|
Nhiều quốc gia trên thế giới đang nỗ lực chuyển đổi năng lượng. (Ảnh: GIZ) |
Đó là nhận xét của bà Sunita Dubey, đại diện quốc gia của Liên minh Năng lượng Toàn cầu vì Con người và Hành tinh (GEAPP), về những nỗ lực của Việt Nam nhằm thực hiện mục tiêu đầy tham vọng về chuyển đổi năng lượng và ứng phó với biến đổi khí hậu.
Tại Hội nghị thượng đỉnh lần thứ 26 các bên tham gia Công ước khung của Liên Hợp Quốc về biến đổi khí hậu (COP26), Thủ tướng Phạm Minh Chính đưa ra cam kết Việt Nam sẽ đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.
Trao đổi với báo chí, bà Dubey cho biết trong thời gian qua, Việt Nam đã triển khai nhiều nỗ lực để có thể hiện thực hóa mục tiêu này.
Tính đến năm 2023, các nguồn năng lượng tái tạo chiếm 13% tổng lượng điện của Việt Nam. Đây được coi là một bước nhảy vọt so với vài năm trước đó. Theo các chuyên gia, đó là kết quả của các chính sách phù hợp, như biểu giá điện ưu đãi cho các dự án năng lượng tái tạo, miễn thuế và giảm tiền thuê đất.
Theo báo cáo về chuyển đổi năng lượng ở Việt Nam do PWC thực hiện, Việt Nam đã cam kết mạnh mẽ hơn trong việc giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu kể từ COP26.
Báo cáo đánh giá rằng Chính phủ đang theo đuổi các cải cách và đầu tư liên tục nhằm chuyển đổi nền kinh tế theo chương trình nghị sự phát thải ròng bằng 0, bao gồm ký kết Đối tác chuyển đổi năng lượng công bằng (JETP) và phê duyệt Kế hoạch phát triển điện VIII (PDP VIII) và Kế hoạch thực hiện PDP VIII được mong đợi từ lâu.
Tuy nhiên, theo các chuyên gia, quá trình chuyển đổi năng lượng ở Việt Nam vẫn đối mặt với một số thách thức, như cơ sở hạ tầng lưới điện không theo kịp tốc độ tăng công suất năng lượng tái tạo, dẫn đến tình trạng hao hụt và kém hiệu quả.
Để giải quyết những điểm nghẽn, các chuyên gia cho rằng Việt Nam cần đầu tư nhiều hơn nữa để hiện đại hóa lưới điện, áp dụng các công nghệ lưu trữ năng lượng tiên tiến như hệ thống lưu trữ năng lượng bằng pin (BESS) để cân bằng các nguồn năng lượng tái tạo không liên tục.
Hành trình hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng 0 của Việt Nam vào năm 2050 sẽ phụ thuộc vào khả năng duy trì đà phát triển trong khi giải quyết các vấn đề mang tính hệ thống.
Điều này bao gồm việc thúc đẩy chính sách để thu hút đầu tư tư nhân, cải thiện tính linh hoạt của thị trường năng lượng và tích hợp các giải pháp toàn diện đảm bảo lợi ích cho tất cả cộng đồng. Làm được những điều đó, Việt Nam không chỉ có thể đạt được mục tiêu phát thải ròng bằng 0 mà còn củng cố vai trò là quốc gia dẫn đầu khu vực trong quá trình chuyển đổi năng lượng sạch.
Nhiều lợi ích mới
Bà Dubey cho rằng quá trình chuyển đổi năng lượng mang lại những cơ hội kinh tế - xã hội dài hạn cho Việt Nam. Về kinh tế, các dự án năng lượng tái tạo tạo ra nhiều việc làm hơn trong các mảng lắp đặt, bảo trì và chuỗi cung ứng.
Theo Cơ quan Năng lượng Tái tạo quốc tế (IRENA), sự chuyển dịch năng lượng tái tạo trên toàn cầu có thể tạo ra 42 triệu việc làm vào năm 2050, trong đó Đông Nam Á sẽ hưởng lợi đáng kể. Mở rộng quy mô các ngành năng lượng mặt trời và gió của Việt Nam có thể phát triển lực lượng lao động lành nghề và thúc đẩy sự phát triển của các ngành công nghiệp xanh.
Về mặt xã hội, việc giảm sự phụ thuộc vào nhiên liệu truyền thống sẽ cải thiện sức khỏe cộng đồng bằng cách cắt giảm ô nhiễm không khí, vốn ảnh hưởng không cân xứng đến các nhóm dân số dễ bị tổn thương. Sự chuyển dịch này sẽ giúp giảm chi phí chăm sóc sức khỏe và nâng cao chất lượng cuộc sống.
Ngoài ra, các dự án năng lượng tái tạo phi tập trung, chẳng hạn như lưới điện mặt trời siêu nhỏ, có thể trao quyền cho cộng đồng nông thôn bằng cách giải quyết bất bình đẳng về năng lượng, hỗ trợ các doanh nghiệp địa phương và cải thiện khả năng tiếp cận các dịch vụ thiết yếu.
Việt Nam đang phải đối mặt với tình trạng hạn hán nghiêm trọng do biến đổi khí hậu gây ra, gây gián đoạn cho sản xuất thủy điện và tình trạng phụ thuộc quá nhiều vào sản xuất nhiệt điện có thể đe dọa an ninh năng lượng.
Về lâu dài, vị thế dẫn đầu của Việt Nam về năng lượng tái tạo sẽ tăng cường an ninh năng lượng, giảm sự phụ thuộc vào nhập khẩu nhiên liệu truyền thống và thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài.
“Bằng cách liên kết các mục tiêu năng lượng với các chiến lược phát triển toàn diện, Việt Nam không chỉ có thể đạt được mức phát thải ròng bằng 0 mà còn có nền kinh tế có sức chống chịu tốt hơn và công bằng hơn”, bà Dubey nhấn mạnh.