 |
| Minh họa về một thiên hà đã chết so với Dải Ngân Hà. (Ảnh: NASA/ESA, Z. Levy (STScI)) |
Theo các nhà nghiên cứu, tia chớp khó hiểu này là một loại phun trào vũ trụ được gọi là chớp sóng vô tuyến nhanh (FRB) — những đợt bùng phát ánh sáng vô tuyến thoáng qua có thể làm sáng hơn toàn bộ thiên hà trong vài mili giây trước khi biến mất hoàn toàn.
Một số là những vụ nổ một lần, trong khi những vụ khác lặp lại theo các khoảng thời gian đều đặn. Người ta cho rằng FRB đi kèm với các vụ nổ siêu tân tinh, báo hiệu cái chết của các ngôi sao có khối lượng lớn. Vì vậy, chúng có nhiều khả năng xảy ra ở nơi các ngôi sao hình thành trong các thiên hà trẻ, sống động với đủ khí và bụi để cung cấp nhiên liệu cho sự ra đời của các ngôi sao.
"Trong số hàng nghìn FRB được phát hiện cho đến nay, chỉ có khoảng một trăm được xác định là thiên hà chủ của chúng", Tarraneh Eftekhari , đồng tác giả của cả hai nghiên cứu mới và là nhà thiên văn học tại Đại học Northwestern, Mỹ cho biét. "Và những thiên hà đó có xu hướng hình thành nhiều sao, nghĩa là nhiều sao hơn sẽ trở thành siêu tân tinh".
Thế nhưng, Eftekhari và các đồng nghiệp của cô đã tập trung vào một vụ nổ lặp lại mới, kết hợp 22 tín hiệu được phát hiện từ tháng 2 đến tháng 11 năm 2024 bởi Canadian Hydrogen Intensity Mapping Experiment (CHIME), một mảng kính viễn vọng vô tuyến ở British Columbia. Kết quả cho thấy các vụ nổ bắt nguồn từ một thủ phạm bất ngờ: vùng ngoại ô của một thiên hà đã chết 11 tỷ năm tuổi, đáng lẽ đã ngừng hình thành sao từ lâu và nó đang bùng nổ trở lại.
Một "ngoại lệ" vũ trụ
Theo đồng tác giả nghiên cứu Vishwangi Shah, nhà thiên văn học tại Đại học McGill, FRB cũng có xu hướng xảy ra gần trung tâm của các thiên hà, khiến cho vụ nổ này từ rìa thiên hà thậm chí còn kỳ lạ hơn. "Tất cả những điều bất ngờ này kết hợp lại khiến FRB này trở thành một ngoại lệ trong số quần thể lớn hơn", Shah cho biết.
Trong những tháng tới, nhiều mảng kính thiên văn CHIME hơn sẽ được đưa vào hoạt động, với mục tiêu bổ sung hàng trăm vụ nổ bổ sung vào kho FRB. Eftekhari cho biết: "Chúng tôi sẽ có thể phóng to môi trường của nhiều sự kiện như thế này và truy tìm chúng ở các loại thiên hà khác nhau".
