Bệnh nhân đầu tiên là anh L.S. (30 tuổi, quê Tuyên Quang), nhập viện trong tình trạng sốt kéo dài, khó thở. Ban đầu, bệnh nhân được chẩn đoán viêm phổi, điều trị bằng kháng sinh mạnh nhưng không đáp ứng. Kết quả X-quang ghi nhận tổn thương phổi, chỉ số viêm tăng cao. Người bệnh còn có vết thương ngoài da ở cẳng chân khi làm việc trong chuồng lợn, gây nhiễu trong chẩn đoán.
Khi được chuyển tới Trung tâm Hồi sức tích cực, anh S. trong tình trạng suy hô hấp nặng, rối loạn đông máu, phù nề quanh mắt, tiểu cầu giảm nghiêm trọng (chỉ 6 G/L). Qua thăm khám toàn thân, bác sĩ phát hiện một vết loét đặc trưng của sốt mò ở vùng bìu – vị trí kín đáo nên rất dễ bị bỏ qua. Đây là căn cứ quan trọng giúp xác định đúng nguyên nhân và điều chỉnh điều trị. Sau khi được dùng thuốc đặc hiệu, tình trạng bệnh nhân cải thiện rõ chỉ sau 1–2 ngày, các chỉ số huyết học ổn định, không cần can thiệp hồi sức xâm lấn.
Trường hợp thứ hai là bà N.T.L. (66 tuổi, nông dân, trú tại Phú Thọ). Sau khi đi làm đồng, bà bị côn trùng đốt vùng sau gáy. Năm ngày sau, bà xuất hiện đau đầu, buồn nôn, co giật toàn thân. Bệnh nhân nhập viện với chẩn đoán viêm não – màng não chưa rõ nguyên nhân.
Khi chuyển đến Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương, bà L. có rối loạn ý thức nhẹ, co giật tái diễn, sau lưng vẫn còn các vết đốt cũ. Kết quả xét nghiệm dịch não tủy cho thấy protein tăng cao (1,07 g/L so với mức bình thường 0,2–0,45). Bệnh nhân được xác định mắc viêm não – màng não do Rickettsia orientia tsutsugamushi, tức tác nhân gây sốt mò. Sau 3 ngày điều trị kết hợp thuốc đặc hiệu và chống co giật, tình trạng của bệnh nhân ổn định, tỉnh táo trở lại.
Căn bệnh dễ bị bỏ sót
ThS.BS Đồng Phú Khiêm – Phó Giám đốc Trung tâm Hồi sức tích cực, cho biết: “Sốt mò là bệnh truyền nhiễm cấp tính, lây qua vết đốt của ấu trùng mò, thường sống ở bụi rậm, vườn rẫy, nơi ẩm thấp. Người bệnh ít khi cảm nhận rõ đau, ngứa khi bị đốt nhưng vi khuẩn vẫn âm thầm xâm nhập vào máu. Vết loét hoại tử đặc trưng, thường ở bẹn, ngực, bụng dưới hoặc sau gáy, là dấu hiệu quan trọng để nhận diện. Do nằm ở vị trí kín đáo và không gây đau, dấu hiệu này dễ bị bỏ qua nếu không thăm khám kỹ".
Theo bác sĩ Khiêm, nếu được chẩn đoán sớm và điều trị bằng thuốc đặc hiệu, bệnh nhân thường hồi phục nhanh sau 24–48 giờ mà không cần biện pháp hồi sức nâng cao. Tuy nhiên, phát hiện muộn có thể dẫn đến suy đa tạng, viêm não, tổn thương gan nặng, tràn dịch đa màng, thậm chí tử vong – đặc biệt ở người cao tuổi hoặc có bệnh nền.
Khuyến cáo
Các chuyên gia cho rằng sốt mò hoàn toàn có thể phòng ngừa và điều trị hiệu quả, nhưng do triệu chứng không điển hình, bệnh dễ bị bỏ sót.
Với người dân, nhất là nông dân thường xuyên làm việc ngoài đồng: cần mặc quần áo dài tay, đi ủng khi lao động, vệ sinh cơ thể sau khi làm việc và đi khám sớm nếu có sốt cao không rõ nguyên nhân kéo dài trên 5 ngày.
Với nhân viên y tế: khi gặp bệnh nhân sốt kéo dài kèm men gan tăng, tiểu cầu giảm, ban xuất huyết nhẹ và không đáp ứng kháng sinh thường quy, cần nghĩ đến sốt mò. Việc thăm khám toàn thân kỹ lưỡng, kể cả vùng da kín, có thể giúp phát hiện vết loét đặc trưng, từ đó xác định đúng hướng điều trị, cứu sống người bệnh và tránh can thiệp không cần thiết.