Ngày 8/9, Bộ NN&PTNT cho biết, Chính phủ vừa ban hành Nghị định số 103, quy định về chứng nhận chủng loại gạo thơm xuất khẩu sang Liên minh châu Âu (EU).
Ngay sau đó, Bộ NN&PTNT đã ban hành Quyết định hướng dẫn các doanh nghiệp các thủ tục làm chứng nhận chủng loại gạo thơm xuất khẩu sang EU, tạo nền tảng cho doanh nghiệp sản xuất, phát triển vùng nguyên liệu theo đúng quy định.
Theo Nghị định, việc xuất khẩu gạo thơm theo hạn ngạch hưởng ưu đãi thuế quan (0%) sang EU phải được chứng nhận đảm bảo đúng giống. Vì vậy, để đảm bảo độ thuần, tính đúng giống trước khi thu hoạch.
Cụ thể, việc kiểm tra ruộng lúa thơm phải thực hiện một lần trong thời gian 20 ngày trước khi thu hoạch. Tổ chức, cá nhân xuất khẩu gạo thơm phải chịu trách nhiệm về độ thuần, tính đúng giống trong suốt quá trình thu hoạch, phơi, sấy, sơ chế, bảo quản, xay, xát, chế biến, đóng gói.
Các tổ chức khảo nghiệm giống cây trồng được Cục Trồng trọt chỉ định sẽ triển khai kiểm tra các lô ruộng lúa thơm trước khi thu hoạch, Cục Trồng trọt căn cứ kết quả kiểm tra và hồ sơ của doanh nghiệp để cấp chứng nhận chủng loại gạo thơm xuất khẩu sang EU…
Theo Hiệp định EVFTA hiện có 9 giống lúa thơm của Việt Nam được phép xuất khẩu sang EU được hưởng hạn ngạch về thuế quan là: Jasmine 85, ST5, ST20, Nàng Hoa 9, VĐ 20, RVT, OM 4900, OM 5451, Tài nguyên Chợ Đào.
Về số lượng 9 loại gạo thơm trong danh mục được xuất khẩu sang EU, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Quốc Doanh cho biết, danh mục này đã được hai bên thống nhất đưa vào Hiệp định EVFTA trong quá trình đàm phán từ trước đây.
Theo Hiệp định EVFTA, từng năm (hoặc theo thời gian nhất định), Việt Nam và EU sẽ tiếp tục rà soát, cho phép bổ sung thêm số lượng các giống gạo thơm mới.
Đơn cử, với hai giống lúa thơm có thương hiệu nổi tiếng thời gian qua như ST24 và ST25, do đây là các giống mới được công nhận giống quốc gia chưa lâu, nên thời gian tới, Việt Nam sẽ tiếp tục đàm phán, đề nghị phía EU thêm vào danh mục các loại gạo thơm để xuất khẩu sang thị trường này.
Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Quốc Doanh đánh giá, việc EU cấp cho Việt Nam số lượng hạn ngạch 30 nghìn tấn/năm gạo thơm được ưu đãi thuế quan (0%) có ý nghĩa rất quan trọng.
Bởi, đây là thị trường khó tính, có các yêu cầu nghiêm ngặt về điều kiện an toàn thực phẩm, chất lượng, nguồn gốc xuất xứ...và đã công nhận đối với gạo Việt Nam được xuất vào thị trường này. Điều này khẳng định được chất lượng, giá trị, uy tín, thương hiệu rất lớn của gạo Việt Nam trên thị trường quốc tế.
Mặc dù số lượng gạo thơm được ưu đãi thuế quan hàng năm xuất khẩu sang EU không lớn, tuy nhiên đây là tín hiệu rất tốt.
“Nếu chúng ta làm tốt các khâu kiểm tra, kiểm soát, giám sát được tốt về chất lượng, chủng loại, nguồn gốc xuất xứ, đảm bảo các yêu cầu của EU và được người tiêu dùng tại thị trường này đón nhận thì thời gian tới, mức hạn ngạch ưu đãi thuế quan của EU dành cho gạo Việt Nam có thể sẽ được EU tăng thêm”, ông Doanh nói.
Theo Bộ NN&PTNT, năm 2019 lượng gạo của Việt Nam xuât khẩu vào EU đạt 50 nghìn tấn gạo, kim ngạch chỉ 28,5 triệu Euro. Còn số này còn khiêm tốn so với tổng nhập khẩu gạo của EU tới 2,3 triệu tấn gạo, kim ngạch là 1,4 tỷ Euro. Nếu so với các nước ASEAN khác xuất khẩu gạo của VN vào EU chỉ bằng 1/6 với Thái Lan, 1/10 Myamnar, 1/4 Campuchia.
Hiệp định EVFTA, EU dành cho Việt Nam hạn ngạch 80.000 tấn gạo/năm (gồm 30.000 tấn gạo xay xát, 20.000 tấn gạo chưa xay xát và 30.000 tấn gạo thơm). Đặc biệt, EU sẽ tự do hóa hoàn toàn đối với gạo tấm (cam kết này giúp Việt Nam có thể xuất khẩu ước khoảng 100.000 tấn vào EU hàng năm). Đối với sản phẩm từ gạo, EU sẽ đưa thuế suất về 0% sau 3-5 năm.
Trong khi đó, 2 nhà xuất khẩu lớn gạo vào EU là Campuchia và Myanmar đang chịu thuế tuyệt đối với mặt hàng này cho đến hết 2021, cụ thể 175 Euro/tấn (năm 2019); 150 Euro/tấn (năm 2020) và 125 Euro/tấn (năm 2021).
Hiện diện tích gieo cấy lúa thơm tại các tỉnh vùng ĐBSCL hàng năm đạt khoảng 25% tổng diện tích gieo cấy (tương đương khoảng 1 triệu ha), sản lượng lúa thơm ước đạt 5,5 triệu tấn, tương đương khoảng 3,5 triệu tấn gạo thơm.
Trong khi đó theo Hiệp định EVFTA lượng gạo thơm xuất sang EU được hưởng hạn ngạch ưu đãi về thuế quan là 30 nghìn tấn tương đương với 1,2% lượng gạo thơm sản xuất trong vùng, do vậy tiềm năng xuất khẩu gạo thơm còn rất lớn.