Tia cực tím – kẻ thù thầm lặng của làn da
Theo bác sĩ Duy Linh, trong điều kiện nắng nóng cao độ, tia cực tím từ ánh mặt trời chính là tác nhân nguy hiểm nhất đối với sức khỏe làn da. Ba loại tia UV gồm UVA, UVB và UVC có mức độ nguy hại khác nhau, nhưng UVA và UVB là hai loại có thể xuyên qua khí quyển và tác động trực tiếp lên da người.
Tia UVA có bước sóng dài, có khả năng xuyên sâu vào lớp trung bì của da, là nguyên nhân gây ra hiện tượng lão hóa sớm như nám má, nếp nhăn, da chùng nhão và giảm độ đàn hồi. Đáng lưu ý, tia UVA hiện diện gần như suốt cả ngày, kể cả khi trời nhiều mây hoặc bạn đang ngồi sau cửa kính.
Trong khi đó, tia UVB có bước sóng ngắn hơn, tác động lên lớp thượng bì và là nguyên nhân chính gây ra bỏng nắng, đỏ da, phồng rộp. Đây cũng là loại tia có liên quan chặt chẽ đến nguy cơ hình thành ung thư da, với cường độ cao nhất trong khoảng thời gian từ 10 giờ sáng đến 4 giờ chiều.
Riêng tia UVC, tuy có năng lượng mạnh nhất nhưng không thể xuyên qua tầng ozon, nên ít gây ảnh hưởng trực tiếp trong điều kiện bình thường.
Hàng loạt bệnh da bùng phát trong mùa nắng nóng
Bỏng nắng là tình trạng tổn thương cấp tính phổ biến nhất khi da tiếp xúc với bức xạ UV trong thời gian dài. Biểu hiện có thể từ đỏ da, rát nhẹ đến phồng rộp, đau nhức, kèm theo sốt, ớn lạnh hoặc thậm chí dẫn đến say nắng nếu tổn thương lan rộng.
Tình trạng tăng sắc tố da như nám má, tàn nhang, đồi mồi cũng dễ bùng phát do cơ thể tăng sản xuất melanin để bảo vệ da trước ánh nắng. Kết quả là xuất hiện những mảng da sẫm màu không đều, gây mất thẩm mỹ và khó điều trị dứt điểm nếu kéo dài.
Bên cạnh đó, môi trường nóng ẩm mùa hè cũng làm gia tăng các bệnh lý như rôm sảy – biểu hiện bằng những nốt mẩn đỏ, mụn nước nhỏ li ti gây ngứa rát, thường thấy ở trẻ em. Các bệnh da mạn tính như trứng cá đỏ (Rosacea), lupus ban đỏ, viêm da do ánh sáng có thể trở nên trầm trọng hơn dưới tác động của tia cực tím.
Nhiệt độ cao và mồ hôi tiết nhiều còn tạo điều kiện lý tưởng cho vi khuẩn, nấm phát triển, gây ra các dạng nhiễm trùng da như nấm da, nổi mụn mủ, ngứa, tróc vảy hoặc viêm nang lông. Đáng lo ngại hơn cả là tổn thương tiền ung thư da – điển hình là dày sừng ánh sáng – và ung thư da thực sự, bao gồm ung thư biểu mô tế bào đáy, tế bào vảy và ung thư hắc tố.
Chăm sóc và bảo vệ da đúng cách để tránh tổn thương vĩnh viễn
Bác sĩ Vũ Duy Linh khẳng định, trong thời tiết nắng nóng cực đoan như hiện nay, việc phòng ngừa là chìa khóa quan trọng nhất để bảo vệ da. Trong đó, sử dụng kem chống nắng đúng cách là bước cơ bản không thể thiếu. Người dân nên chọn loại kem phổ rộng, có chỉ số SPF từ 30 trở lên (tốt nhất là SPF 50+) và PA+++ hoặc cao hơn để chống lại cả tia UVA và UVB. Lượng kem cần dùng đủ theo khuyến cáo (khoảng 1 đồng xu cho mặt và 1 ly nhỏ cho toàn thân), thoa trước khi ra nắng 15 đến 30 phút, và cần thoa lại mỗi 2–3 giờ, nhất là khi đổ nhiều mồ hôi hoặc sau khi bơi, lau mặt.
Không nên bỏ sót các vùng da thường bị lãng quên như tai, cổ, gáy, mu bàn tay, cẳng chân và môi. Ngay cả trong bóng râm, tia UV vẫn có thể phản xạ từ bề mặt bê tông, nước hoặc cát và tiếp tục gây tổn thương da.
Tránh tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng trong khung giờ từ 10h đến 16h là biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả. Nếu phải ra ngoài, hãy mặc quần áo dài tay, dày dặn, màu tối hoặc có chỉ số chống tia UV (UPF). Mũ rộng vành, kính râm chống UV cũng là trang bị quan trọng để bảo vệ vùng đầu, mặt và mắt khỏi bức xạ mạnh.
Ngoài ra, việc chăm sóc da toàn diện cũng đóng vai trò không nhỏ. Tắm rửa sạch sẽ sau khi đổ mồ hôi giúp loại bỏ vi khuẩn và bã nhờn tích tụ, giảm nguy cơ viêm da. Sau tắm, nên dùng kem dưỡng ẩm để duy trì hàng rào bảo vệ da. Trong trường hợp da bị đỏ rát nhẹ do nắng, có thể làm dịu bằng chườm mát, dưỡng ẩm dịu nhẹ và uống nhiều nước. Việc cung cấp đủ 2–2,5 lít nước mỗi ngày không chỉ giúp làm mát cơ thể mà còn hỗ trợ da thải độc và giữ độ ẩm cần thiết.
Đừng xem nhẹ các tổn thương da mùa hè
Bác sĩ Duy Linh cảnh báo, bỏng nắng không chỉ là vấn đề thẩm mỹ hay khó chịu tạm thời mà có thể để lại hệ lụy lâu dài. Tình trạng cháy da lặp đi lặp lại nhiều lần là yếu tố nguy cơ lớn dẫn đến ung thư da. Bên cạnh đó, việc chủ quan trong chăm sóc da hàng ngày có thể khiến làn da bị tổn thương sâu, khó hồi phục và lão hóa sớm.
Nếu xuất hiện các dấu hiệu bỏng nắng nặng như da phồng rộp diện rộng, đau rát dữ dội, kèm sốt, buồn nôn hoặc ớn lạnh, người bệnh cần được đưa đến cơ sở y tế kịp thời. Tương tự, những vết loét lâu lành, nốt ruồi thay đổi hình dạng, kích thước hay màu sắc cũng không nên bỏ qua, vì đó có thể là dấu hiệu cảnh báo sớm của ung thư da.
Giữa cái nắng gay gắt mùa hè, mỗi người nên coi việc chống nắng là một phần không thể thiếu trong chăm sóc sức khỏe hàng ngày. Chủ động bảo vệ làn da chính là bảo vệ sức khỏe và phòng ngừa những nguy cơ lâu dài cho bản thân.
