TỌA ĐÀM TRỰC TUYẾN: Điều kiện để mở cánh cửa trường nghề

- Trong quá trình liên kết với DN, học sinh, sinh viên học trung cấp, cao đẳng có thời gian thực tập, thực hành tại DN, vậy họ có được trả lương cho công việc đó? Điều này được quy định thế nào?

Ông Đỗ Văn Giang: Thực tế trong quá trình liên kết, trách nhiệm thoả thuận do chính bản thân cơ sở đào tạo và doanh nghiệp tự điều chỉnh. Theo tôi được biết, hầu hết các học sinh, sinh viên có thời gian thực tập, thực hành tại DN có được trả lương.

TS Lương Tâm Uyên: Theo đặc thù của ngành nghề y, dược, các em muốn cống hiến và muốn được học hỏi nên việc yêu cầu trả lương là không có.

Ông Khuất Huy Bằng: Đối với nhà trường chủ yếu các ngành nghề kĩ thuật. Không có một mức cụ thể nhưng tất cả học sinh, sinh viên khi đi thực tập tại doanh nghiệp đều có lương. Tuy nhiên, mức lương không thể bằng những học sinh, sinh viên đã ra trường nhưng nó khuyến khích các em yêu nghề hơn. Có em có thể đạt 150.000 đồng một ngày.

- Thực tế với trường Cao đẳng Y Dược Pasteur hoạt động liên kết này được triển khai thế nào? Bà đánh giá sao về lợi ích của liên kết đó mang lại cho các bên, đặc biệt với người học cả trên ghế nhà trường và sau khi tốt nghiệp?

TS Lương Tâm Uyên: Việc liên kết mang lợi ích cho hai bên. Nếu không liên kết thì không đảm bảo chất lượng. Lợi ích từ việc liên kết chính là xây dựng chương trình đào tạo, giảng viên, cơ sở vật chất… Đối với ngành y, dược chỉ 20% là lý thuyết còn lại là thực hành. Phần thực hành chúng tôi phối hợp với các bệnh viện, công ty thuốc để sinh viên có điều kiện học hỏi, thực tập.

- Liên kết nhà trường và doanh nghiệp đang là xu hướng hiện nay, tạo lợi thế cho các trường nghề, ông có thể đánh giá lợi ích của liên kết này với nhà trường, người học và doanh nghiệp?

Ông Đỗ Văn Giang: Tôi khẳng định liên kết nhà trường, người học và doanh nghiệp là khâu đột phá. Trước kia, các trường tự mày mò. Nhưng giờ việc liên kết này đã được luật hóa. Hàng năm có kế hoạch phối hợp với các doanh nghiệp lớn ở cấp quản lý nhà nước. Kể cả người thầy, bây giờ, ít nhất 4 tuần phải sản xuất ở doanh nghiệp.

Có những trường cao đẳng chúng tôi được biết có chương trình kết nối đến hàng nghìn doanh nghiệp. Có trường kết nối với doanh nghiệp đến tận 2025 mà cách tổ chức đào tạo, kí kết rất chặt chẽ. Điều này cần được quan tâm và mong tiếp tục được hưởng ứng.
Với người học, dù bất kể đối tượng nào được xuống doanh nghiệp là được trải nghiệm sẽ rèn luyện bản lĩnh người thợ, các kĩ năng mềm, biết quan sát thực tế. Điều này người học được rất nhiều lợi ích.

Về phía nhà trường cũng được nhiều lợi ích. Nhiều trường có máy móc từ doanh nghiệp. Đó là lợi ích 2 bên.

Doanh nghiệp kết nối theo đơn đặt hàng, các doanh nghiệp không tốn tiền đào tạo nhân lực theo ý mình và không phải đào tạo nữa. Điều này tạo các cú hích trong đào tạo, để cùng nhau win-win.

- Cơ hội việc làm với người học y dược thì sao, thưa bà, ngành nghề nào đang hot trong và ngoài nước?

TS Lương Tâm Uyên: Theo thống kê lĩnh vực y, dược, chăm sóc sức khoẻ con người vẫn đang thiếu rất nhiều. Đặc biệt là trong bối cảnh dịch bệnh hiện nay thì cơ hội việc làm cho các em rất lớn. Ngoài ra những ngành đi xuất khẩu lao động như điều dưỡng chẳng hạn thì đang rộng cửa. Ngoài kĩ năng nghề nghiệp thì chúng tôi chú trọng việc giảng dạy ngoại ngữ để giúp các em có điều kiện làm việc ở nước ngoài.

- Theo ông, với trình độ trung cấp, những nhóm ngành nghề nào thị trường sẽ có nhu cầu lớn, với thu nhập tốt trong tương lai mà người học nghề có thể nghiên cứu lựa chọn? Kể cả vơ hội làm việc ở nước ngoài?

Ông Khuất Huy Bằng, Hiệu trưởng Trường Trung cấp nghề Tổng hợp Hà Nội.
Đối với lựa chọn ngành nghề cho các em học sinh thì số lượng ngành nghề đa dạng, thuộc lĩnh vực khác nhau thì trước hết lựa chọn ngành nghề thì phariu lựa chọn vào nhu cầu thực tế của xã hội.

Thứ hai, năng lực đam mê của từng học sinh, sinh viên.

Chúng tôi có gợi ý với các em khi đang lựa chọn nghề nghiệp là các bạn nam có thể lựa chọn ngành nghề cơ khí mà nhà nước đang khát; điện, tự động hóa. Nữ lựa chọn các nghề may mặc thời trang, nấu ăn, nghiệp vụ nhà hàng... những ngành nghề mà xã hội đang cần.

Các bạn chọn ngành nghề mà các bạn tâm huyết, có kĩ năng tốt thì ra trường với mức lương 12-15 triệu không phải khó. Trường nhận được nhiều doanh nghiệp xin học sinh sau tốt nghiệp mà có tay nghề tốt.

- Theo ông, những ngành nghề nào hiện nay được xem là đang thiếu lao động có tay nghề, là cơ hội cho người học trung cấp, cao đẳng sau khi tốt nghiệp?

Ông Đỗ Văn Giang: Chúng ta đang phấn đấu nâng cao tỉ lệ lao động qua đào tạo. Quan điểm của tôi là chỗ nào cũng đang cần và chỗ nào cũng đang thiếu. Các em học ngành nào cũng được, miễn là các em có đam mê thì sẽ thành công. Các nghề nặng nhọc, độc hại như khai thác than đang có sự ưu tiên tuyệt đối nhưng vẫn đang thiếu và rất ít học sinh theo học. Hoặc những ngành logictics, công nghệ cao, công nghệ sinh học… cũng thiếu chỉ tiêu đầu vào. Tôi có lời khuyên là các em cứ mạnh dạn đăng kí và thử sức nếu các em yêu thích.

- Trong bối cảnh tâm lý nhiều người còn nặng về bằng cấp, thực tế như sinh viên theo học trường cao đẳng y dược cơ hội nâng cao bằng cấp thế nào, trường có chính sách gì hỗ trợ người học?

TS Lương Tâm Uyên - Phó Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur trả lời:
Đào tạo nghề cho học sinh THCS, đối với bậc này cánh cửa rộng mở cho các em. Nhưng làm sao định hướng nghề nghiệp cho các em ngay từ cấp THCS. Hiện nay, các ngày hội tuyển sinh ở các trường THPT chứ đâu tổ chức ở các trường THCS. Vì thế, cần làm ngày hội tuyển sinh với các trường THCS. Làm sao để phụ huynh và học sinh được định hướng là việc học nghề theo chương trình này cơ hội bằng cấp của các em là như nhau, các em được dự tuyển, thi tuyển vào cơ quan bằng cấp như nhau.

Ngành Y, dược đi học từ chương trình 9+ thì vẫn có thể đi học lên tiếp. Việc tuyển sinh theo chương trình 9+ của trường tôi là chưa tuyển sinh học sinh tốt nghiệp THCS. Năm nay, hy vọng có thể tuyển sinh được ở đối tượng này. Cần tuyên truyền sâu rộng chương trình này đến phụ huynh, học sinh sớm hơn nữa.

- Hiện các trường trung cấp, cao đẳng đang đẩy mạnh tuyển sinh và đạo tạo hệ 9+, người học được lợi gì từ chương trình này so với các chương trình đào tạo khác?

Ông Khuất Huy Bằng: Ưu điểm của chương trình đào tạo hệ 9+ có kết quả rất tốt. Thực tế, học sinh hết lớp 9 vào học sẽ được rút ngắn thời gian, ra trường sớm hơn và cơ hội việc làm tốt hơn. Thứ hai, về phần kinh tế thì chúng ta được miễn học phí với các học sinh hết THCS, kinh phí học tập được ưu ái. Trong khi đó, chúng ta được ra trường sớm hơn để đóng góp vào nền kinh tế sớm hơn.

- Đào tạo nghề cho học sinh hoàn thành chương trình lớp 9 khó khăn nhất là gì thưa ông? Với lứa tuổi này đa số các em chưa tới tuổi lao động, liệu đây có phải trở ngại cho các em có việc làm sau khi ra trường?

Ông Khuất Huy Bằng: Đúng là có khó khăn vì tâm lý của phụ huynh học sinh ngại con em mình còn nhỏ quá. Chính vì vậy, chúng ta cần tuyên truyền đúng đắn để các phụ huynh, học sinh hiểu rõ hơn. Sau khi tốt nghiệp THCS là các em đã 15 tuổi và sau khi tốt nghiệp hệ 9+ là các em đã đủ 18 tuổi và hoàn toàn đủ tuổi lao động.

Thực tế là một số em học sinh học văn hoá không tốt nhưng học nghề rất tốt. Các nhà trường có điều chỉnh phù hợp đó là 80% thực hành và 20% lý thuyết. Song song với đó, việc đào tạo văn hoá được thực hiện bên cạnh việc học nghề.

- Về tuyển sinh năm nay, với học sinh có ý định theo ngành y, dược, theo bà cần chuẩn bị những gì? Kinh phí học là bao nhiêu?

TS Lương Tâm Uyên - Phó Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur trả lời:
Đối với ngành Y, dược đòi hỏi chuyên môn sâu, kiến thức, kĩ năng nghề chăm sóc sức khỏe, nếu sai sót sẽ gây ra hậu quả khôn lường. Với ngành Y dược, số thí sinh muốn theo ngành này tương đối nhiều hơn với ngành khác nhưng để đảm bảo kiến thức tối thiểu thì các em phải yêu ngành, yêu nghề. Với lực học trung bình, tốt nghiệp THPT có thể theo học được rồi tuy nhiên cần phải chăm chỉ, cần mẫn hơn. Chúng tôi ưu tiên học sinh khá, giỏi đăng ký học ngành này bằng cách có chế độ học bổng để thu hút học sinh giỏi đến với nghề Y, dược.

Nhìn chung học nghề ngành này thì học phí có nhỉnh hơn các ngành khác vì thực tế ở đây phần thực hành phải tốt hơn ngành nghề khác mới có kĩ năng hành nghề. Đối với ngành nghề này học phí theo quy định nhưng có thu thêm, vẫn nằm trong quy định nhưng cố gắng thấp nhất để có thể theo học được.

- Xin cho biết sự chuyển mình của đào tạo nghề thời gian qua, đặc biệt với trình độ trung cấp, cao đẳng để đáp ứng tốt hơn nhu cầu người học và thị trường lao động?

Ông Đỗ Văn Giang- Phó Vụ trưởng Vụ Đào tạo chính quy, Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp: Qua thách thức chúng ta cũng nhìn thấy cơ hội của trường nghề. Tôi đi một số tỉnh về thấy rằng các trường đạt 50% chỉ tiêu tuyển sinh trong năm nay.

Có thể thấy, sự chuyển mình của đào tạo nghề thời gian qua có nhiều tín hiệu đáng mừng. Tỉ lệ học sinh ra trường có việc làm từ hệ trung cấp tới đại học đạt khoảng trên 80%. Một số ngành nghề cung không đủ cầu như sửa chữa ô tô, điện tử điện lạnh…

Bên cạnh đó, công tác tuyên truyền được quan tâm hơn, nâng cao chất lượng hơn bên cạnh việc phối hợp với các cơ quan báo chí, truyền thông. Một điểm nhấn nữa là việc gắn kết với các doanh nghiệp rất ổn. Chúng tôi ra các văn bản liên kết với doanh nghiệp, trong khi đó các trường chủ động tạo mối quan hệ với doanh nghiệp. Cho phép doanh nghiệp vào giảng dạy cũng như hướng dẫn tác phong, nâng cao tay nghề…

Ngoài ra, tỉ lệ tốt nghiệp hiện nay phần nào giải quyết nút thắt “thừa thầy thiếu thợ” để toàn xã hội nhìn vào thực tế và có những lựa chọn đúng đắn.

- Với trường trung cấp, thưa ông Khuất Huy Bằng- Hiệu trưởng Trường Trung cấp nghề Tổng hợp Hà Nội, dịch bệnh đã ảnh hưởng ra sao tới công tác tuyển sinh của trường, tới nay đã gần hết thời gian nhận hồ sơ tuyển sinh đợt 1, kết quả thế nào thưa ông?

Ông Khuất Huy Bằng- Hiệu trưởng Trường Trung cấp nghề Tổng hợp Hà Nội trả lời:

Dịch COVID-19 ảnh hưởng đến các nước và Việt Nam không ngoại lệ. Trong 2-3 tháng ảnh hưởng đến toàn các ngành.

Công tác tuyển sinh thì phương pháp truyền thống rất khó làm. Việc đến các trường tuyên truyền hướng nghiệp tuyển sinh không thể thực hiện được. Các trường nghề sử dụng qua trực tuyến, zalo, qua thông tin đại chúng,… để đến được với học sinh. Tuyển sinh nghề càng phải tuyên truyền tốt.

Hướng đi ngắn và tiết kiệm được thời gian và đảm bảo bằng cấp là học cấp 2 xong học nghề tiếp luôn được.

Năm nay, công tác tuyển sinh bị đẩy lùi toàn bộ. Năm ngoái thì chúng tôi đã hoàn thành công tác tuyển sinh năm nay chỉ mới hoàn thành hơn 50% chỉ tiêu với đối tượng tuyển sinh là học sinh hết cấp 2.

Dựa vào thực tế, khảo sát, qua tuyên truyền thì chúng tôi đánh giá công tác tuyển sinh năm nay khả quan hơn.

Năm nay, chúng tôi không tổ chức được chương trình gắn kết nghề nghiệp nhưng đã tổ chức được các buổi trực tuyến về nghề nghiệp để các trường cũng như học sinh nắm được.

Nhà báo Phùng Công Sưởng - Phó Tổng Biên tập Báo Tiền Phong phát biểu tại Tọa đàm:

"Kính thưa các khách mời dự tọa đàm hôm nay,

Trước tiên, cho phép tôi gửi tới các khách mời lời chào trân trọng, cảm ơn các khách mời đã tới dự và cho ý kiến tại buổi tọa đàm hôm nay do Báo Tiền Phong phối hợp cùng Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp tổ chức.

Thưa các khách mời cùng bạn đọc báo Tiền Phong.

Giáo dục nghề nghiệp ngày càng khẳng định vị trí quan trọng trong hệ thống giáo dục quốc dân, đào tạo ra những người lao động có tay nghề cao phục vụ phát triển kinh tế đất nước.

Dù tâm lý xã hội đã có nhiều thay đổi, quan tâm hơn tới học nghề, nhưng vẫn còn nhiều người, đặc biệt các bậc phụ huynh chỉ xem học trung cấp, cao đẳng nghề là lựa chọn thứ yêu sau đại học. Trong khi, tình trạng thừa thầy thiếu thợ vẫn xảy ra, cử nhân thất nghiệp vẫn còn nhiều, việc tuyên truyền để thay đổi nhận thức, phân luồng học sinh, định hướng các em, và đặc biệt là các bậc phụ huynh quan tâm hơn tới học nghề là một trong những giải pháp để giáo dục thực sự đáp ứng đúng nhu cầu thị trường lao động. Qua đó tận dụng nguồn lực con người cho phát triển đát nước.

Thưa quý vị,

Dịch COVID-19 đã tác động lớn lên mọi mặt đời sống kinh tế - xã hội, giáo dục đất nước. Các trường, trong đó có trung cấp, cao đẳng nghề đối mặt với không ít khó khăn, đặc biệt trong công tác tư vấn và tuyển sinh cho năm học mới.

Do đó, báo Tiền Phong phối hợp cùng Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp tổ chức buổi tọa đàm hôm nay, với mục tiêu chia sẻ cùng khó khăn các trường trung cấp, cao đẳng nghề. Đồng thời, qua tọa đàm để cung cấp thêm thông tin tới học sinh, các bậc phụ huynh và đông đảo bạn đọc báo Tiền Phong về vai trò của giáo dục nghề nghiệp, các thông tin về tuyển sinh, việc học tập, cơ hội việc làm, nâng cao bằng cấp sau khi ra trường...

Xin trân trọng cảm ơn các khách mời đã tới tham dự và cho ý kiến tại buổi tọa đàm hôm nay, cảm ơn Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp đã cùng đồng hành với Báo Tiền Phong.

Cuối cùng, kính chúc các khách mời sức khỏe, thành công, chúc buổi tọa đàm của chúng ta thành công tốt đẹp.

Xin trân trọng cảm ơn!

Ngay đầu năm 2020, dịch bệnh COVID-19 bùng phát đã làm xáo trộn mọi mặt đời sống kinh tế - xã hội, trong đó có giáo dục, khi chương trình học của các em học sinh phải thay đổi, kéo theo các hoạt động định hướng nghề nghiệp, tuyển sinh của các cơ sở giáo dục nghề nghiệp phải thay đổi theo, đặc biệt ở hệ trung cấp và cao đẳng.

Bên cạnh khó khăn cũng có thuận lợi, đó là từ 1/7 tới, với Luật Giao dục sửa đổi có hiệu lực, chương trình đào tạo 9+ chính thức được luật hoá. Mới đây, Thủ tướng cũng ban hành Chỉ thị 24 về đẩy mạnh phát triển nhân lực có kỹ năng nghề, góp phần nâng cao năng suất lao động và tăng năng lực cạnh tranh quốc gia trong tình hình mới. Chỉ thị 24 có giao các bộ ngành nghiên cứu tổ chức đào tạo trình độ cao đẳng cho học sinh tốt nghiệp lớp 9, thay vì học sinh hết lớp 9 chỉ được học trình độ Trung cấp, sau đó mới liên thông lên cao đẳng, đại học như hiện hành. Đây hứa hẹn sẽ mở ra nhiều cơ hội cho người học và các trường trung cấp, cao đẳng nghề.