật, phim sẽ không bền, sẽ nhanh chóng bị khán giả và lịch sử loại bỏ. Dòng phim độc lập, phim nghệ thuật vốn là “tiền vốn” của một nền điện ảnh, chúng không nhất thiết tạo ra doanh thu cao, nhưng giữ vai trò định hướng, đổi mới, giữ cái nhìn đa chiều. Nếu chỉ trông vào các bom tấn thương mại, dòng phim này sẽ bị áp vào lề, khó có đất sống. Ngược lại, khi làm phim, nếu chỉ nhắm đến vé bán, bạn rất dễ đánh mất suy nghĩ nghệ thuật, bản sắc cá nhân, và dễ bị dao động trước áp lực lợi nhuận”.

Đạo diễn Nguyễn Phạm Thành Đạt (phải) nhận giải Kantana cho Bò sữa bay tại Chợ dự án phim châu Á (APM) thuộc Liên hoan phim quốc tế Busan 2025

Một tín hiệu vui cho điện ảnh Việt, ngày 23/9, phim Bò sữa bay (Flying Cows) của đạo diễn trẻ Nguyễn Phạm Thành Đạt chưa ra rạp, chưa có doanh thu, nhưng vừa đoạt giải Kantana tại Chợ dự án phim châu Á (APM) thuộc Liên hoan phim quốc tế Busan 2025. Theo chia sẻ từ nhà sản xuất, đây là một trong những giải thưởng quan trọng của APM, giúp dự án tăng cơ hội gọi vốn và tiếp cận thị trường quốc tế.

Trong ba năm qua nhiều tác phẩm Việt Nam đã tạo dấu ấn tại các liên hoan phim quốc tế lớn. Năm 2023, Bên trong vỏ kén vàng của Phạm Thiên Ân giành giải Caméra d’Or cho Phim đầu tay xuất sắc tại Liên hoan phim (LHP) Cannes, mở ra bước tiến lịch sử cho điện ảnh Việt trên trường quốc tế. Tiếp đó, Cu Li không bao giờ khóc của Phạm Ngọc Lân chiến thắng giải Phim đầu tay xuất sắc tại LHP Berlin 2024, đồng thời nhận giải của giới phê bình quốc tế FIPRESCI và giải NETPAC. Cùng năm, Mưa trên cánh bướm của Dương Diệu Linh gây tiếng vang khi đoạt hai giải lớn tại LHP Venice trong khuôn khổ Tuần phê bình phim quốc tế. Ngoài ra, Chị Dậu của đạo diễn Khương Ngọc đã ẵm trọn 4 giải, trong đó có giải NETPAC cho Phim Việt xuất sắc tại DANAFF III năm 2025.

Đặt cạnh Mưa đỏ Tử chiến trên không, những bộ phim này phản ánh hai hướng đi song hành của điện ảnh Việt: một bên là phòng vé nội địa, một bên là hành trình hội nhập quốc tế qua liên hoan và chợ dự án. Cả hai đều quan trọng, bởi doanh thu giúp duy trì thị trường, còn giải thưởng và sự hiện diện quốc tế mới tạo thương hiệu lâu dài cho điện ảnh Việt trên bản đồ thế giới.

Hơn nữa, khả năng đi liên hoan quốc tế cũng là thước đo quan trọng cho giá trị và sức lan tỏa của điện ảnh. Một tác phẩm có doanh thu lớn trong nước nhưng không được quốc tế công nhận sẽ khó trở thành thương hiệu toàn cầu.

Nhà sản xuất Hồng Minh khẳng định: “Nếu chỉ nhìn vào doanh thu để định giá một bộ phim, chúng ta đang tự thu hẹp bản thân. Thước đo bền vững là khi phim còn được nhắc tới sau năm năm, mười năm, khi khán giả tìm lại và thế hệ sau chịu ảnh hưởng. Doanh thu có thể tạo tiếng vang nhất thời, nhưng sức sống thật sự nằm ở khả năng truyền cảm hứng và mở ra đối thoại xã hội. Một nền điện ảnh chỉ chạy theo con số sẽ dễ rơi vào vòng xoáy thương mại ngắn hạn. Cái mà chúng ta cần chính là những tác phẩm vừa giữ khán giả hôm nay, vừa trở thành di sản cho ngày mai”.