Hằng năm, Việt Nam XK 6,4-7,0 triệu tấn gạo đến hơn 30 quốc gia và vùng lãnh thổ. Năm 2019, Việt Nam XK trên 6,3 triệu tấn trị giá trên 2,8 tỷ USD. Còn 8 tháng đầu năm 2020 đạt trên 4,6 triệu tấn, trị giá trên 2,25 tỷ USD, tăng 10,4% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong đó, gạo có xay xát từ giống lúa OM5451, OM4900, Hương Nhài 85, ST20, RVT, VD20, Nàng Hoa 9, Tài Nguyên Chợ Đào (thuộc danh mục gạo thơm XK sang EU được hưởng hạn ngạch ưu đãi thuế quan) chiếm khoảng 43-46% tổng lượng gạo XK hằng năm, đạt khoảng trên 3 triệu tấn.
XK gạo của Việt Nam sang EU vẫn còn nhiều tiềm năng. Cụ thể, năm 2019, Việt Nam XK sang EU 50 nghìn tấn gạo, kim ngạch đạt 28,5 triệu Euro; trong khi EU nhập khẩu tổng cộng khoảng 2,3 triệu tấn gạo, kim ngạch đạt 1,4 tỷ Euro. So với các nước ASEAN khác, XK gạo của Việt Nam vào EU chỉ bằng 1/6 so với Thái Lan, bằng 1/10 Myamnar và bằng 1/4 Campuchia.
Theo Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - EU(EVFTA), EU dành cho Việt Nam hạn ngạch 80.000 tấn gạo/năm (30.000 tấn gạo xay xát, 20.000 tấn gạo chưa xay xát và 30.000 tấn gạo thơm). Đặc biệt, EU sẽ tự do hóa hoàn toàn đối với gạo tấm, cam kết này giúp Việt Nam có thể XK ước khoảng 100.000 tấn vào EU hàng năm. Đối với sản phẩm từ gạo, EU sẽ đưa thuế suất về 0% sau 3-5 năm.
Campuchia và Myanmar XK gạo nhiều nhất vào EU và gạo của từ hai nước này xuất sang châu Âu đang chịu thuế tuyệt đối đến hết năm 2021 (175 Euro/tấn năm 2019; 150 Euro/tấn năm 2020 và 125 Euro/tấn năm 2021). Gạo của Việt Nam xuất sang EU, trong đó có gạo thơm từ nay đến hết năm dự kiến sẽ tiếp tục tăng, cho dù vẫn chịu tác động từ dịch COVID-19.
Theo Cục Trồng trọt, với sự tích cực, chủ động của các cấp, các ngành và sự hợp tác chặt chẽ của các đối tác quốc tế, các nước thành viên EU, việc triển khai Hiệp định EVFTA đã diễn ra khá đồng bộ, tạo xung lực mới cho tăng trưởng và hội nhập quốc tế của Việt Nam. Trong lĩnh vực nông nghiệp, thống kê sơ bộ sau hơn 1 tháng EVFTA có hiệu lực và được thực thi, nhiều mặt hàng XK của Việt Nam đã có những chuyển biến tích cực tại thị trường EU.
Cụ thể, gần đây, nhiều tỉnh đã tổ chức lễ XK nông sản sang EU như: Lễ xuất khẩu tôm nước lợ tại Ninh thuận (ngày 11/9); Lễ xuất cà phê, chanh leo tại Gia Lai (16/9); Lễ xuất trái cây tại Bến Tre (17/9) và ngày 22/9, Bến Tre làm lễ công bố XK gạo thơm sang EU theo EVFTA. Ước tính sơ bộ cho thấy, trị giá XK nông lâm thủy sản vào EU tháng 8/2020 là 350 triệu USD, tăng trưởng 17% so với tháng trước đó...