Hậu quả vô cùng nghiêm trọng
Chiều 11/9, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Phòng, chống ma túy (sửa đổi). Đề cập đến sự cần thiết phải sửa đổi luật, Thứ trưởng Bộ Công an Lê Quý Vương cho biết, số người sử dụng trái phép chất ma túy trong những năm qua ngày càng gia tăng, đặc biệt là sử dụng ma túy tổng hợp, hình thức sử dụng phong phú, đa dạng từ hút, hít, tiêm chích sang uống, ngậm (ma túy tổng hợp, thuốc hướng thần). Bên cạnh đó, sự phát triển bùng nổ của các loại hình kinh doanh có điều kiện về an ninh trật tự như vũ trường, quán bar, nhà hàng… đã tạo điều kiện cho các đối tượng lợi dụng tổ chức sử dụng ma túy tổng hợp.
Theo ông Vương, nhiều trường hợp sử dụng ma túy, nhất là ma túy tổng hợp, ngay từ lần sử dụng đầu tiên đã gây ra nguy hiểm cho chính bản thân mình và gây mất an ninh, trật tự. Đặc biệt, người sử dụng ma túy tổng hợp bị loạn thần (ngáo đá), không kiểm soát được hành vi gây ra các vụ thảm án, gây hoang mang trong dư luận nhân dân, có những vụ đối tượng giết chính người thân của mình. Trong khi đó, chưa có quy định của pháp luật về quản lý đối tượng này. Mặc dù thấy được tính chất nguy hiểm, hậu quả gây ra cho xã hội nhưng quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy chưa được quan tâm một cách đúng mức, dẫn đến hậu quả do những người sử dụng trái phép chất ma túy gây ra cho xã hội trong thời gian qua vô cùng nghiêm trọng, gây bất an trong nhân dân.
“Đối với hành vi sử dụng trái phép chất ma túy theo quy định hiện nay chỉ bị xử phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 500.000 đồng đến 1.000.000 đồng là chưa đủ sức răn đe. Do đó, cần phải quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy và “có chế tài nghiêm khắc hơn đối với hành vi sử dụng trái phép chất ma túy” theo đúng tinh thần chỉ đạo của Chỉ thị 36 của Bộ Chính trị”, ông Vương nhấn mạnh.
Bên cạnh đó, theo Thứ trưởng Bộ Công an, quy định về công tác cai nghiện còn một số bất cập. Ông dẫn chứng, năm 2009 cả nước có 146.731 người nghiện có hồ sơ quản lý, đến tháng 12/2019, con số này tăng lên 235.314 người (tăng 60%). Trong khi đó, công tác lập hồ sơ đưa người nghiện vào cơ sở cai nghiện bắt buộc gặp khó khăn, người nghiện ở ngoài xã hội nhiều, tác động rất lớn đến tình hình trật tự, an toàn, xã hội.
Phòng ngừa, ngăn chặn từ xa
Nói về sự tàn phá của ma túy, Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển cho rằng, ở nơi nào có người nghiện ma túy thì rất khủng hoảng, nhiều chuyện, còn gia đình có người nghiện thì tan cửa nát nhà. Trong khi đó, cai nghiện ma túy lại vô cùng phức tạp, số người cai được rất ít, phần lớn không thành công. Đặc biệt, nghiện ma túy dễ trở thành tội phạm và thực tế, nhiều vụ xảy ra xuất phát từ người nghiện. Ông Phùng Quốc Hiển băn khoăn về việc xác định đối tượng nghiện ma túy là người bệnh hay tội phạm. Tuy nhiên, ông nhấn mạnh, nghiện ma túy rõ ràng là vi phạm pháp luật, vì cấm mà còn sử dụng.
Theo Phó Chủ tịch Quốc hội, nếu không cương quyết thì rất khó, nên phải mạnh tay hơn. Người nghiện cần coi là loại bệnh xã hội, không thể coi là người bệnh bình thường. Do vậy lần này phải quy định chặt chẽ, cứng rắn hơn, cương quyết hơn, cưỡng chế theo các mức độ. Lần đầu xử phạt hành chính, lần sau tái phạm thì cưỡng chế, nếu lần ba phải xếp vào hàng tội phạm, phạt tù, cách ly xã hội. “Nếu không cứng rắn, cứ tái diễn lại gây những vụ án nghiêm trọng, kinh hoàng”, ông Hiển nhấn mạnh.
Từ thực tiễn khi còn làm lãnh đạo địa phương, Tổng Thư ký, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Nguyễn Hạnh Phúc cho rằng, việc cai nghiện là vấn đề hết sức khó khăn. Cắt nghiện có thể được nhưng cai nghiện rất khó. Khi đi khảo sát tại trại cai nghiện, theo ông Phúc, ở trong trại không sao, ra ngoài lại dễ tái nghiện. Thậm chí, có trường hợp còn chặt ngón tay quyết tâm cai nghiện. Khi cai thành công còn được đưa ra làm gương điển hình, nhưng cuối cùng vẫn tái nghiện.
Ông Phúc cho rằng, phải xử lý từ gốc vấn đề, làm sao tránh xa ma túy, còn nếu nghiện rồi rất khó cai. Ngoài ra cũng phải nắm chắc thành phần, đối tượng nghiện ma túy ở địa phương để quản lý tốt hơn. Bởi đối tượng nghiện ma túy thường rất “dẻo mồm, lươn lẹo”, hay dụ dỗ, lôi kéo.
Cùng quan điểm, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng Phan Thanh Bình đề nghị phải quy định chặt chẽ về mặt pháp lý. Chẳng hạn, khi cưỡng chế người nghiện ma túy phải gia đình đồng ý, vậy nếu gia đình không đồng ý thì sao? Chính vì vậy phải xác định rõ trách nhiệm của gia đình có người nghiện có phải khai báo hay không? Nếu không khai báo thì chịu trách nhiệm như thế nào? Ông Bình cho rằng, vấn đề này cần sự vào cuộc của cả hệ thống, đặc biệt vai trò của chính quyền địa phương sau khi đối tượng cai nghiện trở về địa phương.
Lãnh đạo Bộ Công an cho biết, dự thảo Luật sửa đổi lần này nhằm nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống ma túy. Trên cơ sở đó, dự thảo xây dựng chương mới về “Quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy”; khuyến khích cai nghiện tự nguyện, điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế, đồng thời khuyến khích thành lập cơ sở cai nghiện tư nhân…