Trong lịch sử dân tộc, khi đất nước trải qua chiến tranh và gian khó, sức mạnh để nhân dân vượt qua không chỉ đến từ binh hùng tướng mạnh, mà còn từ những cây lá quanh nhà, những nắm rễ củ nơi vườn ruộng. Thuốc Nam khi ấy không đơn thuần là phương tiện chữa bệnh, mà còn là chỗ dựa tinh thần để quân dân ta bám trụ nơi rừng sâu, giữ vững niềm tin giành lấy chiến thắng.
Trong điều kiện thiếu thốn chính những bài thuốc Nam dân dã đã giúp muôn quân vững chí, trăm họ đồng lòng. Có thể nói, thuốc Nam là một phần hào khí của dân tộc, cùng góp sức vào sự trường tồn của đất nước.
Ngày nay, khi hệ thống y tế hiện đại phát triển mạnh, vai trò của y học cổ truyền, trong đó có thuốc Nam, vẫn giữ ý nghĩa quan trọng. Bối cảnh bệnh viện thường xuyên quá tải, chi phí điều trị bằng thuốc nhập ngoại tăng cao, càng đặt ra nhu cầu cần khai thác hợp lý nguồn dược liệu trong nước. Nhiều bài thuốc dân gian có sẵn trong cộng đồng, nhiều cây thuốc quý mọc ngay trong vườn nhà, bên triền núi, lại chưa được khai mở, nghiên cứu đầy đủ để ứng dụng rộng rãi.
Thực tế, Việt Nam là quốc gia có nguồn dược liệu phong phú với hơn 5.000 loài cây thuốc đã được ghi nhận. Nhiều bài thuốc Nam đã được y văn cổ và dân gian lưu truyền, chứng minh tác dụng qua thực tiễn. Tuy nhiên, khoảng cách giữa tri thức dân gian và y học hiện đại vẫn còn xa. Không ít phương thuốc quý chỉ dừng lại ở kinh nghiệm truyền miệng, thiếu cơ sở khoa học để bước vào hệ thống điều trị chính thống. Đây là khoảng trống cần được lấp đầy bằng nghiên cứu, kiểm chứng và sự chung tay của giới chuyên môn.
Để thuốc Nam phát huy giá trị, cần sự tham gia đồng bộ: các nhà khoa học nghiên cứu, kiểm chứng lâm sàng; các trường, viện đưa y học cổ truyền vào đào tạo và ứng dụng; cơ quan quản lý tạo hành lang pháp lý cho sản phẩm từ dược liệu Việt phát triển minh bạch, bền vững.
Ông Nguyễn Trọng Hùng – người gắn bó nhiều năm với nghiên cứu và ứng dụng Nam dược – chia sẻ: “Thuốc Nam chính là kho báu trong tay người Việt. Nếu không được khơi dậy, di sản ấy sẽ dần mai một, để lại sự tiếc nuối cho nhiều thế hệ. Nhưng nếu được nghiên cứu, ứng dụng và lan tỏa, thuốc Nam sẽ trở thành niềm tự hào của y học Việt, góp phần giảm gánh nặng bệnh tật, khẳng định bản lĩnh dân tộc trên bản đồ y học thế giới.”
Theo ông Hùng, đã đến lúc cần một sự chung tay mạnh mẽ. Từ nhà quản lý đến giới chuyên môn, từ cộng đồng khoa học đến từng người dân, mỗi bước nghiên cứu, mỗi dự án đầu tư, mỗi hoạt động bảo tồn dược liệu Việt hôm nay đều là cách thể hiện trách nhiệm với sức khỏe cộng đồng và tôn vinh tinh hoa y học dân tộc Việt.
Thuốc Nam từng đóng vai trò quan trọng trong đời sống người Việt. Hôm nay, nếu được khơi dậy và phát triển đúng hướng, thuốc Nam hoàn toàn có thể trở thành nguồn lực quý báu, góp phần chăm sóc sức khỏe nhân dân và nâng tầm y học Việt trên trường quốc tế.