Các thuốc nhuận tràng thường được dùng để điều trị táo bónvà hỗ trợ làm tăng nhu động ruột trong một số bệnh lý.
Thuốc nhuận tràng: đadạng và có nhiều chống chỉ định
Các thuốc nhuận tràng điều trị táo bón có nhiều loại khácnhau, được chia làm 5 loại chính:
Thuốc nhuận tràng thẩmthấu: làm tăng áp lực thẩm thấu và kéo theo nước vào trong lòng ruột, từ đólàm tăng lượng nước trong phân giúp bài tiết và tống xuất theo phân ra ngoài.Các thuốc này thường dùng làm sạch đại tràng để chuẩn bị soi đại tràng và điềutrị táo bón mạn tính. Thuốc chống chỉ định ở bệnh nhân viêm loét đại trựctràng, tắc ruột, ung thư trực tràng, mất nước, suy tim.
Chất xơ và chất nhầy:Loại này bao gồm sợi thức ăn hoặc chất nhầy lấy từ tảo biển, có tác dụng làmtăng thể tích phân và tăng độ ngấm nước, được dùng để trị các chứng táo bón vôcăn. Chống chỉ định trong các trường hợp nghi tắc ruột cơ học, loét hành tátràng, cắt đoạn dạ dày.
Thuốc làm trơn và mềmphân: thành phần dầu vaselin hoặc paraphin có tác dụng xổ cơ học bằng cáchngăn chặn sự hấp thu nước. Lưu ý, trường hợp trào ngược dạ dày thực quản khôngdùng thuốc này trước khi đi ngủ để phòng dịch trào ngược vào đường hô hấp.
Các thuốc kích thíchnhu động: đó là các acid ricinoleic, acid mật, dẫn xuất diphenylmethan, tácdụng qua nhiều cơ chế khác nhau, phần lớn chỉ hoạt động khi đến đại tràng, giatăng sự tống phân bằng cách kích thích tiết prostaglandin nội sinh.
Thuốc nhuận tràng tácdụng tại chỗ: gây kích thích phản xạ đại tiện, sử dụng để thụt tháo khi chuẩnbị nội soi đại trực tràng hoặc cho táo bón khi nằm lâu. Không được dùng kéo dàiloại thuốc này.
Thuốc nhuận tràng cótác dụng giảm cân: sự thật hay hoang đường?
Loại thuốc nhuận tràng được những người dư thừa cân nặng uốngđể giảm cân chủ yếu là 2 loại: thuốc nhuận tràng thẩm thấu và các thuốc kíchthích nhu động.
Họ uống thuốc nhuận tràng sau bữa ăn tối và muốn loại bỏ tấtcả những gì họ ăn một cách nhanh chóng. Sau đó, họ kiểm tra trọng lượng và thấynhẹ cân hơn. Tuy nhiên, họ không dừng lại để suy nghĩ những gì thực sự xảy ratrong cơ thể.
Sự thật là khi thức ăn đến ruột già, cơ thể đã hấp thụ gần hếtcác dưỡng chất trong thực phẩm. Bởi vì sự hấp thụ chất dinh dưỡng diễn ra trongruột non. Các khoáng chất còn lại, nước và chất bã sau đó được tới ruột già.
Thuốc nhuận tràng làm việc trên ruột già. Nó ngăn chặn ruộtgià hấp thụ các khoáng chất cần thiết và nước. Mục đích của giảm cân là loại bỏlượng calo dư thừa chứ không phải nước và khoáng chất nên thuốc nhuận tràngkhông nên dùng vào mục đích này.
Hội Rối loạn ăn uống quốc gia Mỹ cho biết, ảo tưởng về hiệuquả của thuốc nhuận tràng trong kiểm soát cân nặng là rất hoang đường. Ở thờiđiểm mà thuốc nhuận tràng phát huy tác dụng đào thải chất cặn bã thì phần lớndưỡng chất và calo đã được hấp thụ, do đó hiện tượng được cho là giảm cân thựcra chỉ là mất các loại muối khoáng và nước, nó sẽ được bù lại khi uống nước.
Khi muốn giảm cân cần đi khám và tuân theo chỉ dẫn của bácsĩ.
Các tác dụng phụ có thể gặp khi uống thuốc nhuận tràng là:đau bụng quặn thắt, tiêu chảy mạn tính, đầy hơi, buồn nôn, mất khả năng giữ nước,mất nước, ói mửa, làm suy yếu và làm mềm xương (loãng xương), chảy máu trựctràng.
Một tác dụng phụ do dùng thuốc nhuận tràng thường xuyên làlàm thay đổi nồng độ các chất điện giải trong máu, nên lượng kali thấp và có thểdẫn đến các cơn đau tim.
Sử dụng thường xuyên, lâu dài các thuốc nhuận tràng dẫn đếntổn thương đường tiêu hóa, không thể phục hồi. Người bệnh phải lệ thuộc thuốc,nếu không dùng thuốc sẽ mắc táo bón mạn tính nghiêm trọng và đau đớn trong thờigian dài. Kết quả là làm mất khoáng chất thiết yếu và chất béo của cơ thể dẫn đếnxương yếu.
Với trường hợp muốn giảm cân nhanh đã cố tình uống thuốc nhuậntràng liều cao và nhiều lần trong ngày thì lại càng nguy hiểm. Sử dụng nhữngthuốc này ở liều cao hơn liều kê đơn, ngay cả khi chỉ một liều duy nhất cao hơnhoặc quá một liều mỗi ngày có thể dẫn tới mất nước nặng và tử vong.
Người trên 55 tuổi, bị mất nước, bị bệnh thận, tắc ruột hoặcđang dùng thuốc ảnh hưởng đến thận là nhóm có nguy cơ cao nhất khi dùng thuốcnhuận tràng ở liều quá cao.
Khi sử dụng những thuốc này, cần chú ý đến mọi triệu chứng,bao gồm mất nước, khô miệng, choáng váng, lơ mơ. Rối loạn ở thận do thuốc nhuậntràng gây ra có thể làm giảm bài xuất nước tiểu và gây phù chân. Khi thấy nhữngtriệu chứng này xảy ra, bệnh nhân cần đi khám càng sớm càng tốt. Khi bị béo phìmà muốn giảm cân phải đi khám và tuân theo sự chỉ dẫn của bác sĩ.
Theo DS. Hoàng Lan
Sức khoẻ & Đời sống