Ngày 15/8, Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) phối hợp Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Đắk Lắk cùng các đơn vị liên quan tổ chức Hội thảo khoa học “Giải pháp canh tác nông nghiệp xanh, sạch, tuần hoàn, giảm phát thải, sản xuất bền vững trên một số cây trồng chủ lực tại Đắk Lắk”.
Mở đầu hội nghị, chuyên gia Lê Văn Thiệt (nguyên Phó cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ Thực vật) cung cấp những con số đáng báo động về thực trạng, sức khoẻ của đất.
Theo đó, ước tính 1/3 diện tích đất đai trên toàn cầu đã bị suy thoái. Mỗi năm, khoảng 24 tỷ tấn đất màu mỡ đang bị mất đi, chủ yếu do các hoạt động nông nghiệp không bền vững. Nếu tình trạng này tiếp tục, đến năm 2050, 95% diện tích đất trên trái đất có thể bị suy thoái.
Tại Việt Nam, diện tích đất nông nghiệp bị thoái hoá cũng đáng lo ngại. Theo số liệu, hiện có 114.000ha đất bị thoái hoá nặng, 1.655.000ha bị thoái hoá trung bình và 3.308.000ha bị thoái hoá nhẹ.
Theo chuyên gia Lê Văn Thiệt, đất nông nghiệp gần các khu công nghiệp và làng nghề có nguy cơ cao bị ô nhiễm kim loại nặng (Cu, Zn, Pb, Cd). Đất chuyên canh rau, mía, cà phê khu vực miền Trung, Tây Nguyên có xu hướng gia tăng Cu, Cd. Việc sử dụng phân bón với liều lượng lớn, không cân đối dẫn đến kim loại nặng vượt quá mức cho phép cho đất sản xuất nông nghiệp.
Đối với các vùng đất chuyên canh nông nghiệp, hàm lượng hữu cơ trong đất có dấu hiệu suy giảm rõ rệt đặc biệt là ở vùng đất trồng rau, hoa cây cảnh và có dấu hiệu chua hóa, đặc biệt ở các vùng sản xuất rau, mía và cà phê.
Ngoài ra, biến đổi khí hậu cũng góp phần làm tình hình trở nên nghiêm trọng hơn. Xâm nhập mặn và hạn hán liên tục đã làm ảnh hưởng đến mạch nước ngầm. Tình trạng phèn hóa gây hại cho gần 2,2 triệu ha đất canh tác. Nắng nóng gia tăng và lượng nước ngọt giảm đã đẩy nhanh quá trình hoang mạc hóa, ảnh hưởng xấu đến sức khỏe đất.
Ông Trần Văn Công (Đồng Nai) cho biết gia đình có 14ha đất nông nghiệp trồng cà phê, sầu riêng, điều và cao su. Việc canh tác chủ yếu dựa vào kinh nghiệm, không áp dụng quy trình khoa học.
Ông cho biết, việc lạm dụng phân hóa học đã khiến nhiều diện tích đất bị thoái hóa, bạc màu, làm chi phí đầu tư tăng cao. Trước đây, gia đình chỉ cần 10 tấn phân, giờ phải dùng tới 15 tấn.
"Giờ cây bị thuộc quá vào phân hoá học. Bỏ phân thì cây sống, càng ngày bỏ càng nhiều, nếu không cây lụi tàn", ông Công nói.
Tại Đắk Lắk hiện có hơn 1,36 triệu ha đất nông nghiệp, trong đó trên 843.000ha đang canh tác hiệu quả. Tuy nhiên, ngành nông nghiệp Đắk Lắk vẫn đối mặt thách thức lớn như thói quen lạm dụng hóa chất, thị trường tiêu thụ sản phẩm chứng nhận chưa ổn định, chi phí sản xuất hữu cơ cao, đòi hỏi quy trình nghiêm ngặt và giám sát chặt chẽ.
Từ thực trạng trên, các chuyên gia, nhà quản lý đã đưa ra các kỹ thuật và giải pháp canh tác xanh – sạch – ít phát thải phù hợp điều kiện tự nhiên từng vùng nhằm nâng cao sức khỏe đất, hướng đến phát triển nông nghiệp bền vững.
Ông Nguyễn Quốc Mạnh – Phó Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho biết, liên kết theo chuỗi Xanh – Sạch – Tuần hoàn – Giảm phát thải không chỉ nâng cao giá trị nông sản, mà còn giảm thiểu tác động môi trường – một yêu cầu cấp bách hiện nay.
Theo ông Mạnh, Sở Nông nghiệp và Môi trường đóng vai trò đầu mối lựa chọn, tập hợp đơn vị và cá nhân uy tín để hình thành chuỗi sản xuất toàn diện, kiên trì theo hướng Xanh – Sạch – Tuần hoàn – Giảm phát thải phù hợp với điều kiện sẵn có trên địa bàn tỉnh. Hiện các đơn vị liên quan bước đầu đã hình thành chuỗi liên kết cung cấp vật tư đầu vào phục vụ canh tác xanh – sạch. Do đó ông đề nghị tiếp tục duy trì, mở rộng các mô hình này.