Sáng 19/10, Sở Văn hóa và Thể thao TPHCM phối hợp Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật thành phố và Thành Đoàn TPHCM tổ chức buổi họp mặt văn nghệ sĩ Khu căn cứ Trung ương Cục miền Nam. Đây cũng là dịp để thành phố tri ân và tôn vinh những người nghệ sĩ - chiến sĩ đã hiến dâng cả tuổi xuân và tài năng cho sự nghiệp giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước.
Các văn nghệ sĩ lão thành của cách mạng bày tỏ niềm xúc động, vui mừng khi lần đầu có dịp hội ngộ trong một cuộc họp mặt khá đông đủ do thành phố tổ chức, nhân dịp tổng kết 50 năm văn học - nghệ thuật thành phố sau ngày đất nước thống nhất (1975-2025).
Nguyện vọng của những văn nghệ sĩ kháng chiến
Nhạc sĩ Phạm Minh Tuấn cho biết khi tham gia kháng chiến, mơ ước của lớp thanh niên thế hệ ông lúc đó là giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Dù có hy sinh, gian khổ cách mấy cũng quyết thực hiện nhiệm vụ. “Đến khi hòa bình, chúng tôi hạnh phúc khi còn sống và được sống tới hôm nay là mình đã sống dư rồi, nhưng đây là sống có ích bởi vẫn tiếp tục làm việc, cống hiến theo khả năng”, nhạc sĩ Phạm Minh Tuấn tâm sự.
Ông chia sẻ Ban Tuyên huấn suốt thời gian kháng chiến chống Mỹ cứu nước lúc bấy giờ có 24 đơn vị. Hôm nay còn ít nhiều những gương mặt văn nghệ sĩ, nhà báo, đạo diễn, họa sĩ, những anh chị em không chỉ hoạt động ở R (Trung ương Cục miền Nam) mà có cả những người hoạt động nội thành, T4 và lực lượng quân giải phóng.
Trao đổi với lãnh đạo TPHCM, nhạc sĩ Phạm Minh Tuấn nêu một nguyện vọng của thế hệ những văn nghệ sĩ kháng chiến như ông là mong Nhà nước xây dựng một bia hay khu vực tưởng niệm, lưu niệm Văn công giải phóng ở Tây Ninh. “Chúng tôi phấn đấu mãi mà không được, bởi chuyện đất cát khó lắm. Xin đất khó lắm, rồi tiền đâu mà xây. Chúng tôi mạo muội nghĩ thế này, Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy TPHCM quan tâm liên hệ Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương cho chúng tôi một rẻo đất nhỏ nhỏ ở Khu lưu niệm Ban Tuyên huấn để đặt bia tưởng niệm Văn công giải phóng”, nhạc sĩ Phạm Minh Tuấn gửi gắm.
Những thước phim quý giá được thế giới sử dụng
Nhà thơ Lê Quang Trang cho biết ông cùng các văn nghệ sĩ khác được tăng cường vào để chuẩn bị cho việc phát triển văn nghệ thành phố và nếu như giải phóng được thì chuẩn bị cho việc tiếp quản.
Lớp ông ngày đó có 80 người được đi khắp chiến trường và nhiều người về sau trở thành những cây bút chủ lực. Bản thân ông về sau cũng công tác ở Hội Nhà văn TPHCM. Nhưng lúc đó lớp thanh niên như ông cũng thực sự muốn đến những nơi ác liệt nhất, được có mặt ở tiền tuyến. “Khi làm báo Văn nghệ giải phóng tôi cũng được nhiều lần xuống địa bàn làm cán bộ xây dựng phong trào, cùng làm với nhân dân và lấy thực tế đó viết báo”, nhà thơ Lê Quang Trang nói.
Ông nhấn mạnh với những người viết như ông, những ngày Văn nghệ giải phóng là vô cùng thiêng liêng, bởi đây là cuộc chiến đấu thu hút được trí tuệ lớn của toàn giới văn nghệ và đến nay được coi là những thế hệ cuối cùng. “Năm nay chúng tôi đã là U80 rồi, sức khỏe cũng giảm sút rồi. Thời gian qua chúng tôi cũng cố gắng làm một công trình gọi là Văn nghệ giải phóng miền Nam Việt Nam sắp ra mắt để giới thiệu để mọi người hiểu thêm được về văn nghệ, về tình đồng bào, đồng chí”, nam nhà thơ chia sẻ.
Là người làm nên những bộ phim lịch sử trong thời kháng chiến, đạo diễn Nguyễn Minh Trí cho biết sau khi Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam ra đời thì Xưởng phim Giải phóng cũng được thành lập vào đầu năm 1962. Ngay từ khi ra đời, xưởng đã thực hiện một bộ phim về Đại hội Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam lần thứ nhất.
“Lúc bấy giờ chúng tôi sử dụng phim tráng lộn ngược và dựng rồi chiếu ngay tại hội trường. Trong hai ngày đại hội là có phim chiếu ngay, được các lãnh đạo rất hoan nghênh bởi trong điều kiện kháng chiến mà quay hôm trước đến hôm sau đã có phim chiếu ngay”, ông Trí nói và cho hay đó là thành tựu lớn ban đầu của Xưởng phim Giải phóng.
Suốt thời gian chống Mỹ cứu nước, xưởng làm nên những tác phẩm đến bây giờ vẫn còn lưu danh như phim về Chiến thắng Bình Giã, Chiến thắng Đồng Xoài, phim Nữ pháo binh Long An, Du kích Củ Chi, Đường ra phía trước. Những tác phẩm này đến nay vẫn được nhiều đài trên cả nước và thế giới sử dụng làm tư liệu.
Về phần mình, đạo diễn Nguyễn Minh Trí cho biết ông vinh dự được tham gia nhiều chiến dịch và quay những phim thời sự về các chiến dịch lớn như Mậu Thân 1968 và đặc biệt là đại thắng mùa Xuân 1975.
“Mỗi mùa chiến dịch, tất cả mũi tiến công lớn đều có các đội quay phim bám theo chiến trường. Trong cuộc hội ngộ ngày 30/4, hầu hết chúng tôi đều quay những thước phim và đến năm nay vẫn còn lưu lại, trở thành những tư liệu rất quý giá”, ông chia sẻ và cũng mong thế hệ trẻ tiếp nối làm được những phim để đời cho các thế hệ sau.
Phát biểu tại buổi họp mặt, Phó Chủ tịch UBND TPHCM Trần Thị Diệu Thúy khẳng định các cô chú, anh chị văn nghệ sĩ chính là những chứng nhân lịch sử sống, là những người đã biến nghệ thuật thành sức mạnh tinh thần, biến tiếng hát, lời thơ, điệu múa, nét cọ thành vũ khí góp phần làm nên chiến thắng vĩ đại của dân tộc. Những tác phẩm của các bậc tiền bối không chỉ là di sản nghệ thuật, mà còn là di sản tinh thần, là nguồn cảm hứng bất tận cho các thế hệ văn nghệ sĩ hôm nay, đang tiếp tục sáng tạo và phụng sự Tổ quốc bằng nghệ thuật.
“Buổi họp mặt hôm nay không chỉ là dịp để ôn lại những năm tháng đầy hào hùng, mà còn là cuộc gặp gỡ của các thế hệ - nơi những giá trị truyền thống cao đẹp được tiếp nối, nơi nghệ sĩ - chiến sĩ của ngày hôm qua trao truyền ngọn lửa đam mê, lòng yêu nước và lý tưởng nghệ thuật cho lớp nghệ sĩ trẻ hôm nay”, bà Thúy bày tỏ.