Ngày 27/12, tại Bệnh viện Hùng Vương, Sở Y tế TP.HCM phối hợp với Hội Liên hiệp Phụ nữ TP.HCM tổ chức hội nghị hưởng ứng Tháng hành động Quốc gia về Dân số và kỷ niệm 64 năm Ngày Dân số Việt Nam. Sự kiện nhằm nâng cao nhận thức cộng đồng trong bối cảnh thành phố đang nỗ lực tìm lời giải cho bài toán mức sinh thấp và già hóa dân số.
Theo Chi cục Dân số TP.HCM, tổng tỷ suất sinh năm 2025 ước đạt 1,51 con/phụ nữ, tăng so với mức 1,45 của năm 2024. Đây là năm đầu tiên mức sinh của TP.HCM tăng trở lại sau nhiều năm liên tục đi xuống. Trước đó, thành phố luôn nằm trong nhóm địa phương có mức sinh thấp nhất cả nước, thấp hơn nhiều so với mức sinh thay thế mà Việt Nam đang duy trì, từ 2 đến 2,1 con/phụ nữ.
Sau sáp nhập hành chính, TP.HCM trở thành siêu đô thị với quy mô dân số khoảng 14 triệu người. Khi mới hợp nhất với Bình Dương (cũ) và Bà Rịa – Vũng Tàu (cũ) hồi tháng 7, tổng tỷ suất sinh của toàn thành phố chỉ đạt 1,43. Việc mức sinh tăng lên 1,51 trong năm 2025 được xem là tín hiệu tích cực, cho thấy đà giảm sâu đã có dấu hiệu chững lại.
Ông Phạm Chánh Trung, Chi cục trưởng Chi cục Dân số TP.HCM nhận định, mức sinh tăng nhẹ là tín hiệu đáng ghi nhận sau nhiều năm đáng lo. Tuy nhiên, ông cũng thẳng thắn cho rằng con số này chưa đủ để đảo chiều tình trạng mức sinh thấp kéo dài tại thành phố đông dân nhất cả nước, trong bối cảnh già hóa dân số đang diễn ra nhanh.
Một điểm sáng khác trong bức tranh dân số năm 2025 là tỷ số giới tính khi sinh của TP.HCM ước đạt 106,5 bé trai/100 bé gái, nằm trong ngưỡng sinh học tự nhiên và không xảy ra mất cân bằng giới tính khi sinh. Đây là kết quả tích cực so với tình trạng lệch giới tính khi sinh tại một số địa phương khác.
Cùng với mức sinh, nhiều chỉ tiêu quan trọng về chất lượng dân số của TP.HCM tiếp tục được cải thiện. Theo BS-CK2 Huỳnh Minh Chín, Phó giám đốc Sở Y tế TP.HCM, tỷ lệ sàng lọc trước sinh năm 2025 đạt hơn 82%, sàng lọc sơ sinh trên 85%. Các chương trình khám sức khỏe trước khi kết hôn được triển khai đồng bộ, góp phần nâng cao chất lượng dân số ngay từ giai đoạn đầu đời. Tuổi thọ trung bình của người dân TP.HCM hiện khoảng 76,7 tuổi, cao hơn mức bình quân chung của cả nước.
Dù ghi nhận những tín hiệu tích cực, TP.HCM vẫn đang đối mặt với nhiều thách thức lớn về dân số. Mức sinh thấp kéo dài làm gia tăng tốc độ già hóa, trong khi lực lượng lao động trẻ có nguy cơ suy giảm trong tương lai. Điều này tạo áp lực ngày càng lớn lên hệ thống an sinh xã hội, y tế và quỹ bảo hiểm xã hội, khi số người hưởng tăng nhanh nhưng lực lượng đóng góp có xu hướng giảm.
Để ứng phó tình trạng này, thời gian qua TP.HCM đã triển khai nhiều chính sách khuyến sinh, trong đó có hỗ trợ 5 triệu đồng cho phụ nữ sinh đủ hai con trước 35 tuổi, cùng các giải pháp chăm sóc sức khỏe toàn diện và truyền thông dân số giai đoạn 2025–2030. Các thông điệp “mỗi gia đình sinh đủ hai con” được lan tỏa thông qua nhiều hoạt động cộng đồng.
Các chuyên gia nhận định, mức sinh tăng nhẹ trong năm 2025 là tín hiệu tích cực nhưng mới chỉ là bước khởi đầu. Để dân số phát triển bền vững, TP.HCM vẫn cần những giải pháp dài hạn, đồng bộ và đủ mạnh hơn trong thời gian tới.