Địa điểm xây dựng trung tâm nghiên cứu hạt nhân mới tại Đà Lạt đang có ý kiến không ủng hộ vì cho rằng có thể gây nguy hiểm cho dân cư. Xin ông cho biết ý kiến về vấn đề này?
Lò phản ứng nghiên cứu hay nhà máy điện hạt nhân đều phải bảo đảm an toàn, ngay cả khi xây dựng ở sa mạc rất xa khu vực có người ở hay ở giữa thị trấn. Không chỉ gần các khu resort như Đà Lạt, lò phản ứng dù đặt ở bất kỳ đâu cũng phải bảo đảm nguyên tắc bắt buộc là hoạt động an toàn, bảo vệ môi trường.
Để đảm bảo điều đó, đơn vị vận hành phải tuân thủ các quy tắc và khuyến nghị quốc tế. Đây là yếu tố chủ chốt để các lò phản ứng hạt nhân hoạt động ở bất kỳ đâu. Trong trường hợp xảy ra sự cố sẽ gây tác động mang tính toàn cầu, chứ không chỉ ở quy mô địa phương, như trường hợp nhà máy điện hạt nhân Fukushima ở Nhật Bản năm 2011.
Cơ quan giám sát độc lập là điều rất quan trọng, có tính bắt buộc, có quyền kiểm soát cả các nhà máy điện hạt nhân và cơ sở nghiên cứu hạt nhân. Ở nhiều nước, cơ quan này phải báo cáo trực tiếp với Quốc hội hay Thủ tướng.
Cơ quan này phải độc lập, có thể xem xét và quyết định cơ sở, hoạt động nào liên quan đến hạt nhân là an toàn và không liên quan đến vấn đề hiệu quả kinh tế. Cơ quan giám sát độc lập này có quyền cấp giấy phép cho cơ quan vận hành cơ sở hạt nhân, đưa ra các tiêu chuẩn an toàn…
Ông Vyacheslav Pershukov, Phó Tổng giám đốc Tập đoàn Năng lượng Nguyên tử Quốc gia Nga, phát biểu: “Trung tâm Khoa học & Công nghệ Hạt nhân (gồm 2 cơ sở ở Đà Lạt và Hà Nội) rất cần thiết cho việc hỗ trợ Việt Nam trở thành một quốc gia không chỉ xây dựng các nhà máy hạt nhân mà còn sở hữu những chuyên gia vận hành chúng an toàn, hiệu quả”.
TS. Trần Chí Thành, Viện trưởng Viện Năng lượng Nguyên tử Việt Nam, cho biết, tháng 1/2014, phía Việt Nam và đối tác Nga hoàn thiện điều khoản tham chiếu cho nghiên cứu khả thi dự án Trung tâm Khoa học & Công nghệ Hạt nhân. Dự kiến, dự án khởi động từ giữa năm nay.
Thái An
