Sốt kéo dài hơn 1 tháng, chẩn đoán nhầm trước khi phát hiện kí sinh trùng sốt rét
Trường hợp đầu tiên là chị L.T.M (33 tuổi, Lào Cai). Bệnh nhân có tiền sử du lịch châu Phi trong khoảng một tháng, cách đây 3 tháng. Sau khi về nước, chị xuất hiện sốt cao 40°C, đau đầu, buồn nôn, mệt mỏi, da xanh xao. Dù đã điều trị tại nhiều cơ sở y tế hơn một tháng với chẩn đoán ban đầu là hội chứng thực bào máu, tình trạng không cải thiện, bệnh nhân liên tục sốt cao, xuất hiện co giật và rối loạn ý thức nên được chuyển đến Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương.
ThS. Nguyễn Đức Minh, khoa Cấp cứu, cho biết: “Bệnh nhân nhập viện trong tình trạng hôn mê, sốt cao liên tục. Xét nghiệm máu xác định dương tính với kí sinh trùng sốt rét Plasmodium falciparum – chủng gây bệnh sốt rét ác tính phổ biến nhất. Mật độ kí sinh trùng trong máu rất cao, lên tới 1,9 triệu kst/mm³. Đây là sốt rét ác tính thể não, nguy cơ tử vong cực kỳ lớn”.
Sau khi được điều trị tích cực bằng hồi sức chống phù não kết hợp thuốc chống kí sinh trùng đặc hiệu cả đường uống và tiêm, bệnh nhân đã dần đáp ứng thuốc, ý thức cải thiện. Tuy vậy, các chỉ số huyết học vẫn chưa về ngưỡng bình thường, cần tiếp tục theo dõi sát.
Bệnh nhân thứ hai là anh N.V.K (45 tuổi, Hưng Yên), công nhân xuất khẩu lao động tại Mali (châu Phi). Sau khi trở về Việt Nam, anh xuất hiện sốt cao từng cơn (39°C), rét run, đau tức hạ sườn phải, mệt mỏi, ăn uống kém. Tại cơ sở y tế ban đầu, anh được chẩn đoán sốc nhiễm khuẩn, suy gan cấp, suy đa tạng và nhanh chóng được chuyển đến Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương.
Khi nhập viện tại Trung tâm Hồi sức tích cực, bệnh nhân trong tình trạng bụng chướng, da và củng mạc mắt vàng, rét run toàn thân, sốc, suy đa tạng, phải thở oxy. Xét nghiệm máu khẳng định nhiễm Plasmodium falciparum với mật độ 48.000 kst/mm³.
Bác sĩ Trần Thị Nhung, Trung tâm Hồi sức tích cực, cho biết: “Sau hơn một tuần điều trị tích cực, bệnh nhân đã sạch kí sinh trùng trong máu, thoát sốc và hồi phục. Hiện anh K đã được xuất viện”.
Vừa từ Nigeria về nước, nguy kịch vì sốt rét ác tính thể não. Trường hợp thứ ba là chị V.T.P (38 tuổi, Hải Phòng), vừa trở về sau thời gian làm việc tại Nigeria. Ngay sau khi về nước, bệnh nhân xuất hiện sốt và nhanh chóng rơi vào hôn mê. Gia đình đưa đi cấp cứu, chị được đặt ống nội khí quản và chuyển gấp lên Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương. Kết quả chẩn đoán xác định sốt rét ác tính thể não, suy đa tạng, sốc – tình trạng nguy kịch, nguy cơ tử vong cao.
Nguy cơ sốt rét ngoại lai lây lan: Cảnh báo từ chuyên gia
Theo ThS.Nguyễn Đức Minh, sốt rét là bệnh truyền nhiễm do kí sinh trùng Plasmodium lây truyền qua muỗi Anopheles, phổ biến tại các quốc gia nhiệt đới. Bệnh thường biểu hiện bằng 3 giai đoạn: sốt nóng, rét run, vã mồ hôi. Tuy nhiên, nếu không khai thác kỹ bệnh sử, bệnh dễ bị chẩn đoán nhầm với nhiều bệnh lý khác. Khi đã xuất hiện biến chứng nặng như sốc, suy đa tạng hoặc tổn thương não, nguy cơ tử vong rất cao nếu không được điều trị kịp thời.
Ông nhấn mạnh: “Người có triệu chứng sốt cấp tính sau khi đi nước ngoài, đặc biệt là châu Phi, cần đến ngay cơ sở y tế chuyên khoa để được xét nghiệm và chẩn đoán. Những người chuẩn bị đi đến vùng có nguy cơ cũng cần tư vấn dự phòng, thậm chí dùng thuốc phòng sốt rét để hạn chế rủi ro mắc bệnh và biến chứng nguy hiểm”.
Việt Nam đang bước vào giai đoạn tiến tới loại trừ sốt rét. Tuy nhiên, muỗi Anopheles – véc-tơ truyền bệnh chính vẫn tồn tại tại nhiều khu vực, đặc biệt là vùng núi, miền Trung - Tây Nguyên và Nam Bộ. Trong bối cảnh đó, các ca sốt rét từ nước ngoài trở về (sốt rét ngoại lai) nếu không được phát hiện và kiểm soát kịp thời có thể trở thành nguồn lây trong cộng đồng.
Sốt rét – căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm
Sốt rét là bệnh truyền nhiễm do kí sinh trùng Plasmodium gây ra, lây truyền qua vết đốt của muỗi Anopheles. Nếu không được chẩn đoán và điều trị đúng cách, bệnh có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng, thậm chí tử vong.
Các biến chứng nguy hiểm thường gặp bao gồm: thiếu máu nặng do kí sinh trùng phá hủy hồng cầu, đặc biệt ở trẻ em và phụ nữ mang thai; tổn thương não dẫn đến hôn mê, tử vong; suy thận, suy gan khiến người bệnh rơi vào tình trạng nguy kịch; phù phổi gây khó thở, suy hô hấp; hạ đường huyết làm bệnh nhân đối diện với nguy cơ hôn mê, tử vong.
TS. bác sĩ chuyên khoa 2 Trần Huy Thọ, Phó Giám đốc thường trực phụ trách chuyên môn Bệnh viện Sốt rét - Kí sinh trùng - Côn trùng Trung ương (Bệnh viện Đặng Văn Ngữ), khuyến cáo: “Người dân đi lao động, công tác hoặc du lịch từ các nước lưu hành sốt rét khi trở về Việt Nam cần theo dõi sức khỏe ít nhất 30 ngày. Nếu xuất hiện các triệu chứng như sốt, đau đầu, rét run, vã mồ hôi... phải đến ngay cơ sở y tế và thông báo lịch sử đi lại để được xét nghiệm, sàng lọc sốt rét”.
Tháng 6/2025, Bệnh viện Đặng Văn Ngữ đã tiếp nhận và điều trị cho 4 trường hợp sốt rét ngoại lai. Tính từ đầu năm đến nay, Bệnh viện đã kịp thời điều trị phục hồi cho 8 bệnh nhân, tất cả đều trở về từ những quốc gia có lưu hành sốt rét.
Các chuyên gia cảnh báo, nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, những ca bệnh này có thể trở thành nguồn lây nguy hiểm trong cộng đồng, ảnh hưởng trực tiếp tới mục tiêu loại trừ sốt rét tại Việt Nam.