Theo Quyết định 1661/QĐ-BVHTTDL ngày 3/6/2025 của Bộ VH-TT-DL, Lễ hội Thắk Côn chính thức trở thành Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Điều này ghi nhận giá trị đặc sắc về phong tục, tín ngưỡng và đời sống văn hóa cộng đồng người Khmer Nam Bộ.
Tính đến nay, tỉnh Sóc Trăng đã có 10 di sản được đưa vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Lễ hội Thắk Côn được người dân trong vùng xem như là lễ hội cầu an, thường tổ chức vào đầu mùa mưa ở Nam Bộ.
 |
| Các đại biểu dự lễ công bố Lễ hội Thắk Côn của người Khmer Sóc Trăng được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. |
Bà Châu Thị Chúc - Giám đốc Trung tâm Văn hóa - Thể thao - Truyền thanh huyện Châu Thành cho biết Lễ hội Thắk Côn là một trong những lễ hội dân gian cổ xưa nhất của người Khmer ở Sóc Trăng, có từ hơn 300 năm trước. Lễ hội thể hiện sự tôn kính tổ tiên, cầu mong an lành, hạnh phúc và mùa màng bội thu, đồng thời góp phần gắn kết cộng đồng, vun đắp tinh thần đoàn kết giữa các dân tộc trên địa bàn.
Lễ hội Thắk Côn được tổ chức hằng năm vào ngày Rằm tháng 3 Âm lịch tại miếu Thắk Côn, thuộc ấp An Trạch, xã An Hiệp. Thời điểm diễn ra lễ hội cũng là khi mùa mưa bắt đầu, người dân vừa kết thúc vụ mùa nên ai nấy đều có điều kiện tham gia. Lễ cầu an mang đậm tín ngưỡng nông nghiệp - tín ngưỡng đặc trưng của cư dân Khmer Nam Bộ.
Tên gọi “Thắk Côn” bắt nguồn từ tiếng Khmer địa phương, trong đó “Thắk” có nghĩa là “đạp” và “Côn” là “cồng”, ghép lại thành “Đạp Cồng”. Ngoài ra, tên gọi này còn có thể gọi là Lễ hội Cúng Dừa, vì có tục lệ cúng những chiếc bình hoa làm bằng trái dừa.
Tên gọi này gắn với một truyền thuyết dân gian rằng ngày xưa, tại vùng đất An Trạch bất ngờ nổi lên một gò đất có hình dạng giống chiếc cồng. Mỗi khi bước chân lên đó, người ta nghe thấy âm thanh vang vọng như tiếng cồng vang từ lòng đất. Tiếng cồng dần mất đi, nhưng người dân tin rằng nơi ấy linh thiêng nên lập miếu thờ và tổ chức lễ hội vào ngày 16/3 Âm lịch hằng năm để cầu phúc, cầu an.
Một nét đặc sắc của lễ hội là lễ vật cúng dâng tại miếu những bình hoa làm từ trái dừa, gọi là Slathođôn. Mỗi Slathođôn được tạo nên từ trái dừa tươi, bên trong cắm các bông hoa làm bằng lá trầu xanh, hoa tươi và những sợi chỉ đỏ. Đó là lễ vật tượng trưng cho sự tinh khiết, thanh sạch và lòng thành kính của người dân đối với tổ tiên, trời đất. Những bình dừa này được người dân tự làm hoặc mua sẵn rồi mang đến dâng tại miếu, trở thành biểu tượng riêng của Lễ hội Thắk Côn mà không lễ hội nào khác có được.
 |
| Ông Nguyễn Văn Khởi, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Sóc Trăng (ngoài cùng bên phải) trao Quyết định cho lãnh đạo địa phương. |
Nghi thức cúng lễ được thực hiện trong không khí trang nghiêm. Người chủ lễ thường là người có uy tín, đạo đức, được cộng đồng tín nhiệm sẽ đại diện dân làng dâng lễ, khấn vái, bày tỏ lòng biết ơn tổ tiên và gửi gắm ước nguyện về một năm mưa thuận gió hòa, cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Sau lễ cúng, người dân xin lộc về nhà với hy vọng những điều tốt lành sẽ theo về với gia đình.
Bên cạnh phần lễ trang nghiêm, phần hội của Lễ hội Thắk Côn cũng rất đặc sắc và thu hút đông đảo người dân tham gia. Trong suốt 3 đến 5 ngày diễn ra lễ hội, nhiều hoạt động văn hóa - văn nghệ truyền thống như sân khấu Dù kê, biểu diễn nhạc ngũ âm, múa Rom vong… được tổ chức rộn ràng.
 |
| Bình hoa làm từ trái dừa tươi được dâng lên tại lễ Thắk Côn. |
Lễ hội Thắk Côn vì thế không chỉ sự kiện tín ngưỡng, còn dịp để bà con Khmer trở về cội nguồn, nhớ về tổ tiên, gắn bó hơn với quê hương, gìn giữ những giá trị văn hóa truyền thống giữa nhịp sống hiện đại. Qua mỗi mùa lễ hội, tiếng cồng thiêng như vang vọng từ lòng đất lại được đánh thức, ngân vang khắp các phum sóc, khóm ấp, nhắc nhở cháu con về tinh thần đoàn kết, tình yêu thương, sự cần cù lao động, những giá trị cốt lõi của cộng đồng Khmer bao đời nay.
Từ một lễ hội mang tính địa phương, Lễ hội Thắk Côn ngày càng thu hút sự quan tâm của đông đảo du khách trong và ngoài tỉnh. Với việc được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, Lễ hội Thắk Côn tiếp tục được bảo tồn, phát huy giá trị, góp phần quảng bá hình ảnh quê hương Sóc Trăng, mảnh đất đa văn hóa, nơi hội tụ và tỏa sáng của các nền văn hóa Việt - Khmer - Hoa. Đây cũng là tiền đề để địa phương xây dựng các sản phẩm du lịch văn hóa đặc thù, hướng đến phát triển du lịch bền vững gắn với bảo tồn di sản.
