Hướng đến nền dược liệu sạch Việt Nam

Ông Lê Xuân Sơn- Tổng biên tập báo Tiền Phong (trái) và các đại biểu tham dự hội thảo sáng nay 20-12. Ảnh: Minh Đức

Đây là hội thảo do báo Tiền Phong phối hợp Công ty Cổ phần truyền thông Bách An tổ chức tại Hà Nội.

Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân đã gửi thư chúc mừng đến hội thảo và đánh giá nội dung của Hội thảo là ứng dụng công nghệ sản xuất và chiết xuất dược liệu sạch, điều này có ý nghĩa rất lớn đối với nuôi trồng dược liệu, sản xuất thuốc và phát triển ngành công nghiệp Dược Việt Nam, phù hợp với chủ trương của Đảng và Nhà nước về khuyến khích ứng dụng công nghệ tiên tiến trong hoạt động sản xuất.

“Tại hội thảo này các động chí quan tâm thảo luận, làm rõ một số nội dung về những giải pháp công nghệ, đảm bảo nuôi trồng dược liệu có chất lượng tốt; rồi năng suất nuôi trồng và phát triển dược liệu cao và chiết xuất dược liệu đạt hoạt chất theo yêu cầu với độ tinh khiết cao. Từ các giải pháp công nghệ, tập trung phân tích, thỏa luận để các doanh nghiệp nhận rõ giá trị gia tăng của sản phâm sẽ tăng cao cùng với sự an toàn và hiệu quả trong xây dựng thương hiệu doanh nghiệp khi ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất, chiết xuất dược liệu sạch”- Phó Thủ tướng đề nghị.

Hội thảo có sự tham gia của các lãnh đạo cơ quan chuyên nghành (Bộ Y tế, Cục quản lý dược…), các chuyên gia, giáo sư, bác sĩ đầu nghành trong công tác giảng dạy và nghiên cứu dược liệu.

Có mặt tại hội thảo, các doanh nghiệp kinh doanh, sản xuất dược liệu uy tín hàng đầu tại Việt Nam như Nam Dược, Domesco, Trà Tâm Lan, Traphaco… cũng đã chia sẻ kinh nghiệm và cùng nhìn lại chặng đường thực hiện đề án “Phát triển công nghiệp dược và xây dựng mô hình hệ thống cung ứng thuốc của Việt Nam giai đoạn 2007 - 2015 và tầm nhìn đến năm 2020” của Chính phủ.

TS. Trương Quốc Cường, Cục trưởng Cục quản lý dược – Bộ Y tế cho biết, hiện nay nhu cầu về thuốc của nhân dân ta rất lớn. Tính theo giá trị kinh tế, năm 2011, khoảng trên 2,4 tỷ USD và nhu cầu này tăng lên theo hằng năm với mức độ khoảng trên 20%/năm (năm 2011 cao hơn 2010 27%).

Theo ông Cường, năm 2013, Bộ Y tế giao cho Cục quản lý Dược làm đầu mối xây dựng trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt chiến lược quốc gia về dược liệu giai đoạn 2013 - 2020 và tầm nhìn đến 2030.

Dự thảo Chiến lược sẽ nhằm mục tiêu đáp ứng đủ dược liệu tốt cho sản xuất thuốc từ dược liệu, thuốc đông y và các sản phẩn từ dược liệu cho nhu cầu trong nước và xuất khẩu.

Chiến lược sẽ bảo đảm các hoạt động về quy hoạch nuôi trồng dược liệu, nghiên cứu khoa học về dược liệu; sản xuất, chiết xuất dược liệu sạch, kinh doanh dược liệu và sản xuất thuốc từ dược liệu, thuốc đông y và các sản phẩn từ dược liệu cho nhu cầu trong nước và xuất khẩu.

Đại biểu phát biểu tại hội thảo.

Cũng tại hội thảo, Cục Quản lý Dược của Bộ Y tế cho biết, hiện nay dược liệu có nguồn gốc trong nước đang phải đối mặt với nhiều khó khăn và thách thức do nguyên nhân khách quan và chủ quan khác nhau. Tình trạng khai thác quá mức dược liệu đã làm nguồn dược liệu quý trong nước đứng trước nguy cơ cạn kiệt.

Một số nhiệm vụ trọng tâm, trọng điểm phát triển dược liệu trong thời gian tới là xây dựng hồ sơ 40 dược liệu có tiềm năng khai thác và phát triển thị trường để trình Thủ tướng chính phủ ban hành cơ chế để khuyến khích đầu tư phát triển dược liệu trong nước.

Phát biểu tại hội thảo, PGS.TS Lê Lương Đống, Phó Giám đốc Học viện Y dược học cổ truyền Việt Nam, chỉ ra một xu hướng khá rõ là khi nền hóa dược phát triển, với những thành tựu lớn, nhưng gắn liền nhiều bất cập, người ta có xu hướng quay lại với tự nhiên.

“Muốn sử dụng tốt thuốc y học cổ truyền, thầy thuốc nhất thiết phải có kiến thức về y lý, y thuật và tính năng dược vật y học cổ tryền. Trên cơ sở đó mới sử dụng đúng, có hiệu quả, an toàn về thuốc y học cổ truyền”- PGS Đống cho biết.

Tuy nhiên, cũng theo PGS Đống, chúng ta chưa tự chủ được nguồn cung ứng, chưa kiểm soát được chất lượng. Đến nay, phần lớn thuốc y học cổ truyền (75 – 80%) còn phải nhập ngoại qua đường tiểu ngạch, do vậy chưa chủ động được cung ứng, giá cả. Khối lượng tiêu thụ hàng trăm ngàn tấn/năm trong điều kiện kiểm nghiệm không xuể, dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, thuốc kích trưởng, hàm lượng kim loại nặng…chưa thể xác định và kiểm soát chặt chẽ. Nhiều người làm nghề kinh doanh dược liệu, thuốc y học cổ truyền chưa qua đào tạo cũng là bất cập không nhỏ trong xã hội hiện nay.

Ông Đống cũng cho rằng, cần đào tạo nhiều hơn nữa thế hệ thầy thuốc có kiến thức sâu rộng về cả hai nên y học: y học cổ truyền và y học hiện đại. Về thuốc y học cổ truyền cần có giải pháp hiệu quả trong quản lý, phát triển chất lượng thuốc y học cổ truyền như: Xây dựng hiệp định xuất nhập khẩu thuốc y học cổ truyền ; kiểm soát chất lượng; phát triển nguồn dược liệu sạch (GAP); phát triển công nghiệp dược y học cổ truyền; thực phẩm chức năng và thuốc y học cổ truyền có giao thoa lớn; Thực hiện tốt kết hợp y học cổ truyền với y học hiện đại.

Công nghệ - chìa khoá phát triển

TS Đậu Xuân Cảnh, Vụ phó Vụ khoa giáo- Văn phòng chính phủ, lại đưa ra một giải pháp lâu dài và chắc chắn là phải nuôi trồng dược liệu theo mô hình GAP và việc nuôi trồng dược liệu không để tự cung tự cấp dựa vào thiên nhiên là chủ yếu như hiện nay mà hoạt động nuôi trồng dược liệu cần được hướng dẫn, trợ giúp và quản lý.

Cũng tại hội thảo, TTND. PGS. TS. Trần Quốc Bình- Giám đốc Bệnh viện Y học cổ truyền TW đưa ra một vấn đề áp dụng công nghệ cao trong chế biến thuốc cổ truyền.

PGS Bình khẳng định, vấn đề áp dụng công nghệ cao trong chế biến thuốc đông y chính là giải pháp để có thể hiện đại hóa thuốc y học cổ truyền, con đường tất yếu để phát triển thuốc cổ truyền.

Cũng theo PGS Bình, Chính phủ đã phê duyệt đề án phát triển ngành dược Việt Nam giai đoạn 2007 – 2015 và tầm nhìn đến 2020 đã nhấn mạnh: “Phát huy tiềm năng, thế mạnh về dược liệu Việt Nam và thuốc y học cổ truyền, đẩy mạnh công tác quy hoạch, nuôi trồng và chế biến dược liệu, xây dựng ngành công nghệ bào chế thuốc từ dược liệu và thuốc y học cổ truyền thành một phần quan trọng của ngành dược Việt Nam.”

Và mục tiêu cũng đã được cụ thể hóa là đảm bảo số lượng thuốc có nguồn gốc từ dược liệu và thuốc y học cổ truyền đạt 30% vào năm 2015 và 40% vào năm 2020. Để thực hiện mục tiêu có tính chiến lược trong phát triển dược Việt Nam, giải pháp đã được đưa ra là tập trung nghiên cứu và hiện đại hóa công nghệ chế biến, sản xuất các thuốc có nguồn gốc dược liệu.

Ông Bình khẳng định, trong đề án phát triển ngành Dược Việt Nam đến năm 2020, Nhà nước cũng đã đưa ra chủ trương tăng cường đầu tư nghiên cứu tạo ra những công nghệ có chất lượng cao ở trong nước… cho thấy công nghệ cao chính là chìa khóa then chốt cho sự phát triển.

Ông Lê Xuân Sơn, Tổng Biên tập báo Tiền Phong trao kỉ niệm chương cho các nhà tài trợ.

Chia sẻ từ doanh nghiệp

Về phía doanh nghiệp, Ths Nguyễn Huy Văn, PTGĐ công ty CP Traphaco chia sẻ, hiện nay, phát triển vùng trồng dược liệu gặp rất nhiều khó khăn về: Giống, Quy trình trồng; Quy trình chế biến và bảo quản dược liệu.

Ngoài ra, không có quy trình khai thác chuẩn (GCP): dược liệu bị khai thác cạn kiệt, chất lượng và số lượng đều không đảm bảo; Mô hình phát triển: Tổ chức sản xuất dược liệu còn manh mún, tự phát. Loay hoay chưa tìm được mô hình phát triển hợp lý.

Cũng theo ông Văn, chính sách vĩ mô cho sản xuất dược liệu, sản xuât thuốc từ dược liệu, xuất khẩu dược liệu mặc dù có nhiều nhưng chưa đồng bộ. Cơ chế chính sách rời rạc, thiếu tổng chỉ huy.

Các văn bản chỉ đạo chỉ mang tính định hướng, chưa có văn bản hướng dẫn, kế hoạch triển khai các chương trình dự án, nhất là trong đầu tư nghiên cứu khoa học trong triển khai quy hoạch phát triển vùng trồng.

Công tác quản lý để phát triển dược liệu hiện nay chồng chéo, thiếu sự phối hợp giữa các ngành, giữa trung ương và địa phương. Về thực thi chính sách, các cấp các ngành chưa thực hiện đầy đủ những quy định đã được nêu trong các văn bản Nhà nước đã nêu ra, nhiều doanh nghiệp chưa tiếp cận được các chủ trương, chính sách của Nhà nước đối với việc phát triển dược liệu.

Phát biểu bế mạc hội thảo, Tổng biên tập báo Tiền Phong, nhà báo Lê Xuân Sơn cho biết mục tiêu của hội thảo là nhằm góp phần hỗ trợ cho nền y học cổ truyền của Việt Nam cũng như các doanh nghiệp trong việc chiế xuất dược liệu và nhằm hướng tới nền dược liệu sạch.

Cũng theo nhà báo Lê Xuân Sơn, nội dung các bản tham luận, thông tin, tư liệu và các phương pháp phát triển, chiết xuất dược liệu sạch được nêu trong hội thảo…rất có ích với các bệnh viện, trung tâm y học cổ truyền, các nhà sản xuất. Tổng Biên tập báo Tiền Phong cũng cho biết Ban tổ chức dự kiến sẽ tập hợp các bản tham luận, ý kiến đóng góp để gửi tới các cơ quan chuyên môn, Chính phủ, Bộ y tế…nhằm thực hiện tốt hơn đề án trên, hướng tới một nền dược liệu sạch của Việt Nam.