Gánh nặng chi phí xét nghiệm
Ngày 29/9, phát biểu tại Hội nghị Tổng kết Đề án “Tăng cường năng lực hệ thống quản lý chất lượng phòng xét nghiệm y học giai đoạn 2016 - 2025 và thực hiện liên thông kết quả xét nghiệm” tổ chức tại TPHCM, TS.BS Hà Anh Đức, Cục trưởng Cục Quản lý Khám, chữa bệnh (Bộ Y tế), cho biết: Chi phí xét nghiệm chiếm tỷ lệ cao trong tổng chi phí khám chữa bệnh, cần được quản lý và sử dụng hiệu quả hơn.
Hiện nay, hầu hết bệnh nhân đều phải thực hiện nhiều lần xét nghiệm khi chuyển tuyến hoặc tái khám, dẫn đến trùng lặp kết quả và gia tăng chi phí. Không ít trường hợp, một bệnh nhân phải làm lại các xét nghiệm máu, nước tiểu, chẩn đoán hình ảnh... chỉ vì chưa có cơ chế công nhận và tái sử dụng kết quả từ cơ sở y tế khác.
Theo TS.BS Hà Anh Đức, mỗi năm, chỉ cần tái sử dụng 1-2% số lượng xét nghiệm cận lâm sàng, cả nước đã có thể tiết kiệm được từ 300 đến 600 tỷ đồng. Điều này cho thấy tiềm năng rất lớn của việc chuẩn hóa và liên thông kết quả xét nghiệm trên toàn hệ thống y tế.
Mặc dù Bộ Y tế đã triển khai nhiều giải pháp từ năm 2016, trong đó có việc ban hành bộ tiêu chí đánh giá chất lượng phòng xét nghiệm, danh mục xét nghiệm liên thông và quy định về kiểm chuẩn nhưng hiện nay mới chỉ có khoảng 500/3.000 phòng xét nghiệm trên cả nước đạt chuẩn hóa, công khai kết quả.
Hạn chế này do nhiều nguyên nhân, như: sự thiếu đồng bộ trong quản lý, chênh lệch về trang thiết bị và nhân lực giữa các tuyến, cùng với việc áp dụng công nghệ thông tin chưa toàn diện. Thực tế, không ít bệnh viện vẫn lo ngại về tính chính xác, độ tin cậy của kết quả xét nghiệm do cơ sở khác cung cấp, nên tiếp tục yêu cầu người bệnh làm lại từ đầu.
Ngoài ra, việc chuyển đổi số trong y tế, đặc biệt là hồ sơ bệnh án điện tử, dù đã đạt được những kết quả ban đầu nhưng chưa được triển khai đồng đều, khiến quá trình tích hợp và liên thông dữ liệu còn nhiều khó khăn.
Giải pháp thúc đẩy liên thông
Để khắc phục hạn chế trên, Bộ Y tế đã phê duyệt Đề án tăng cường năng lực hệ thống quản lý chất lượng xét nghiệm y học giai đoạn 2016-2025. Mục tiêu nhằm bảo đảm kết quả xét nghiệm chính xác, chuẩn hóa, có thể liên thông và công nhận trên toàn quốc.
Trong giai đoạn vừa qua, nhiều biện pháp đã được triển khai, như: đào tạo, tập huấn cho cán bộ, nhân sự xét nghiệm; xây dựng danh mục gần 3.000 mã kỹ thuật xét nghiệm dùng chung; phát huy vai trò của các trung tâm kiểm chuẩn chất lượng xét nghiệm tại Hà Nội và TPHCM... Hiện nay, một số bệnh viện lớn, như: Từ Dũ, Nhân dân Gia Định, Nhi đồng 1 TPHCM, Trung ương Thái Nguyên… đã thực hiện liên thông kết quả với tỷ lệ tái sử dụng từ 80 - 100%.
Song song đó, việc kết nối liên thông được tích hợp vào hệ thống bệnh án điện tử với hơn 1.000 bệnh viện dự kiến áp dụng toàn quốc vào cuối năm 2025. Đây là bước đột phá quan trọng, giúp quản lý trọn đời lịch sử xét nghiệm của bệnh nhân, giảm chi phí và nâng cao hiệu quả điều trị.
Theo lãnh đạo Cục Quản lý Khám chữa bệnh, nếu được triển khai đồng bộ, liên thông kết quả xét nghiệm sẽ mang lại nhiều lợi ích giúp người bệnh giảm chi phí và thời gian chờ đợi. Bên cạnh đó, bác sĩ sẽ có cơ sở dữ liệu đầy đủ để đưa ra chẩn đoán chính xác. Hệ thống bảo hiểm y tế tiết kiệm ngân sách. Bệnh viện giảm tải và tối ưu nguồn lực... Đặc biệt, với người cao tuổi và bệnh nhân nặng hoặc phải di chuyển xa, việc không phải làm lại xét nghiệm nhiều lần góp phần cải thiện rất lớn về chất lượng cuộc sống.
“Liên thông kết quả xét nghiệm không chỉ là giải pháp tiết kiệm chi phí mà còn là nền tảng xây dựng một hệ thống y tế hiện đại, công bằng và bền vững hơn” – TS.BS Hà Anh Đức nhấn mạnh.
Tại Hội nghị, bà Lindsay Kim, đại diện CDC Hoa Kỳ tại Việt Nam cho biết, từ năm 1998, CDC Hoa Kỳ đã đồng hành cùng Bộ Y tế Việt Nam trong quản lý chất lượng xét nghiệm HIV, lao, cúm và mở rộng sang nhiều bệnh truyền nhiễm nguy hiểm khác. Gần đây, Bộ Y tế với hỗ trợ kỹ thuật từ CDC Hoa Kỳ đã ban hành kế hoạch chiến lược 10 năm, đưa vào ứng dụng công cụ số đánh giá quản lý chất lượng xét nghiệm. Công cụ này giúp chuẩn hóa, trực quan hóa và cải tiến liên tục hệ thống, đáp ứng các chuẩn quốc gia và quốc tế. CDC Hoa Kỳ khẳng định sẽ tiếp tục cam kết hỗ trợ Việt Nam trong phòng chống dịch bệnh và an ninh y tế toàn cầu.