Ngày 22/4, tại Hội nghị về tình hình lượng gạo hàng hóa ở cảng phục vụ công tác điều hành xuất khẩu gạo do Bộ Công Thương tổ chức tại TPHCM, đại diện UBND tỉnh Long An đặt câu hỏi: “Tại sao không cho xuất khẩu gạo?”.
Theo đại diện tỉnh Long An, dù bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh COVID-19, hạn hán, xâm nhập mặn nhưng sản lượng lúa gạo Việt Nam năm nay không thua gì năm ngoái; chưa kể năm ngoái lúa gạo còn dư, năm nay sẽ còn dư hơn. “Chúng ta có thể xuất khẩu được 5-6 triệu tấn, trong khi sản lượng dự trữ luôn có sẵn 3 triệu tấn” – vị này cho hay.
Đại diện UBND tỉnh Long An cũng cho rằng, Chính phủ nên giao địa phương lưu kho đảm bảo an ninh lương thực chứ không cần giao cho kho của Tổng cục Dự trữ, cứ phân bổ cho các địa phương, các địa phương phải cam kết, ai vi phạm có chế tài.
Địa phương sản xuất lúa gạo khẳng định sản lượng gạo rất dồi dào. Tỉnh Long An cũng đề xuất, cần phải xuất gạo nếp tất cả ở các cảng, các kho bình thường trước. Và sắp tới nên cho xuất hết chứ không cần hạn ngạch vì hiện nay chúng ta không thiếu gạo.
Còn ông Trương Quang Hoài Nam, Phó Chủ tịch UBND TP Cần Thơ kiến nghị cho phép doanh nghiệp tiếp tục mở tờ khai xuất khẩu, trong đó ưu tiên những tờ khai đã mở trong tháng 3 nhưng chưa xuất được. "Hiện, doanh nghiệp xuất khẩu gạo ở Cần Thơ đã chuyển ra cảng 76.181 tấn. Trong đó, hơn 46.000 tấn đã mở tờ khai từ tháng 3 nhưng đến nay vẫn chưa đi được"- ông Nam nêu thực trạng.
Đại diện tỉnh Kiên Giang cũng cho biết, số lượng gạo các doanh nghiệp của tỉnh tồn tại cảng lên tới 12.000 tấn. Trước mắt, cần cho xuất khẩu ngay gạo tồn tại cảng, sau đó cho xuất lại bình thường không cần hạn ngạch.
Do hết hạn ngạch, hàng ngàn tấn gạo của doanh nghiệp vẫn còn năm chờ ở cảng Giải thích về lý do ngừng xuất khẩu gạo trước đây, Thứ trưởng Bộ Công thương Trần Quốc Khánh cho biết, trong cuộc họp của Thủ tướng với Thường trực Chính phủ ngày 23/3, căn cứ vào số liệu thống kê tổng quát, các cơ quan nhận định có rủi ro lớn về vấn đề cung gạo, an ninh lương thực quốc gia đứng trước mối đe dọa nghiêm trọng.
Cụ thể, tính đến 15/3, đã xuất khẩu 1,3 triệu tấn gạo, tương ứng mỗi ngày xuất 25.000 tấn. Nếu tốc độ này được duy trì, đến cuối tháng 5, có thể xuất thêm 1,8-1,9 triệu tấn gạo bởi thời điểm đó, nhiều nước có chiến lược hút gạo rất lớn từ Việt Nam. Trong khi đó, cân đối cung cầu cho thấy chỉ có hơn 3 triệu tấn trước khi vụ hè thu thu hoạch xong.
“Lúc đó, có 2 yếu tố rất khó xác định là tình hình dịch bệnh và tâm lý của người dân. Bình thường xuất khẩu không sao nhưng khi tâm lý người dân mua gạo dự trữ, nếu mỗi gia đình chỉ mua thêm 20kg thôi, chúng ta lấy đâu ra gạo?” - Thứ trưởng Trần Quốc Khánh cho biết.
Ngày 22/4, Thứ trưởng Bộ Công thương Trần Quốc Khánh đã ký văn bản số 2724 gửi Bộ Tài chính triển khai thực hiện kết luận của Thủ tướng Chính phủ về điều hành xuất khẩu gạo.
Theo đó, Bộ Công Thương đề nghị Bộ Tài chính phối hợp chỉ đạo Tổng cục Hải quan yêu cầu cơ quan hải quan tại các cửa khẩu quốc tế thống kê số lượng gạo của các thương nhân hiện đang ở cảng/cửa khẩu nhưng chưa đăng ký được tờ khai hải quan xuất khẩu. Việc thống kê cần cụ thể theo tên thương nhân, lượng gạo tồn tại cảng, ngày đưa hàng vào cảng/bãi…Đồng thời, thống kê số lượng gạo của các thương nhân đã mở tờ khai hải quan xuất khẩu nhưng có dấu hiệu khai khống để giữ chỗ.
Trên cơ sở thống kê số lượng gạo còn tồn đọng tại các cảng, số lượng tờ khai có biểu hiện khai khống mà Tổng cục Hải quan báo cáo, Bộ Công Thương đề nghị Bộ Tài chính cho ý kiến gấp về phương án điều phối hạn ngạch và sử dụng 100.000 tấn gạo được tạm ứng trước, để xử lý cho các thương nhân có gạo đưa vào cảng trước ngày 24/3 nhưng chưa đăng ký được tờ khai hải quan xuất khẩu.
