Nga, Trung Quốc khó có thể là liên minh quân sự?

Học giả Mỹ Michael Kofman, một chuyên gia về Nga lập luận rằng Trung Quốc theo chủ nghĩa xét lại ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương, nơi Nga là một cường quốc. Do đó, họ không yêu cầu nhau bảo đảm an ninh hoặc răn đe hạt nhân kéo dài, do đó không có cơ sở cho một liên minh quân sự .

Quan hệ quân sự Nga - Trung Quốc, hai nước lớn của thế giới, luôn là chủ đề quan trọng của giới nghiên cứu và chính trị, ngoại giao.  Viện nghiên cứu Quốc phòng và an ninh quốc tế RKK (Estonia) vừa có bài phân tích dài về mối quan hệ tác động lớn đến các vấn đề địa chính trị thế giới này và triển vọng của nó.

Theo bài của RKK, năm 2019, thủ tướng Nga đã ký một nghị định cho phép bộ quốc phòng và bộ ngoại giao đàm phán với bộ quốc phòng Trung Quốc về thỏa thuận hợp tác quân sự. Không có chi tiết nào khác được thông báo nhưng dường như hợp tác quân sự giữa hai nước có thể phát triển thành các hình thức khác ngoài hợp tác quân sự-công nghiệp truyền thống. Theo Vasily Kashin, giai đoạn mới của mối quan hệ quân sự Trung-Nga có thể sẽ được ghi nhận trong Thỏa thuận Trung-Nga về hợp tác quân sự, sẽ thay thế một tài liệu khá mơ hồ được ký vào năm 1993 và có khả năng sẽ được ký kết trong tương lai gần .

Ngày nay, Nga và Trung Quốc thường không mong muốn trở thành mối đe dọa an ninh trực tiếp theo chế độ chính trị hiện tại của họ. Nhà nghiên cứu về Trung Quốc người Nga Vasily Kashin tin rằng một số kế hoạch quân sự đề phòng nhau giữa Nga và Trung Quốc đang được tiến hành, nhưng xung đột được coi là xác suất thấp, chỉ có thể xảy ra trong trường hợp thay đổi chính trị rất kịch tính ở một trong hai quốc gia. Kashin lưu ý rằng, mặc dù quan hệ chính trị/kinh tế giữa hai nước đang phát triển, hợp tác quốc phòng bị hạn chế bởi chủ nghĩa dân tộc công nghệ cực đoan của các cơ sở quốc phòng. “Thực tế, chủ nghĩa dân tộc trong công nghệ ở cả hai bên dường như lan tràn hơn so với thời Chiến tranh Lạnh”, ông nói.

Học giả Michael Kofman lập luận rằng vấn đề đối với bất kỳ liên minh quân sự tiềm năng nào giữa hai quốc gia là Trung Quốc theo chủ nghĩa xét lại ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương, nơi Nga là một cường quốc. Do đó, họ không yêu cầu nhau bảo đảm an ninh hoặc răn đe hạt nhân kéo dài, do đó không có cơ sở cho một liên minh quân sự .

Tuy nhiên, trong khi các học giả, chuyên gia và chính trị gia thảo luận về việc hợp tác quân sự giữa Nga và Trung Quốc có ở dạng liên minh hay không, hai nước đang cải thiện quan hệ trong một số lĩnh vực, bao gồm cả quân đội. Mặc dù Moscow và Bắc Kinh phủ nhận rằng họ có ý định thành lập một liên minh quân sự trước mắt, hợp tác quân sự đang gia tăng. Hơn nữa, hai nước hợp tác chặt chẽ về các vấn đề quốc tế và phối hợp các hoạt động của họ. Chẳng hạn, họ có quan điểm và lập trường rất giống nhau về các vấn đề Trung Đông.

Tuy nhiên, động lực chính cho mối quan hệ chặt chẽ của họ trên trường quốc tế là sự cạnh tranh với đối thủ chung: Mỹ. Có thể nói rằng, khi Mỹ được cả hai coi là đối thủ chính và là nguồn gốc của mối đe dọa chung, hoặc chưa có các thay đổi chế độ chính trị ở Nga (không chỉ liên quan đến việc Putin rời khỏi ghế tổng thống), hợp tác quân sự giữa Moscow và Bắc Kinh có thể sẽ tăng lên trong những năm tới.

Theo một số chuyên gia, hợp tác song phương không có khả năng tiến tới mức độ liên minh đầy đủ vì sự khác biệt về lợi ích địa chính trị và sự bất cân xứng quyền lực, với việc Nga vẫn miễn cưỡng thừa nhận hoàn toàn sự trỗi dậy địa chính trị của Trung Quốc. Nhưng các hành động của Mỹ nhằm gây sức ép với cả Nga và Trung Quốc có tác dụng đẩy hai nước xích lại gần nhau hơn.

Moscow cũng có thể cố gắng dao động giữa Trung Quốc và Mỹ, điều này thực sự sẽ tốt cho Nga hơn là ở hẳn một bên. Đây là điều đã được phản ánh ngầm trong cái gọi là Học thuyết Primakov, được giới thượng lưu chính sách đối ngoại Nga ngưỡng mộ. Vị trí này có thể là một trong những thành phần chính của hệ thống quốc tế đa cực được Moscow ưa thích và thúc đẩy.

Tuy nhiên, tăng cường quan hệ với Bắc Kinh hiện đang là ưu tiên của Kremlin, và điều này không được Washington ủng hộ. Do đó, Bộ trưởng Ngoại giao Nga Sergei Lavrov, giải thích về tầm nhìn của Moscow:

…”Các đồng nghiệp người Mỹ của chúng tôi kiên quyết muốn kêu gọi tất cả các đối tác bên ngoài của họ ngăn chặn Nga và Trung Quốc. Đồng thời, họ không che giấu mong muốn làm rối loạn Moscow và Bắc Kinh, làm đảo lộn và suy yếu các liên minh đa phương và các cấu trúc hội nhập khu vực phát triển bên ngoài sự kiểm soát của Mỹ ở khu vực Á - Âu và khu vực châu Á - Thái Bình Dương”.

Tất cả điều này cho thấy rằng, có lẽ ít nhất là trong tương lai trước mắt, hợp tác quân sự và an ninh giữa Nga và Trung Quốc sẽ tăng lên nhưng cả hai bên sẽ để mắt đến nhau với mục đích không lặp lại sai lầm trong quá khứ.