 |
| Cao tốc Mai Sơn - QL45 đoạn đi hầm qua núi Thung Thi (Hà Trung, Thanh Hóa), sau khi thông xe đã phát huy hiệu quả đầu tư |
“Vạn sự khởi đầu nan” của cao tốc Bắc Nam
Lãnh đạo Ban Quản lý dự án (QLDA) Thăng Long, Bộ GTVT (chủ đầu tư) chia sẻ, do gặp nhiều khó khăn trong đó, khó khăn về vật liệu đắp nền đường, xử lý nền đất yếu phức tạp, vướng mặt bằng tại địa phương nên mặc dù cao tốc Mai Sơn - QL45 đã làm lễ thông xe dịp 30/4/2023 nhưng sau đó dự án còn 9,7 km đoạn cuối đoạn giáp ranh giữa huyện Triệu Sơn và Nông Cống vẫn thi công. Đến tháng 8 vừa qua, cụ thể là từ 25/8, với sự phối hợp của chính quyền địa phương, nỗ lực của các đơn vị thực hiện dự án, đoạn cuối tuyến đã hoàn thành xây lắp, sẵn sàng vào sử dụng khi dự án kế tiếp thông xe. Với dự án hiện nay, phương tiện có thể di chuyển thông suốt toàn tuyến, dài 63,37 km.
Từ địa hình là đồng ruộng, sông hồ và xen lẫn các đồi núi, sau hơn 2 năm thi công, đến nay dự án cao tốc Mai Sơn - Quốc lộ (QL) 45 đã hiện hình là một tuyến đường theo tiêu chuẩn cao tốc từ Nam thành phố Ninh Bình (Mai Sơn) vào đến phía Nam thành phố Thanh Hóa (cầu vượt Tân Phúc, huyện Nông Cống). Với chiều dài 160 km, bình thường xe ô tô từ Hà Nội về thành phố Thanh Hóa di chuyển hết 3 giờ đồng hồ, nhưng sau khi cao tốc Mai Sơn - QL45 thông xe, với tốc độ tối đa 80 km/h xe ô tô chỉ chạy hết 2 giờ, rút ngắn gần một nửa thời gian đi lại.
Ngoài 5 nút giao, do nắm bắt được vai trò và lợi ích của dự án, ông Mai Xuân Liêm, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa cho biết, địa phương đã đề nghị với chủ đầu tư cho thực hiện thêm 2 nút giao để tăng kết nối với cao tốc là nút giao Thiệu Giang (tại huyện Thiệu Hóa) và Đồng Thắng (tại huyện Nông Cống). Cho ý kiến về việc này, lãnh đạo UBND tỉnh Thanh Hóa cho biết, vừa phát huy giá trị đầu tư của dự án, vừa tạo điều kiện thúc đẩy kinh tế - xã hội địa phương phát triển, cụ thể là các trung tâm kinh tế, hành chính mới và khu công nghiệp đang được tỉnh lập dự án quanh các nút giao.
 |
| Đoạn 9,7 km cuối tuyến CT Mai Sơn - QL45 đã thi công xong |
Gỡ nhiều “nút thắt” chưa có tiền lệ
Đến nay dự án đã cơ bản hoàn thành, đưa vào sử dụng và phát huy hiệu quả giá trị đầu tư, nhưng nhìn lại quá trình thực hiện dự án, Giám đốc Ban Điều hành dự án cao tốc Mai Sơn - QL45, Ban QLDA Thăng Long Lương Văn Long thông tin, dự án được thực hiện với những điều chưa có tiền lệ. Điều thứ nhất, bình thường một công trình giao thông đi qua đồng ruộng có sình lầy thời gian chất tải, theo dõi lún, sau đó dỡ tải, xử lý lún để thi công móng mặt đường thường phải mất ít nhất 30 tháng, thậm chí là 36 tháng. Tuy nhiên, trước sức ép về giao thông đi lại trên QL1A và yêu cầu của thực tế, chủ đầu tư và các nhà thầu đã áp dụng nhiều giải pháp xử lý nền đất yếu để giảm thời gian chờ lún, do vậy dự án chỉ hết 30 tháng đã thi công xong cơ bản, thông xe để phương tiện di chuyển theo tiêu chuẩn cao tốc.
Ngoài các khó khăn về giá, khai thác mỏ đất được tháo gỡ, trên lĩnh vực thi công, ông Lương Văn Long cho biết, dự án đã đề xuất một số giải pháp đẩy nhanh thi công cũng như chất lượng công trình. Cụ thể, trước đây trong quá trình thực hiện dự án, xác định đoạn tuyến, vị trí này cần phải nâng cao thêm độ dày nền đường, nối thêm ống cống, tường chắn… thường phải làm báo cáo xin ý kiến cơ quan chức năng, nhưng hiện nay để đảm bảo tiến độ, Ban Điều hành được chủ động tự quyết.
Cùng với đó, qua khảo sát, nắm bắt thực tế nắng nóng ở các tỉnh Bắc miền Trung ở mặt đường vào mùa hè thường trên 60 độ C, gây nóng chảy lớp bê tông nhựa và tạo hằn lún vệt bánh xe. “Để hạn chế tình trạng này, chúng tôi đã báo cáo các cơ quan chức năng bổ sung phụ gia SBS tăng cường theo tỷ lệ 5% vào bê tông nhựa thảm đường, phụ gia này rẻ hơn nhựa polime giúp ổn định mặt đường và chống nóng chảy, hằn lún vệt bánh xe hiệu quả. Hiện công thức này cũng đang được áp dụng để thảm cho cao tốc Quốc lộ 45 - Nghi Sơn, Nghi Sơn - Diễn Châu”, ông Long nói.
Điều thứ hai, ông Long thông tin, cao tốc vừa khởi công xong thì dịch COVID-19 bùng phát tại Việt Nam, nhiều địa phương trong đó có các tỉnh thành dự án đi qua như Ninh Bình, Thanh Hóa phải thực hiện các biện pháp giãn cách xã hội, điều này khiến công trường dự án phải dừng thi công thời gian dài vì nhân công, máy móc không thể huy động.
Điều thứ ba, sau khi dịch COVID-19 được khống chế, công trường bắt đầu thi công trở lại thì gặp “bão giá” nguyên, vật liệu. Tại thời điểm năm 2021, một số nguyên vật liệu như sắt, thép, xi măng đã tăng giá 70 đến 100% so với mức giá lúc đấu thầu dự án. Điều này dẫn đến một thực tế rất khó khăn là nhà thầu cứ thi công là lỗ.
 |
| Phương án giải quyết thiếu đất đắp và thảm nhựa thêm phụ gia SBS để chống hằn lún vệt bánh xe tại dự án CT Mai Sơn - QL45 đang được áp dụng cho các dự án cao tốc Bắc Nam thi công về sau |
Điều thứ tư, đây có thể xem là khó khăn nhất, trải dài từ lúc khởi công đến gần kết thúc dự án đó là thiếu đất đắp nền. Thực tế, khi thiết kế và triển khai dự án, cơ quan chức năng và chủ đầu tư đã có khảo sát, tính toán khối lượng đất cần đắp và trữ lượng cung cấp đủ cho dự án. Tuy nhiên khi thực hiện thi công thì có một thực tế xảy ra dẫn đến chỉ dự án Mai Sơn - QL45 mà các dự án cao tốc khác cũng gặp phải đó là vị trí mỏ đất đủ trữ lượng nhưng không thể khai thác được. Sở dĩ có chuyện này, vì lâu nay, các tỉnh thành, phố thường cấp phép khai thác đất, cát làm vật liệu xây có hạn mức “quota” theo từng năm, khi thi công cao tốc trên địa bàn đã cần một số lượng đất đào đắp lớn, số lượng dồn dập thì bị hạn mức “quota” khống chế. Do đó công trường cao tốc Bắc Nam vừa qua xảy ra tình trạng, địa phương có mỏ đất nhưng dự án “đói” đất đắp vì không thể khai thác theo nhu cầu công việc và trữ lượng của mỏ.
Do là dự án cao tốc Bắc Nam Bộ GTVT thực hiện đầu tiên nên các khó khăn này cũng chưa có tiền lệ. Từ thực tế này, Ban QLDA Thăng Long đã đưa ra phương châm thực hiện “khó đâu gỡ đấy”. Cụ thể, Ban QLDA Thăng Long đã báo cáo Bộ GTVT và địa phương tham mưu đề xuất, từng bước báo cáo Chính phủ có phương án tháo gỡ. Sau đó với sự sát sao của chủ đầu tư và sự vào cuộc của Chính phủ, các khó khăn dần được xử lý. Với “bão giá”, các nhà thầu từng bước được giảm thiểu sự mất cân đối giá nguyên vật liệu bằng các chính sách điều chỉnh từ Bộ Xây dựng đến các tỉnh, thành phố. Với nguồn vật liệu đất đắp, trong các năm 2021 - 2022, Chính phủ đã lần lượt ban hành Nghị quyết số 60, Nghị quyết số 133 để tháo gỡ.
Theo đó, hai nghị quyết này đã cho phép, với các dự án thành phần cao tốc Bắc Nam được khai thác vật liệu thi công, đất đắp theo tiến độ của dự án. Quy định này đã giúp cho cao tốc Mai Sơn - QL45 và các dự án cao tốc Bắc Nam đang thi công sau đó được “cởi trói” khi bãi, mỏ đất địa phương có nhưng theo tiến độ thi công.
