Ngày 31/10, Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO) chính thức công bố danh sách 58 thành phố được ghi danh vào mạng lưới các thành phố sáng tạo của UNESCO năm 2025.
Trong đó, TPHCM của Việt Nam được ghi nhận là thành phố sáng tạo trong lĩnh vực điện ảnh đầu tiên của Việt Nam và Đông Nam Á.
Tam giác điện ảnh lý tưởng
Trao đổi với PV Tiền Phong về thông tin TPHCM được ghi danh là thành phố điện ảnh, ông Đặng Trần Cường - Cục trưởng Cục Điện ảnh - cho rằng đây không chỉ là vinh dự lớn lao của riêng thành phố mà còn là bước ngoặt quan trọng đối với nền điện ảnh Việt Nam.
Danh hiệu này là sự ghi nhận xứng đáng cho những nỗ lực bền bỉ của lãnh đạo thành phố, các nghệ sĩ, nhà sản xuất, doanh nghiệp điện ảnh, cùng đông đảo khán giả yêu phim.
"Việc chính thức gia nhập mạng lưới các thành phố sáng tạo của UNESCO (UCCN) không chỉ mở ra cánh cửa hợp tác rộng lớn trong lĩnh vực sản xuất, phát hành, đào tạo và quảng bá điện ảnh, mà còn mang đến động lực mới để TPHCM khẳng định vị thế trung tâm công nghiệp điện ảnh của khu vực, nơi quy tụ tài năng, nuôi dưỡng ý tưởng và lan tỏa những giá trị sáng tạo Việt Nam ra thế giới", ông Đặng Trần Cường nhận định.
Từ danh hiệu này, ngành điện ảnh Việt có cơ hội để xây dựng chiến lược phát triển trên nền tảng quốc tế, trong đó TPHCM đóng vai trò “đầu tàu”. Danh hiệu mới góp phần thúc đẩy TPHCM từng bước xây dựng hệ sinh thái điện ảnh sáng tạo. Thành phố cũng trở thành điểm đến hấp dẫn của các đoàn làm phim trong và ngoài nước. Đây là cơ hội để thu hút đầu tư trong lĩnh vực sản xuất, phát hành, hạ tầng kỹ thuật và công nghệ điện ảnh.
Để xứng đáng và phát huy hiệu quả danh hiệu thành phố sáng tạo điện ảnh đầu tiên của Đông Nam Á, lãnh đạo Cục Điện ảnh cho rằng TPHCM cần định hình hướng phát triển điện ảnh đô thị mang tầm nhìn dài hạn, đồng bộ và bền vững.
Trước hết, thành phố cần xây dựng chiến lược phát triển điện ảnh gắn với quy hoạch phát triển công nghiệp văn hóa, trong đó điện ảnh trở thành trụ cột quan trọng thúc đẩy sáng tạo, du lịch và quảng bá hình ảnh đô thị năng động, hội nhập. Thứ hai, cần hình thành các khu và trung tâm sáng tạo điện ảnh, nơi quy tụ các nhà sản xuất, biên kịch, đạo diễn, nghệ sĩ trẻ, doanh nghiệp công nghệ và các dự án khởi nghiệp trong lĩnh vực điện ảnh.
Thời gian tới, Cục Điện ảnh phối hợp chặt chẽ với TPHCM hoàn thiện cơ chế, chính sách đặc thù cho thành phố sáng tạo điện ảnh, hỗ trợ đào tạo nhân lực, sản xuất, phát hành, quảng bá và hội nhập quốc tế, để TPHCM trở thành hình mẫu phát triển công nghiệp điện ảnh sáng tạo của khu vực và thế giới.
"Nếu trong tương lai TPHCM mở rộng không gian phát triển kết nối với Bình Dương và Vũng Tàu, tiềm năng phát triển ngành điện ảnh càng mạnh mẽ hơn. Bình Dương có khu công nghiệp, trường quay và hạ tầng kỹ thuật hiện đại, Vũng Tàu có cảnh quan biển đa dạng, phù hợp làm bối cảnh điện ảnh còn TPHCM là trung tâm sáng tạo, nhân lực và thị trường. Sự kết hợp này tạo thành tam giác điện ảnh lý tưởng cho việc phát triển sản xuất phim, du lịch và dịch vụ hậu kỳ", lãnh đạo Cục Điện ảnh chia sẻ với Tiền Phong.
Thị trường điện ảnh ở giai đoạn phát triển nhanh nhất lịch sử
Theo định nghĩa của UNESCO, thành phố điện ảnh trong mạng lưới các thành phố sáng tạo phải có những đóng góp nổi bật trong ngành công nghiệp điện ảnh, cả về mặt sáng tạo và sản xuất. Thành phố này phải thể hiện cam kết mạnh mẽ trong việc thúc đẩy điện ảnh không chỉ như một lĩnh vực nghệ thuật mà còn là một phương tiện quan trọng để phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa và đáp ứng các tiêu chí cụ thể mà UNESCO đề ra.
Ông Phạm Bình An - Phó viện trưởng Viện nghiên cứu phát triển TPHCM - khẳng định điện ảnh thành phố đã có nền tảng phát triển ban đầu. Theo báo cáo, tính đến năm 2024, điện ảnh TPHCM quy tụ 935 doanh nghiệp, hơn 100 nhà sản xuất phim thường xuyên hoạt động với 9.294 lao động, tạo ra doanh thu 500 triệu USD (40% thị trường Việt Nam).
Hiện TPHCM có 10 hệ thống rạp, 52 cụm rạp, 295 phòng chiếu và 184 không gian sáng tạo là nơi thực hành nghệ thuật chuyên nghiệp, ngoài ra còn có các không gian văn hoá phục vụ cho nhu cầu cộng đồng ở các khu dân cư, trong đó có 22 trung tâm văn hoá quận huyện, 18 nhà văn hoá lao động.
Theo TS.Hà Thanh Vân (Trung tâm Xúc tiến Văn hóa và Nghệ thuật Việt Nam), TPHCM có điều kiện lý tưởng để trở thành thành phố điện ảnh. Thành phố có hạ tầng rạp chiếu hiện đại phủ khắp thành phố, nhiều xưởng phim, bối cảnh, trung tâm kỹ thuật số và hậu kỳ chất lượng cao. Đây còn là nơi diễn ra các sự kiện điện ảnh thường niên như Liên hoan phim ngắn TPHCM, Liên hoan phim quốc tế TPHCM, giúp kích hoạt cộng đồng làm phim độc lập, góp phần nuôi dưỡng sức sống sáng tạo.
Nhìn rộng hơn, bức tranh điện ảnh Việt cũng có nhiều điểm sáng. Tính đến hết tháng 10/2025, doanh thu phim Việt đạt hơn 3.000 tỷ đồng (so với con số 1.800 tỷ đồng của cả năm 2024). Trong đó có tới 13 phim vượt mốc 100 tỷ đồng, 8 phim Việt dẫn đầu trong top 10 phim ăn khách nhất.
Nhà phê bình Lê Hồng Lâm cho rằng thị trường điện ảnh Việt Nam tăng trưởng nhanh nhất thế giới và vẫn còn dư địa để phát triển, trong khi hầu hết thị trường trên thế giới đều đã bão hòa và đi xuống. Có thể lạc quan nói rằng thị trường điện ảnh Việt Nam đang ở giai đoạn phát triển nhanh nhất trong lịch sử.
