Giữa lúc thị trường âm nhạc, điện ảnh phát triển vượt trội và tạo sức bật mạnh mẽ, Thủ tướng Chính phủ ký quyết định phê duyệt Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam.
Mục tiêu đến năm 2030, các ngành công nghiệp văn hóa trở trở thành ngành kinh tế quan trọng, phấn đấu tăng trưởng ở mức cao và gia tăng kim ngạch xuất khẩu những sản phẩm công nghiệp văn hóa thuộc các lĩnh vực trọng tâm, trọng điểm.
Chiến lược phát triển công nghiệp văn hóa của Thủ tướng Chính phủ đang thu hút sự quan tâm của nhân sự toàn ngành. Tại bàn tròn với nội dung Khai thác hiệu quả các yếu tố và giá trị truyền thống, lịch sử để phát triển công nghiệp văn hóa Việt Nam, các chuyên gia đầu ngành đi sâu phân tích điểm nghẽn, nhằm "cởi trói" và tìm giải pháp tốt nhất thúc đẩy phát triển điện ảnh, âm nhạc nước nhà.
Công nghiệp văn hóa - Mưa đỏ thôi là chưa đủ
Điểm nhấn của công nghiệp điện ảnh 2025 phải kể đến Mưa đỏ. Lần đầu bộ phim mang yếu tố chính luận, lấy cảm hứng sự kiện lịch sử có thật xô đổ kỷ lục hàng chục bộ phim thương mại ăn khách nhất mọi thời.
Tại buổi thảo luận, chuyên gia nhìn nhận việc Mưa đỏ thu gần 714 tỷ đồng là minh chứng cho việc lịch sử hoàn toàn có thể được kể bằng ngôn ngữ điện ảnh hiện đại, chạm được cảm xúc thế hệ trẻ. Đây là hướng phát triển tiềm năng của công nghiệp điện ảnh.
Thượng tá, NSƯT Đặng Thái Huyền - đạo diễn Mưa đỏ - chia sẻ rằng cảm hứng làm phim xuất phát từ những chuyến công tác miền Trung trong mùa bão lũ, trực tiếp chứng kiến sự kiên cường của người dân trong thiên tai. Người dân Việt Nam đi qua chiến tranh và phải chống chọi thiên tai liên tiếp. Điều đó nhào nặn nên bản lĩnh và tinh thần bền bỉ của con người Việt Nam.
Đạo diễn nói đây là chất liệu quý nhất để kể chuyện lịch sử. Nữ nghệ sĩ áp dụng điều này với Mưa đỏ và đã thành công. Nữ thượng tá nhận định dòng phim lịch sử Việt Nam không nhất thiết chạy theo đại cảnh hàng chục tỷ đồng hay kỹ xảo bom tấn như Hollywood. Điều quan trọng hơn là nắm bắt được căn cốt tinh thần Việt, sự hy sinh, đoàn kết và bất khuất.
Chia sẻ của nữ đạo diễn nhận được sự đồng thuận từ các diễn viên của Mưa đỏ. Đình Khang nói từ khi tham gia bộ phim, anh nhận ra lịch sử không còn là những mốc sự kiện khô cứng mà trở nên gần gũi, có hơi thở, có thân phận.
Trong khi đó, nam chính Đỗ Nhật Hoàng gọi trải nghiệm đóng Mưa đỏ là “cách học lịch sử sống động nhất”. Mọi đau thương, mất mát mà cha ông trải qua đều hiện lên rõ ràng qua từng cảnh quay.
Tuy nhiên, Mưa đỏ mới chỉ là màn chào sân, chưa thể được xem là một mô hình hoàn chỉnh phát triển công nghiệp văn hóa.
Dưới góc nhìn quản lý, ông Nguyễn Ngọc Hồi - Phó Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao TPHCM - cho rằng thành công phòng vé, dù ấn tượng đến mấy, cũng chỉ là một phần rất nhỏ trong chuỗi giá trị của một sản phẩm công nghiệp văn hóa đúng nghĩa. Một bộ phim chỉ thực sự bước vào đời sống kinh tế khi nó kéo theo du lịch, thương mại, sản phẩm phụ trợ và dịch vụ sáng tạo liên quan.
"Chúng ta đang thiếu tư duy hệ sinh thái. Từ bộ phim phải dẫn đến ngành công nghiệp du lịch. Chúng ta đã có tour tham quan phim trường Mưa đỏ chưa? Có tour kết nối đến Thành cổ Quảng Trị ngay sau khi xem phim không? Nhà sản xuất đã có các sản phẩm lưu niệm để bán chưa?", ông Hồi đặt vấn đề.
Đạo diễn, diễn viên Mai Thế Hiệp đồng tình hạn chế lớn nhất của điện ảnh Việt Nam hiện nay không nằm ở sáng tạo mà là ở hạ tầng. “Chỉ cần muốn quay lại chợ Bến Thành thập niên 1990 là đã… bí. Chúng ta không có phim trường dựng lại cảnh cũ. Sản xuất vì thế tốn kém, không nhất quán và rất khó cởi trói cho biên kịch, đạo diễn”, đạo diễn Mai Thế Hiệp nói.
Từ góc độ thị trường, ông Nguyễn Hoàng Hải - Giám đốc Nội dung CGV Việt Nam - chia sẻ rằng khi mang phim Việt đến hội chợ quốc tế, điều khán giả nước ngoài quan tâm nhất thường không phải kỹ xảo hay độ hoành tráng. Chúng ta chưa thể so sánh với Hollywood, yếu tố bản địa là điều giúp phim Việt gây dấu ấn.
“Khán giả quốc tế tò mò Việt Nam khác gì. Và điểm khác đó là văn hóa của chúng ta. Lật mặt của Lý Hải thành công vì mỗi phần đều đưa vào một làng nghề truyền thống, vừa lạ vừa gần gũi”, ông nói.
Đề xuất của Đàm Vĩnh Hưng, chủ nhân bản hit tỷ view Hoaprox
Ngoài điện ảnh, lĩnh vực âm nhạc đang có nhiều tiềm năng thúc đẩy công nghiệp văn hóa. Đây cũng là ngành mũi nhọn gia tăng trải nghiệm văn hóa, thu hút công chúng và thúc đẩy sức lan tỏa giá trị truyền thống trong đời sống đương đại.
PGS.TS Nguyễn Thị Mỹ Liêm - Phó Chủ tịch Hội Âm nhạc TPHCM - nhấn mạnh vai trò của truyền thông, đặc biệt là cách truyền thông dẫn dắt, tạo "điểm rơi" cần thiết để lan tỏa giá trị sản phẩm văn hóa tích cực.
Bà cho rằng những ca khúc về hòa bình, dù xuất hiện từ trước, nhưng chỉ thực sự tạo được sức ảnh hưởng khi được truyền thông đúng "điểm rơi" là dịp kỷ niệm sự kiện A50. Đây là minh chứng cho việc truyền thông giữ vai trò then chốt để khơi dậy giá trị văn hóa trong đời sống.
Đồng thời, đại diện lãnh đạo Hội Âm nhạc TPHCM nói thêm sự sáng tạo trong nghệ thuật nằm ở việc làm mới chất liệu dân tộc. Đây là hướng đi lâu dài để nghệ sĩ tiếp cận công chúng một cách tự nhiên, tiến tới xây dựng hệ sinh thái công nghiệp văn hóa bền vững.
Với tư cách nghệ sĩ âm nhạc, có nhiều sản phẩm lấy chất liệu văn hóa truyền thống, nhà sản xuất Khánh K-ICM mang tới góc nhìn đưa văn hóa Việt ra quốc tế, có thể chọn cách “nhập khẩu để xuất khẩu”.
Nhà sản xuất âm nhạc giải thích các bầu show, chương trình lớn mời nghệ sĩ quốc tế đến Việt Nam biểu diễn nên khuyến khích họ hát tiếng Việt. Nghệ sĩ nổi tiếng quốc tế hát tiếng Việt có hiệu ứng quảng bá văn hóa lớn hơn nhiều so với các hoạt động tuyên truyền thông thường.
Với góc nhìn người làm nên thành công của nghệ sĩ, đạo diễn Kawaii Tuấn Anh - đạo diễn đứng sau nhiều sản phẩm truyền thống như See Tình (Hoàng Thùy Linh), Không thể cùng nhau suốt kiếp (Hòa Minzy), Made in Vietnam (DTAP - Phương Mỹ Chi) - lại chú trọng nhiều đến Gen Z.
Đạo diễn nhận định thế hệ trẻ chú trọng quy trình sản xuất tác phẩm, từ việc học tập ở nước ngoài đến ứng dụng công nghệ và phần mềm hiện đại để làm ra sản phẩm sáng tạo chất lượng. Tuy nhiên, Gen Z gặp khó khi cần tìm kiếm nội dung gốc về giá trị lịch sử - văn hóa.
“Nhiều bạn trẻ tự tin với dự án, nhưng khi cần tư vấn về yếu tố văn hóa thì không biết phải tìm đến đâu. Vì vậy, nghệ sĩ trẻ rất cần sự hỗ trợ về kiến thức, kỹ năng và công nghệ để biến sản phẩm thành một phần của công nghiệp văn hóa", Kawaii Tuấn Anh nêu quan điểm.
Ở góc độ nghệ sĩ biểu diễn, ca sĩ Đàm Vĩnh Hưng chia sẻ rằng anh luôn ý thức về việc quảng bá văn hóa - lịch sử thông qua âm nhạc. Tuy nhiên, anh cho rằng khai thác truyền thống không phải là chạy theo xu hướng. Việc chọn lọc chất liệu, kể chuyện một cách cẩn trọng và phù hợp là điều cốt lõi để sản phẩm âm nhạc mang hơi thở văn hóa nhưng không bị khiên cưỡng.
Nhà sản xuất Hoaprox cũng khẳng định trách nhiệm của nghệ sĩ trẻ với chất liệu dân tộc. Anh nói âm nhạc truyền thống Việt Nam giàu giá trị và đặc sắc. Nhiều nghệ sĩ trẻ bắt đầu khám phá, đưa các yếu tố này vào sản phẩm.
Chủ nhân bản hit tỷ view hiếm hoi của nhạc Việt bày tỏ hy vọng các cơ quan quản lý có thêm kế hoạch hỗ trợ cụ thể, tạo điều kiện để nghệ sĩ có thể phát triển những dự án mang dấu ấn cá nhân nhưng vẫn gắn liền với bản sắc văn hóa.