Tại cuộc họp báo ở thành phố Rostov-on-Don, Tổng thống bị phế truất Viktor Yanukovych nói ông “không bị lật đổ” mà buộc phải rời Ukraine vì mạng sống bị đe dọa, BBC đưa tin tối 28/2. Ông Yanukovych tuyên bố, cuộc bầu cử tổng thống Ukraine dự kiến vào ngày 25/5 là bất hợp pháp và ông sẽ không tham gia.
Tổng thống bị phế truất Viktor Yanukovych gọi những người hạ bệ ông là “những tên phát-xít mới trẻ tuổi”. Kể từ cuối tuần trước, khi ông Yanukovych rời thủ đô Kiev, căng thẳng ở Ukraine dâng cao, đặc biệt là khu vực tự trị Crimea - nơi phần đông dân số là người Nga và ủng hộ ông.
Ông Viktor Yanukovych trong buổi họp báo ngày 28/2 tại Nga . Ảnh: Getty Images
Cựu Tổng thống Yanukovych tuyên bố ông sẽ trở lại Ukraine “ngay sau khi an ninh cá nhân và gia đình được bảo đảm”. Trước đó, Tổng công tố lâm thời Ukraine nói rằng, ông sẽ yêu cầu Nga dẫn độ ông Yanukovych với cáo buộc giết người hàng loạt, liên quan cái chết của hơn 80 người hồi tuần trước (do xung đột giữa người biểu tình và cảnh sát). Tại buổi họp báo, ông Yanukovych chỉ trích phương Tây “vô trách nhiệm” trước tình hình ở Ukraine. Ông cho biết đã điện đàm với Tổng thống Nga Vladimir Putin và khẳng định không hề đề nghị Nga giúp đỡ về quân sự.
Nga phủ nhận đưa quân vào Ukraine
Trước cáo buộc các tay súng Nga đã giành quyền kiểm soát hai sân bay ở bán đảo Crimea của Ukraine hôm 28/2, Hạm đội Biển Đen của Nga phủ nhận binh sĩ của họ tham gia vụ việc. “Không có đơn vị nào của Hạm đội Biển Đen đi về phía sân bay, chứ đừng nói là họ tham gia bao vây sân bay”, hãng tin Nga Interfax trích lời phát ngôn viên của Hạm đội.
Trong thông báo đưa ra hôm 28/2, Bộ trưởng Nội vụ Ukraine, ông Arsen Avakov, cáo buộc lực lượng hải quân Nga chiếm một sân bay quân sự gần cảng Sevastopol (nơi có căn cứ của Hạm đội Biển Đen) và một sân bay dân sự quốc tế của thành phố Simferopol - thủ phủ của khu tự trị Crimea. “Tôi coi việc đã xảy ra là sự chiếm đóng vũ trang, vi phạm mọi hiệp định và quy tắc quốc tế”, ông Avakov viết trên Facebook.
Giá trị đồng hryvnia của Ukraine rơi tự do những ngày gần đây, khi các nhà đầu tư lo ngại khả năng trả nợ của Kiev. Ngân hàng trung ương Ukraine vừa đặt giới hạn rút tiền mặt hằng ngày ở mức 15.000 hryvnia (gần 30 triệu đồng).
Trong lúc chưa xác định được danh tính các tay súng, Tổng thống tạm quyền của Ukraine, ông Oleksandr Turchynov, triệu tập các quan chức an ninh tham gia cuộc họp khẩn, còn Quốc hội nước này kêu gọi Mátxcơva ngừng bất kỳ hành động nào có thể khuyến khích chủ nghĩa ly khai, đồng thời kêu gọi Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc thảo luận về cuộc khủng hoảng.
“Bất kỳ động thái nào, đặc biệt là có vũ trang, xảy ra ở những khu vực không nằm trong phạm vi hiệp định của chúng tôi đều bị xem là xâm lược quân sự”, ông Turchynov tuyên bố. Ngày 28/2, Văn phòng Tổng thống Ukraine thông báo, ông Turchynov vừa cách chức Tổng tham mưu trưởng các lực lượng vũ trang - Đô đốc Yuriy Ilyin.
Sau cuộc họp khẩn, lực lượng an ninh Ukraine nói rằng, họ đã giành lại quyền kiểm soát hai sân bay ở Crimea từ tay các dân quân tự vệ - những người bảo vệ người sắc tộc Nga khỏi lực lượng Hồi giáo Tatars. Trước đó, sau khi nổ ra xung đột giữa nhóm ủng hộ và phản đối thế hệ lãnh đạo mới của Ukraine, một nhóm tay súng ủng hộ Nga đã chiếm trụ sở cơ quan lập pháp của Crimea ở Simferopol.
Với sự hiện diện quân sự tại căn cứ hải quân đang thuê của Ukraine ở Sevastopol, Nga liên tục khẳng định sẽ không can thiệp vào công việc của nước láng giềng. Đồng thời, Nga bày tỏ quan ngại trước tình trạng được cho là phân biệt đối xử của chính quyền Ukraine đối với người dân tộc Nga đang sống ở đây.
Tổng thống Nga Vladimir Putin khẳng định, Mátxcơva vẫn duy trì quan hệ với Kiev và cùng nỗ lực với cộng đồng quốc tế để cứu trợ nền kinh tế Ukraine đang bên bờ phá sản.
Phát ngôn viên của điện Kremlin, ông Dmitry Peskov, nói rằng, Tổng thống Putin đã yêu cầu chính phủ tổ chức tham vấn với các đối tác quốc tế, trong đó có Quỹ Tiền tệ Quốc tế, để hỗ trợ tài chính cho Ukraine và xem xét gói cứu trợ nhân đạo cho Crimea.
Trưng cầu dân ý để tăng quyền tự trị
Cơ quan lập pháp Crimea hôm 27/2 bỏ phiếu chấp thuận việc đưa ông Serhiy Aksenov, lãnh đạo đảng Nước Nga Thống nhất, trở thành người đứng đầu cơ quan này. Ngay lập tức, ông Aksenov cam kết trung thành với Tổng thống bị phế truất Viktor Yanukovych, nói rằng vẫn coi ông Yanukovych là nguyên thủ hợp pháp của Ukraine. Cơ quan lập pháp Crimea hôm qua thông báo, ngày 25/5 sẽ tổ chức trưng cầu dân ý để mở rộng quyền tự trị của khu vực này.
Ngày 28/2, Phó Tổng thống Mỹ Joe Biden gọi điện cho Thủ tướng tạm quyền Ukraine Arseniy Yatsenyuk, nói rằng “Mỹ sẽ hỗ trợ đầy đủ để Ukraine tiến hành những cải tổ cần thiết nhằm khôi phục nền kinh tế, theo đuổi tiến trình hòa giải cùng các nghĩa vụ quốc tế, tìm kiếm các mối quan hệ rộng mở và mang tính xây dựng với các nước láng giềng”, CBS News đưa tin.