Bí ẩn dòng sông thủy ngân khủng khiếp trong lăng mộ Tần Thủy Hoàng

Giải thích Đáp án A. Thủy ngân là một nguyên tố hóa học trong bảng tuần hoàn có ký hiệu Hg (từ tiếng Hy Lạp hydrargyrum, tức là thủy ngân (hay bạc lỏng) và số nguyên tử 80. Là một kim loại nặng có ánh bạc, thủy ngân là một nguyên tố kim loại được biết có dạng lỏng ở nhiệt độ thường. Thủy ngân được sử dụng trong các nhiệt kế, áp kế và các thiết bị khoa học khác. Thủy ngân thu được chủ yếu bằng phương pháp khử khoáng chất thần sa. Thủy ngân có tính dẫn nhiệt kém nhưng dẫn điện tốt. Thủy ngân tạo ra hỗn hống với phần lớn các kim loại, bao gồm vàng, nhôm và bạc, đồng nhưng không tạo với sắt. Do đó, người ta có thể chứa thủy ngân trong bình bằng sắt. Telua cũng tạo ra hợp kim, nhưng nó phản ứng rất chậm để tạo ra telurua thủy ngân. Hợp kim của thủy ngân được gọi là hỗn hống. Thủy ngân nguyên tố lỏng ít độc, nhưng hơi, các hợp chất và muối của nó là rất độc và là nguyên nhân gây ra các tổn thương não và gan khi con người tiếp xúc, hít thở hay ăn phải.

Giải thích Đáp án C. Người Trung Quốc và Hindu cổ đại đã biết tới thủy ngân và dùng nó để ướp xác, vì vậy thủy ngân thường được tìm thấy trong các ngôi mộ cổ Ai Cập có niên đại vào khoảng năm 1500 TCN. Tại Trung Quốc, Ấn Độ và Tây Tạng, việc sử dụng thủy ngân được cho là kéo dài tuổi thọ, chữa lành chỗ gãy và duy trì một sức khỏe tốt. Người Hy Lạp cổ đại sử dụng thủy ngân trong thuốc mỡ và người La Mã sử dụng nó trong mỹ phẩm.

Giải thích Đáp án A. Nhà khảo cổ học Đỗ Đình Truật cho biết, kết quả khai quật ở một số mộ cổ Việt Nam với số lượng thủy ngân đáng kể. Chẳng hạn một mộ hợp chất ở Cái Bè đã phát hiện thủy ngân đọng dưới đáy của quan tài, đáy này có hai lớp, lớp trên dùng để đặt thi thể có đục các lỗ thủng nhỏ, đáy dưới có đọng thủy ngân chảy ra từ các lỗ thủng bên trên hòa lẫn với các dược liệu và một số hạt có kích cỡ cũng như màu sắc từa tựa như hạt cà phê gom được cỡ 50 kg. Riêng số thủy ngân có đến 2kg. Nhà khảo cổ này cho hay, thường các mộ ướp xác có mặt thủy ngân thì phần mềm của xác bị phân hủy, chỉ còn phần cứng như xương và sọ. Bằng chứng là ở mộ hợp chất Cai Lậy còn đủ xương tay xương chân, sọ, cột sống và những chiếc răng, còn phần thịt đã bị tiêu hủy mất.

Giải thích Đáp án C. Chu sa hay thần sa, đan sa, xích đan, cống sa, là các tên gọi dành cho loại khoáng vật cinnabarit của thủy ngân sẵn có trong tự nhiên, có màu đỏ. Thành phần chính của nó là sulfua thủy ngân (II) (HgS). Chu sa nói chung được tìm thấy trong dạng khối lớn, hột hay giống như đất và có màu từ đỏ son tới đỏ sẫm như gạch. Tại châu Âu, chu sa được khai thác từ thời đế quốc La Mã để làm chất màu hay để sản xuất thủy ngân và nó là quặng chính cung cấp thủy ngân trong nhiều thế kỷ. Một vài mỏ cho đến nay vẫn còn tiếp tục hoạt động. Để sản xuất thủy ngân lỏng, quặng chu sa tán vụn được nung trong các lò quay. Thủy ngân tinh khiết tách ra khỏi lưu huỳnh theo quy trình này và dễ dàng bay hơi. Các cột ngưng tụ được sử dụng để thu thập thủy ngân lỏng, và nó được chuyên chở trong các bình bằng thép. Do độc tính cao của thủy ngân, cả việc khai thác chu sa và tinh luyện thủy ngân đều rất độc hại và theo dòng lịch sử nó là nguyên nhân gây ra ngộ độc thủy ngân.

Giải thích Đáp án A. Là một nguyên tố hiếm trong vỏ Trái Đất, thủy ngân được tìm thấy hoặc như là kim loại tự nhiên (hiếm thấy) hay trong thần sa, corderoit, livingstonit và các khoáng chất khác với chu sa (HgS) là quặng phổ biến nhất. Khoảng 50% sự cung cấp toàn cầu đến từ Tây Ban Nha và Ý, và phần lớn số còn lại từ Slovenia, Nga và Bắc Mỹ. Mỏ thủy ngân ở Almaden (Tây Ban Nha) và Idrija (Slovenia) là những khu mỏ khai thác thủy ngân có lịch sử lâu đời nhất trái đất. Theo các nghiên cứu, mỏ thủy ngân Almaden đã được khai thác từ thời cổ đại, trong khi mỏ Idrija lần đầu tiên được biết đến vào năm 1490 TCN. Hai mỏ này đã được công nhận là di sản văn hóa thế giới năm 2006.

Giải thích Đáp án C. Một trong những thảm họa công nghiệp tồi tệ nhất trong lịch sử là thải các hợp chất thủy ngân vào vịnh Minamata, Nhật Bản. Tập đoàn Chisso, một nhà sản xuất phân hóa học và sau này là công ty hóa dầu, đã bị phát hiện là thủ phạm gây ô nhiễm vịnh này.Từ năm 1932 đến năm 1968, đã có hàng trăm tấn thủy ngân tràn ra các vùng nước sạch của vịnh Minamata (tỉnh Kumamoto, đảo Kyushu, Nhật Bản), tạo ra những thảm họa môi trường và sức khỏe vô cùng khốc liệt và vẫn còn để lại ảnh hưởng tới tận ngày nay. Người ta ước tính trên 3.000 người đã có những khuyết tật hay có triệu chứng ngộ độc thủy ngân nặng nề hoặc đã chết vì ngộ độc, từ đó nó trở thành nổi tiếng với tên gọi thảm họa bệnh Minamata. Nhật Bản đã chính thức công nhận bệnh Minamata – một căn bệnh thần kinh do nhiễm độc thủy ngân vào năm 1956. Đến nay, 128 nước đã tham gia ký kết Công ước Minamata về thủy ngân, trong đó có Việt Nam.

Giải thích Đáp án A. Nằm trong bảo tàng Fundació Joan Miró ở Barcelona, Tây Ban Nha, đài phun thủy ngân Calder’s Mercury là một trong những tác phẩm nghệ thuật đáng sợ nhất đang tồn tại trên thế giới. Vào đầu thế kỷ 20, ngành khai thác thủy ngân phát triển mạnh và nhu cầu sử dụng kim loại này tăng cao. Thời điểm đó, một trong những mỏ thủy ngân lớn nhất nằm ở thị trấn Almadén, Tây Ban Nha, được cho là cung cấp tới 60% sản lượng kim loại này trên thế giới. Năm 1936, nội chiến nổ ra ở Tây Ban Nha. Trong thời kỳ cao điểm, quân của Tướng Franco tấn công thị trấn Almadén và chiếm giữ mỏ thủy ngân. Điều này gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới chính phủ Cộng hòa Tây Ban Nha, do thủy ngân là nguồn ngoại tệ lớn và còn là nguyên liệu để chế tạo vũ khí. Do đó, vào năm 1937, trong lúc tìm cách lấy lại quyền kiểm soát Almadén, chính phủ đã yêu cầu nghệ sĩ Alexander Calder tạo ra một công trình lên án vụ chiếm giữ thị trấn này để trưng bày tại Triển lãm thế giới ở Paris, Pháp. Ngày nay, đài phun thủy ngân nằm tại bảo tàng Fundació Joan Miró trên đồi Montjuïc. Tuy nhiên, để bảo vệ du khách tránh khỏi hơi độc phát ra từ thủy ngân, đài phun được đặt trong lồng kính. Ít du khách tới đây biết được lịch sử phía sau tác phẩm này. Vẻ đẹp kỳ lạ, quyến rũ chết người của thủy ngân gây ấn tượng mạnh cho khách tham quan.

Giải thích Đáp án C. Tần Thủy Hoàng là vị hoàng đế đầu tiên trong lịch sử Trung Hoa và là một trong những nhân vật bí ẩn nhất thế giới. Năm 1974, giới khảo cổ Trung Quốc có phát hiện chấn động khi tìm được đường vào lăng mộ Tần Thủy Hoàng ở Tây An. Bên trong lăng mộ có đội quân đất nung to lớn như người thật, cầm trên tay vũ khí sắc nhọn. Tuy nhiên, quá trình tìm hiểu chỉ dừng ở lại đó. Các nhà khảo cổ Trung Quốc chưa tiến sâu vào trong lăng mộ, đến nơi đặt quan tài của Tần Thủy hoàng. Theo cuốn “Sử ký” của sử gia Tư Mã Thiên, 700.000 người tham gia xây lăng mộ Tần Thủy Hoàng suốt nhiều năm. Tư Mã Thiên nhắc đến những cạm bẫy chết người trong lăng mộ, bao gồm cả con sông thủy ngân khổng lồ. Trong những năm 1980, quá trình phân tích mẫu đất ở ngay trên lăng mộ Tần Thủy Hoàng cho thấy hàm lượng thủy ngân cao gấp nhiều lần bình thường. Đây được coi là dấu hiệu cho thấy có thủy ngân bên trong lăng mộ. Yinglan Zhang, nhà khảo cổ học ở Bảo tàng Lịch sử Thiểm Tây tại Tây An, ước tính bên trong lăng mộ Tần Thủy Hoàng có tới 100 tấn thủy ngân.

Giải thích Đáp án C. Tần Thủy Hoàng không chỉ là một vị vua mang tiếng tàn ác, giết người không ghê tay mà còn là một vị vua hoang tưởng với giấc mơ bất tử. Có lẽ, Tần Thủy Hoàng là vị vua duy nhất sợ cái chết đến mức điên dại. Vị vua này sẵn sàng bỏ cả hoàng cung để đi tìm thuốc trường sinh bất tử. Và rồi cuối cùng, vị hoàng đế này cũng tìm ra phương thuốc "quý giá" đó. Trong một lần lang thang ở Quốc sử quán (nơi lưu trữ sách sử), Tần Thủy Hoàng bất ngờ tìm thấy một cuốn sách cổ về y học thời xưa. Cuốn sách này có đề cập đến một chất có thể ban cho con người một cuộc sống bất tử, trẻ mãi không già, đó chính là thủy ngân lỏng. Quá đỗi vui mừng, Tần Thủy Hoàng liền cho người đi khắp nơi, thu thập lượng lớn thủy ngân về cung. Thậm chí, Tần Thủy Hoàng còn cho xây một con sông thủy ngân lỏng vây quanh cung điện ngầm của mình.

Giải thích Đáp án A. Theo "Sử ký" của Tư Mã Thiên cùng nhiều ghi chép khác trong lịch sử, Ba Thanh được gả cho một gia đình giàu có ở đất Ba Thục (ngày nay thuộc tỉnh Tứ Xuyên, Trung Quốc), nhưng không may chồng bà mất sớm. Sau sự ra đi của chồng, Ba Thanh đã thủ tiết thờ chồng và nỗ lực hết mình để quán xuyến, và đảm đương trọng trách duy trì công việc kinh doanh, đặc biệt là sản nghiệp mỏ khoáng sản Chu sa của gia tộc nhà chồng. Nhiều chuyên gia cho rằng người có thể cung cấp tới 100 tấn thủy ngân trong địa lăng của Tần Thủy Hoàng chỉ có thể là Ba Thanh, bà chủ của mỏ khoáng sản Chu Sa lớn nhất nước Tần cách đây hơn 2.000 năm. Không những trợ giúp cho "giấc mộng trường sinh" của Tần Thủy Hoàng, Ba Thanh còn hào phóng quyên góp tiền bạc cho vị hoàng đế khi xây dựng, trùng tu Vạn Lý Trường Thành, công trình kỳ vĩ có vai trò quân sự trọng yếu, nhằm ngăn chặn quân xâm lược. Tần Thủy Hoàng đã phong cho bà danh hiệu "Trinh Phụ" và dựng bia để tưởng nhớ sau khi bà qua đời. Đây thực sự là một trong những "ân sủng"và niềm vinh dự mà hiếm có nữ nhân thời cổ đại nào có được.