Tại Diễn đàn “Chiến lược và xu hướng phát triển thị trường khí thiên nhiên tại Việt Nam và khu vực ASEAN” diễn ra ngày 23/12, các chuyên gia khẳng định khí thiên nhiên hiện là nhiên liệu hóa thạch sạch nhất được sử dụng trên quy mô lớn.
PGS.TS Phạm Hoàng Lương - Phó Chủ tịch Hiệp hội Năng lượng Sạch Việt Nam - cho biết: “Nếu so sánh trên cùng một đơn vị điện năng, phát điện từ khí thiên nhiên có thể giảm tới 50-60% lượng phát thải CO2 so với điện than, đồng thời gần như không phát thải SOx, bụi mịn và giảm đáng kể NOx”.
Điều này mang ý nghĩa đặc biệt quan trọng với Việt Nam, nơi ngành điện vẫn là nguồn phát thải CO2 lớn nhất. Khác với các giải pháp công nghệ còn trong giai đoạn thử nghiệm, điện khí LNG cho phép giảm phát thải ngay lập tức, có thể đo lường và kiểm chứng bằng số liệu thực tế.
Theo báo cáo năng lượng gần đây, than vẫn chiếm tỷ trọng cao trong cơ cấu nguồn điện Việt Nam, kéo theo áp lực phát thải ngày càng lớn. Trong khi đó, khí thiên nhiên chiếm tỷ lệ khiêm tốn nhưng mang lại hiệu quả môi trường vượt trội.
Đại diện Viện Dầu khí Việt Nam nhấn mạnh: “Khí chiếm khoảng 30% nhu cầu năng lượng toàn cầu nhưng chỉ tạo ra khoảng 20% lượng phát thải khí CO2. Đây là lợi thế rất lớn trong giai đoạn cần giảm phát thải nhanh như hiện nay”.
Theo các chuyên gia, mỗi nhà máy điện khí LNG đi vào vận hành thay thế cho điện than có thể giúp cắt giảm hàng trăm nghìn đến hàng triệu tấn CO2 mỗi năm (tùy quy mô), đây là một con số rất cụ thể, không mang tính lý thuyết.
Bên cạnh lợi thế về phát thải, điện khí LNG còn đóng vai trò quan trọng trong vận hành hệ thống điện có tỷ trọng năng lượng tái tạo ngày càng cao. Khả năng khởi động nhanh, điều chỉnh công suất linh hoạt giúp điện khí bù đắp sự thiếu ổn định của điện gió, điện mặt trời.
TS. Mai Duy Thiện - Chủ tịch Hiệp hội Năng lượng Sạch Việt Nam - nhận định: “Khí thiên nhiên không chỉ giúp giảm phát thải so với than mà còn là trụ cột để đảm bảo an ninh năng lượng trong quá trình chuyển dịch”.
Theo Quy hoạch điện VIII điều chỉnh, hàng loạt dự án điện khí LNG như Nhơn Trạch 3-4, Sơn Mỹ, Hiệp Phước, Hải Lăng... dự kiến vận hành từ giai đoạn 2027-2030, được kỳ vọng sẽ tạo được bước ngoặt lớn trong cơ cấu nguồn điện và phát thải CO2 của Việt Nam.
Không chỉ trong phát điện, khí thiên nhiên còn góp phần giảm phát thải lan toả trong nhiều lĩnh vực khác. Trong công nghiệp, việc thay thế than và dầu nặng bằng khí giúp giảm CO2, đồng thời cải thiện chất lượng không khí tại các khu vực sản xuất. Trong giao thông, LNG đang dần được sử dụng cho vận tải biển và xe tải nặng - những lĩnh vực khó điện hoá trong ngắn hạn.
Các chuyên gia đều thống nhất rằng khí thiên nhiên không phải đích đến cuối cùng của chuyển dịch năng lượng. Tuy nhiên, trong 10-20 năm tới, đây là giải pháp khả thi nhất để Việt Nam giảm phát thải nhanh mà không đánh đổi an ninh năng lượng.
PGS.TS Phạm Hoàng Lương khẳng định, nếu không tận dụng khí thiên nhiên để thay thế dần điện than trong giai đoạn chuyển tiếp, mục tiêu Net Zero sẽ rất khó đạt được đúng lộ trình. Giảm phát thải gần 60% CO₂ không chỉ là một lợi thế về mặt kỹ thuật, mà đang trở thành thước đo cho hiệu quả của chính sách năng lượng. Trong cuộc đua hướng tới Net Zero, khí thiên nhiên, đặc biệt là LNG đang đóng vai trò “cầu nối” quan trọng, giúp Việt Nam giảm phát thải ngay từ hôm nay, thay vì chỉ nói về những mục tiêu xa của năm 2050.