Chuyên đề giới thiệu 26 tác phẩm được tuyển chọn từ nhiều chất liệu khác nhau như sơn dầu, sơn mài, lụa, màu nước, chì, mực, được sáng tác ở các giai đoạn khác nhau trong cuộc đời nghệ thuật của Tô Ngọc Vân. Qua đó, người xem có thể nhận diện rõ sự chuyển biến trong tư duy và phong cách của ông, từ khuynh hướng nghệ thuật mang tính lãng mạn, cá nhân của thời kỳ đầu, sang một ngôn ngữ hội họa gắn bó chặt chẽ với đời sống xã hội và vận mệnh dân tộc sau năm 1945. Những tác phẩm như Nghỉ chân bên đường, Quán bên đường, Chạy giặc trong rừng hay Bức thư cho thấy mối quan tâm ngày càng rõ nét của người họa sĩ đối với con người bình dị, với cuộc sống kháng chiến và những chuyển động lớn của thời cuộc.
Bên cạnh các tác phẩm hội họa, chuyên đề còn trưng bày một số kỷ vật quý do gia đình họa sĩ lưu giữ, góp phần bổ sung thêm nhiều về chân dung Tô Ngọc Vân. Những tư liệu này giúp công chúng tiếp cận gần hơn với con người phía sau giá vẽ, một nghệ sĩ không tách rời sáng tác khỏi thực tiễn xã hội và lựa chọn dấn thân cùng lịch sử. Tô Ngọc Vân không chỉ là một danh họa, mà còn là người đặt nền móng cho mỹ thuật cách mạng Việt Nam, đồng thời giữ vai trò cầu nối giữa hai giai đoạn phát triển quan trọng của nền mỹ thuật nước nhà, từ Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương đến Trường Mỹ thuật Việt Nam, nơi ông là Hiệu trưởng đầu tiên.
Cuộc đời và sự nghiệp của Tô Ngọc Vân gắn liền với những biến động lớn của đất nước trong nửa đầu thế kỷ XX. Ông đã trực tiếp tham gia kháng chiến và hi sinh trong Chiến dịch Điện Biên Phủ năm 1954, khi đang làm nhiệm vụ ghi chép, ký họa tại mặt trận. Những tác phẩm cuối đời của ông không chỉ mang giá trị nghệ thuật, mà còn có ý nghĩa như những tư liệu lịch sử, ghi lại tinh thần và khí chất của con người Việt Nam trong những năm tháng chiến tranh.
Trong quá trình thực hiện trưng bày, Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam nhận được sự hỗ trợ của gia đình họa sĩ Tô Ngọc Vân và đối tác. Đây cũng là một phần trong định hướng lâu dài của Bảo tàng, tiếp tục nghiên cứu và phối hợp với gia đình các họa sĩ để giới thiệu những bộ sưu tập quý, những tác phẩm chưa từng công bố, nhằm mang đến cho công chúng cái nhìn đầy đủ và hệ thống hơn về mỹ thuật Việt Nam. Những năm gần đây, việc đổi mới và chỉnh lý trưng bày đã được Bảo tàng triển khai liên tục, từ bổ sung trưng bày mỹ thuật đương đại đến chỉnh lý các không gian mỹ thuật ứng dụng và mỹ thuật dân gian, qua đó tạo ra những cách tiếp cận mới, phù hợp hơn với nhu cầu thưởng thức và nghiên cứu của xã hội đương đại.