Giới trẻ về với Hát Bội
“Hát bội là tuổi thơ của tôi”, anh Minh Hiếu, người đang tham gia một khóa học chụp ảnh tại Lăng tả quân Lê Văn Duyệt bị thu hút bởi chương trình, chia sẻ. Hát bội thường xuất hiện trong các dịp lễ quan trọng của người dân vùng biển như Lễ hội cầu ngư, Lễ tế miếu... Anh Hiếu bày tỏ: “Quê tôi ở vùng biển nên từ nhỏ, tôi đã được tiếp xúc với hát bội và tôi rất yêu loại hình nghệ thuật này”.
Anh Duy (khán giả trẻ) cũng đã nảy sinh tình cảm với nghệ thuật hát bội từ khi còn nhỏ. “Tôi đến đây vì sự mong muốn được trải nghiệm lại cái cảm giác ngày xưa, được xem hát bội tại các miếu, đình vào những dịp lễ lớn”, anh Duy chia sẻ về lý do đến theo dõi chương trình.
Là một trong những khán giả được tham gia trải nghiệm buổi giao lưu ngắn “Thử tài nghệ sĩ”, anh Duy không khỏi thích thú khi lần đầu được “chạm” vào tinh hoa văn hóa cổ truyền, thử sức với giọng thoại và vũ đạo của hát bội Việt Nam. Được nghệ sĩ Nguyễn Thanh Bình - Trưởng Phòng Tổ chức biểu diễn của Nhà hát hướng dẫn, anh Duy tự tin thể hiện giọng thoại của một trung thần yêu nước, Thái úy Lý Thường Kiệt, với bản "tuyên ngôn độc lập" đầu tiên của nước Việt Nam quốc sơn hà. Giọng thoại của nhân vật trung thần, chính nghĩa phải to, rõ, sảng khoái, điệu cười vang dội, hơi dài. Anh Duy cho biết: “Đây là lần đầu tiên, tôi vừa có thêm kiến thức mới lạ về nghệ thuật truyền thống hát bội, vừa được trực tiếp trải nghiệm nét văn hóa ấy”.
Anh nhận xét, hát bội là một loại hình khó thực hiện, đặc biệt là phần giọng thoại. Để thể hiện đúng tính chất của nhân vật mình đang diễn, nghệ sĩ phải nhập vai, thả mình vào nhân vật để nhấn nhá trong câu từ, phát âm, cường độ và độ dài của hơi thở một cách phù hợp. “Khi tôi trải nghiệm trực tiếp trên sân khấu, tôi thực hiện chưa hoàn chỉnh như các nghệ sĩ nơi đây. Họ đã phải tập luyện rất nhiều để ngân lên được quãng giọng cao, luyến láy liên tục”, anh Duy thán phục và tự hào về những nghệ sĩ hát bội Việt Nam.
Đối với anh Minh Hiếu, điệu bộ khuôn mặt lại là thứ đặc biệt ấn tượng. Trong nghệ thuật hát bội, tương ứng với mỗi cảm xúc khác nhau của con người và mỗi nhân vật khác nhau, xuất hiện hàng trăm điệu bộ, biểu cảm khuôn mặt khác nhau. Để thể hiện biểu cảm một cách chân thật nhất, nghệ sĩ phải học tập và rèn luyện lâu dài, hiểu được cuộc đời, câu chuyện của nhân vật mình đóng vai.
Anh Hiếu nói thêm: “Nghệ sĩ chính của vở diễn Xử bá đao Từ Hải Thọ diễn rất đạt, họ đặt cả tấm lòng vào từng vai diễn”. Sử dụng biểu cảm gương mặt, vũ đạo và kết hợp với dàn nhạc, các nghệ sĩ đã đưa câu chuyện lên cao trào, lấy đi nhiều cảm xúc của khán giả. “Tôi đã phải gắng gượng không khóc khi đến đoạn chia ly của 2 nhân vật chính trong vở diễn”, anh Hiếu xúc động chia sẻ. Anh cũng khẳng định: “Hát bội là một loại hình truyền thống không thể bị thay thế”.
Tấm lòng nghệ sĩ
Chia sẻ về động lực để thực hiện những buổi diễn miễn phí, nghệ sĩ Bảo Châu (39 tuổi, thành viên Nhà hát Nghệ thuật Hát bội TP. HCM) trải lòng: “Động lực đầu tiên của tôi là lòng yêu nghề, thứ hai là mong muốn truyền bá tới quý vị khán giả loại hình nghệ thuật hát bội lâu đời của nước ta. Chỉ khi lan tỏa, ta mới có thể gìn giữ được loại hình nghệ thuật của cha ông mình để lại”.
Tại mỗi buổi diễn, các nghệ nhân Nhà hát Nghệ thuật Hát bội TP. HCM luôn chọn những trích đoạn kịch tính nhất, kết hợp giao lưu cùng khán giả qua phần “thử tài làm nghệ sĩ” đầy thú vị. Khán giả không chỉ được thưởng thức các màn diễn giàu cảm xúc mà còn được các nghệ nhân kỳ cựu hướng dẫn những động tác ước lệ tượng trưng đặc trưng của hát bội như cười, khóc, cưỡi ngựa hay quất roi.
“Bên cạnh giao lưu thử thách, đoàn hát luôn chọn những trích đoạn phù hợp với thời gian cho phép mà vẫn đủ cao trào và có thể lồng ghép hình ảnh lịch sử sống động. Chúng tôi muốn khán giả, đặc biệt là các bạn trẻ nhận ra, hát bội không hề khó nhằn mà có thể tiếp cận một cách thoải mái, gần gũi”, nghệ sĩ Thanh Bình bày tỏ về những nỗ lực của đoàn hát để đem hát bội “chạm” vào mọi người, đặc biệt là người trẻ.
Nhờ vào sự phát triển của mạng xã hội, giới trẻ ngày càng yêu thích và tìm đến với hát bội. Nghệ sĩ Bảo Châu chia sẻ: “Đây là một dấu hiệu đáng mừng cho tương lai của loại hình nghệ thuật truyền thống của nước nhà”.
