Căn cứ vàonguyên tắc pháp lý trên, đối chiếu với quá trình xác lập và thực thi chủ quyềntrên quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, để phản bác quan điểm mà phía Trung Quốcđưa ra, Tiến sĩ Trần Công Trục nhấn mạnh: Trước hết, Trung Quốc đã và đang tìmmọi cách viện dẫn nhiều sách, tài liệu địa lý, lịch sử để chứng minh và bảo vệcho quan điểm pháp lý về quá trình xác lậpvà thực thi cái gọi là “chủ quyền lịch sử” của Trung Quốc đối với “Tây Sa” và“Nam Sa” (tức Hoàng Sa và Trường Sa của Việt Nam-PV).
Những nộidung lịch sử, địa lý… mà phía Trung Quốc thường xuyên tuyên truyền trên mọiphương tiện, mọi lúc, mọi nơi thực hư như thế nào? Giá trị của chúng đến đâu?Trao đổi với phóng viên Báo QĐND, ông Trục cho biết: Qua nghiên cứu thấy rằng,đúng là các đảo này đã được ghi nhận và mô tả trong đó, nhưng chúng chỉ dừng lạiở việc ghi chép những hiểu biết của người Trung Quốc đương thời về địa lý, lịchsử, phong tục… các nước thuộc khu vực Đông Nam Á và Nam Á cùng đường hàng hải từTrung Quốc ra nước ngoài, mà không có bất kỳ sự ghi chép nào về việc Nhà nướcTrung Quốc đã chiếm hữu và thực thi chủ quyền và việc người dân Trung Quốc"đến hai quần đảo (Hoàng Sa và Trường Sa) để đi biển và sản xuất".Các tác phẩm đó chỉ được xem như các tài liệu chứng minh sự hiểu biết chung vềcác địa điểm chứ không có ý nghĩa đáng kể trong pháp lý. Vì vậy, việc Trung Quốcqua đó mà viện dẫn, nói quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa thuộc chủ quyền của TrungQuốc là không có cơ sở.
Tiến sĩ Mai Hồng giải thích cho người xem nội dung chữ Hán cổtrên bản đồ của Trung Quốc năm 1904 mà ông đã hiến tặng Bảo tàng Lịch sử quốcgia. Ảnh: TTO
Tiến sĩ Trụcchỉ rõ các tư liệu đã chứng minh sự sai trái, ngộ nhận từ phía Trung Quốc như:Nam Châu dị vật chí của Vạn Chấn (thời Tam Quốc, 220-265) viết dưới triều HánVũ Đế là cuốn sách hướng dẫn hàng hải trong Biển Đông nhưng rất không chínhxác, không thể căn cứ vào đó để xác minh được quần đảo này hay quần đảo kháctrong số hai quần đảo ngày nay đang bị tranh chấp.
Phù Nam truyệncủa Khang Thái viết cùng thời kỳ này ghi nhận rằng, đã gặp trong Trướng Hải cácđảo san hô và khẳng định đây là những mô tả về quần đảo Trường Sa. Tuy nhiên,đoạn trích này rất mơ hồ, rất thiếu chính xác, không thể căn cứ vào đó để nói rằng,đó chính là Trường Sa.
Các tác phẩmkhác như Lĩnh ngoại đại đáp của Chu Khứ Phi (đời Tống, 1178), Chư phiên chí củaTriệu Nhữ Quát (đời Tống, 1225), Đảo di chí lược của Vương Đại Uyên (đờiNguyên, 1349), Đông Tây dương khảo của Trương Nhiếp (1618), Vũ bị chí của MaoNguyên Nghi (1628), Hải quốc văn kiến lục viết dưới đời Thanh, Hải Lục củaVương Bính Nam (1820), Hải quốc đồ chí của Ngụy Nguyên (1848) và Doanh hoàn chílược của Bành Ôn Chương (1848),… là một tập hợp các tác phẩm liên quan đến cácchuyến đi, các chuyến khảo cứu địa lý, sách hàng hải liên quan tới các nước bênngoài Trung Quốc.
Để làm rõhơn vấn đề này, ông Trục chỉ ra một nghiên cứu của nhà sử học Nguyễn Đình Đầu, Ủyviên Ban chấp hành Hội Sử học Việt Nam cho rằng, thật khó có thể chấp nhận vớicác tác giả Trung Quốc khi họ rút ra từ đó kết luận: Hoàng Sa, Trường Sa từ lâuđã là lãnh thổ của Trung Quốc: “Bản đồ cổ của Trung Hoa vẽ về Việt Nam vào khoảngđầu thế kỷ XV ghi rõ địa điểm của Việt Nam là Giao chỉ quốc, nước Giao chỉ vàbiển thì ghi rõ là Giao chỉ dương, tức là ghi rõ đất liền là Giao chỉ quốc vàbiển là biển của Giao chỉ.
Hàng trăm bản đồ quốc tế khác cũng đều chỉ rõ Hoàng Sa, Trường Sa là của Việt Nam. Tất cả đều rất thống nhất với nhau.
Chỉ rõ sựsai trái, biện minh vô lý của ông Dương Trạch Vỹ, Tiến sĩ Trục cho biết thêm:Trong các tài liệu, tư liệu mà Trung Quốc đưa ra để chứng minh chủ quyền từ lâuđời của mình đối với hai quần đảo này, có đề cập việc dưới thời Bắc Tống (thế kỷthứ X-XII), các cuộc tuần tra quân sự của nước này đã được tổ chức, xuất phát từQuảng Đông đi tới Hoàng Sa, rồi kết luận rằng "triều đình Bắc Tống đã đặtquần đảo Tây Sa vào phạm vi cai quản của mình", "hải quân Trung Quốcđã đi tuần tra đến vùng quần đảo Tây Sa". “Tuy nhiên, khi phân tích kỹ dữliệu này thấy rằng, đó không phải là cuộc tuần tra mà chỉ là chuyến thăm dò địalý cho tới tận Ấn Độ Dương, không minh chứng một sự chiếm hữu nào”, ông Trục khẳngđịnh.
Ông Trụccũng chỉ rõ sai trái của chính quyền Trung Quốc hiện thời, đó là việc Bộ Ngoạigiao Trung Quốc dẫn sự kiện đo đạc thiên văn đầu đời Nguyên ở "Nam Hải"để nói rằng "quần đảo Tây Sa đã nằm trong cương vực Trung Quốc đờiNguyên".
Về điều này,ông Trục lý giải: Theo Nguyên Sử, bộ sử chính thức của nhà Nguyên, việc đo đạcthiên văn đầu đời Nguyên được ghi chép như sau: "Việc đo bóng mặt trời bốnbiển ở hai mươi bảy nơi, phía Đông đến Cao Ly, phía Tây đến Điền Trì, phía Namqua Chu Nhai, phía Bắc đến Thiết Lặc". Dưới đầu đề "đo đạc bốn biển",Nguyên Sử chép rõ tên hai mươi bảy nơi đo đạc trong đó có Cao Ly, Thiết Lặc, BắcHải, Nam Hải.
Từ sự ghichép trong Nguyên Sử, thấy rõ việc đo đạc thiên văn ở hai mươi bảy nơi không phảilà "đo đạc toàn quốc" như văn kiện của Bắc Kinh nói mà là "đo đạcbốn biển", cho nên mới có cả một số nơi ngoài "cương vực Trung Quốc"như Cao Ly (nay là Triều Tiên), Thiết Lặc (nay thuộc vùng Xi-bê-ri của Nga), BắcHải (nay là vùng biển phía bắc Xi-bê-ri), Nam Hải tức Biển Đông. Mặt khác,chính Nguyên Sử cũng đã nói rõ "cương vực" Trung Quốc đời Nguyên,phía Nam chỉ đến đảo Hải Nam.
Cuối cùng,người Trung Quốc đưa ra các tài liệu về một cuộc tuần biển được tổ chức trongkhoảng các năm 1710-1712 dưới triều nhà Thanh. Ngô Thăng, Phó tướng thủy quânQuảng Đông đã chỉ huy chuyến đi này. Người Trung Quốc khẳng định đã đi qua vùngbiển tương ứng với vùng biển của quần đảo Hoàng Sa và kết luận rằng, vùng biểnnày “lúc đó do hải quân tỉnh Quảng Đông phụ trách tuần tiễu”. Tuy nhiên, nếudõi theo hành trình này trên bản đồ, dễ dàng nhận xét rằng, đó chỉ là một conđường đi vòng quanh đảo Hải Nam chứ không phải là hành trình tới các biển xa.Đoạn văn viết: “Từ Quỳnh Nhai, qua Đồng Cổ, Thất Châu Dương, Tứ Canh Sa, vòngquanh ba ngàn dặm”. Xin được chú thích cho rõ các địa danh này: Quỳnh Nhai gầnthị trấn Hải Khẩu ngày nay, phía Bắc đảo Hải Nam; Đồng Cổ ở mỏm Đông Bắc đảo HảiNam; Thất Châu Dương là vùng biển có 7 hòn đảo gọi là Thất Châu nằm ở phía Đôngđảo Hải Nam; Tứ Canh Sa là bãi cát ở phía Tây đảo Hải Nam.
Quan trọnghơn, ông Phạm Hoàng Quân, nhà nghiên cứu độc lập chuyên về cổ sử và cổ địa dưTrung Quốc cho rằng, những tài liệu do phía Trung Quốc đưa ra không có tínhpháp lý: “Thời xưa, Trung Quốc có những nhà du hành, hàng hải, những thươngthuyền, họ đi giao thiệp về chuyện buôn bán thì trong quá trình đi, họ nhìn thấynhững vùng đảo, ghi chép thì đó là dạng sách du ký. Đó là những tài liệu khôngcó tính pháp lý. Trung Quốc thường dựa vào các sách đó để nói rằng, nước này đãtừng biết đến đảo này, chứ không phải tài liệu chính thống của Trung Quốc. Việcxác lập chủ quyền thì những điều được biên chép phải nằm trong chính sử hoặctrong sách mà bây giờ gọi là địa chí, Trung Quốc gọi là phương chí - đó là nhữngphương tiện được Nhà nước thừa nhận”.
Xem xét tấtcả các tư liệu, tài liệu trên đã thấy rõ ràng, Trung Quốc không phải là quốcgia đầu tiên kiểm soát thực sự các quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa vì nó thiếu hẳncác yêu cầu mà luật quốc tế thời đó đòi hỏi.
“Cần biếtthêm rằng, từ thế kỷ thứ XVI đến thế kỷ thứ XVII đã có sự phân biệt rất rõ rànggiữa phát hiện thăm dò (discover) và phát hiện chiếm hữu (to find). Năm 1523,Vua Charles V đã nhắc nhở Đại sứ của mình, ông Juan de Zunigo rằng, một lãnh thổmà các tàu thuyền của Vương quốc Bồ Đào Nha gặp trên đường đi thì không thể đượccoi là đã mang lại cho họ một danh nghĩa trên lãnh thổ đó vì nó thiếu một hànhvi chiếm hữu”, Tiến sĩ Trục viện dẫn các ví dụ thực tế để chứng minh rõ nhữngđòi hỏi phi lý, sai trái của Trung Quốc.
Kỳ 1: Lý sự cùn của Trung Quốc
Theo Nguyễn Hòa
