Phục dựng hàng chục máy bay, xe tăng của Tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ theo tỷ lệ 1:1

Khôi phục hầm De Castries với 12 gian

Dự án bảo tồn, tôn tạo Trung tâm tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ có tổng mức hơn 250 tỷ đồng, thời gian thực hiện từ năm 2024-2026. Từ đầu năm 2024, tỉnh Điện Biên thành lập Hội đồng khoa học và nhiều lần tổ chức hội thảo để lấy ý kiến các nhà chuyên môn, nhà nghiên cứu.

Sáng 30/9 tại Hà Nội, Hội đồng khoa học tổ chức họp đánh giá, góp ý báo cáo nghiên cứu khả thi dự án. Chủ tịch Hội đồng là ông Vừ A Bằng - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Điện Biên.

Ông Vừ A Bằng - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Điện Biên, Chủ tịch hội đồng khoa học - cho rằng Công ty TNHH MTV Bảo tồn di sản văn hóa (đại diện là họa sĩ Nguyễn Văn Mạc) là đơn vị được giao tư vấn, lập báo cáo dự án. Đây là đơn vị nghiên cứu kỹ lưỡng lịch sử chiến trường Điện Biên Phủ, từng thực hiện thành công bức tranh panorama Chiến dịch Điện Biên Phủ tại Bảo tàng Điện Biên.

Trung tâm tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ là một trong 45 điểm di tích hợp phần của Chiến trường ĐBP của Điện Biên có giá trị văn hóa, lịch sử hết sức quan trọng cần bảo tồn, gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa. Ông Vừ A Bằng hy vọng nhận được các ý kiến đánh giá của các nhà khoa học giúp cho dự án có đầy đủ căn cứ khoa học, lịch sử, di sản để đi vào thực hiện.

PGS.TS Nguyễn Mạnh Hà - nguyên Viện trưởng Viện Lịch sử Đảng, đại diện đơn vị tư vấn - khẳng định có gần 20 hạng mục cần khôi phục, trong đó nổi bật là hầm chỉ huy De Castries và khu vực sinh hoạt. Ngoài ra, khu quân y, hậu cần, trận địa pháo, nơi để máy bay cũng có nhiều tư liệu, sơ đồ bằng tiếng Pháp, phục vụ thuận lợi việc phục dựng. Hầm De Castries hiện chỉ có 8 gian, sẽ được khôi phục thành 12 gian.

“Trong phạm vi hơn 9 ha, chúng tôi đếm được gần 400 căn hầm. Tuy nhiên, không thể khôi phục tất cả, chỉ hướng đến những địa điểm tiêu biểu. Khu vực đài quan sát, giếng nước cũng được phục dựng chi tiết đúng theo tư liệu, đồng thời xây dựng tuyến tham quan hợp lý. Khu trung tâm tập đoàn cứ điểm có rất nhiều di tích cần khôi phục nguyên trạng, nhưng phải làm từng bước”, PGS.TS Nguyễn Mạnh Hà nói.

Riêng khu vực bãi đỗ trực thăng là phát hiện mới của nhóm nghiên cứu, được phát hiện chủ yếu chở thương binh, lính Pháp chết trận sang Xiêng Khoảng (Lào).

PGS.TS. Đỗ Văn Trụ - Chủ tịch Hội Di sản văn hóa Việt Nam - nhận định dự án bảo tồn, tôn tạo Trung tâm tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ đối diện nhiều khó khăn với khối lượng công việc rất lớn. Vì thế, quá trình nghiên cứu và thực hiện đòi hỏi nghiêm túc, bài bản, có cơ sở khoa học và tính thuyết phục.

“Sau hơn 70 năm, nhiều di tích tại đây không còn, vì thế phải dựa vào tư liệu sưu tầm. Bất cứ hạng mục nào do đơn vị tư vấn đưa ra đưa ra đều có luận cứ, chứng minh bằng tài liệu có cơ sở khoa học. Với tư cách là người trong lĩnh vực di sản, tôi khẳng định đây là dự án nghiêm túc, bài bản nhất về bảo tồn di tích Việt Nam từ trước đến nay. Thắng lợi lớn nhất của dự án này là có cơ sở tư liệu, luận cứ khoa học đồ sộ”, PGS.TS Đỗ Văn Trụ nói. Ông cũng nhất trí với các vị trí, công năng các hạng mục được nhóm nghiên cứu đưa ra.

Trực thăng, xe tăng, pháo được phục dựng tỷ lệ 1:1

Trong dự án này, việc phục hồi các loại vũ khí, phương tiện cơ giới cũng rất quan trọng, cần chính xác với thời điểm lịch sử. Các chuyên gia khẳng định trực thăng, xe tăng, ô tô, pháo sẽ được phục dựng theo tỷ lệ 1:1.

Hội đồng khoa học cũng nhận định dự án bảo tồn, tôn tạo không chỉ tái hiện Trung tâm tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ, mà còn có nhiệm vụ tạo dựng điểm đến du lịch, từ đó phát triển công nghiệp văn hóa tại địa phương.

“Muốn làm điều đó, phải xác định điều gì tạo sự hấp dẫn cho điểm đến. Các điểm di tích, vũ khí, khí tài được tái hiện trên cơ sở khoa học, tuy nhiên cần xây dựng chi tiết kế hoạch phát triển sản phẩm du lịch, dịch vụ du khách. Phải làm sao giới thiệu chiến thuật, kỹ thuật, sự kiên cố, khả năng phòng thủ rất cao của tập đoàn cứ điểm, từ đó nêu bật chiến thắng lịch sử của quân và dân ta. Di tích cũng nên kể những câu chuyện để thể hiện sự sụp đổ của niềm tin quân sự từ các tướng Pháp trong chiến dịch Điện Biên Phủ”, PGS.TS. Đặng Văn Bài - Phó Chủ tịch Hội Di sản văn hóa Việt Nam - khẳng định.

Các chuyên gia mong muốn Trung tâm tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ sau khi phục dựng cần tiếp cận người dân từ góc độ điểm đến hấp dẫn, áp dụng công nghệ, dịch vụ hạ tầng hiện đại.

TS. Phạm Quốc Quân - nguyên Giám đốc Bảo tàng Lịch sử quốc gia - dành thời gian xem chi tiết từng chiếc xe, máy móc được đơn vị tư vấn lấy tư liệu từ Pháp đưa về. Ông cho rằng không nên đặt vấn đề kinh phí đến đâu thực hiện đến đó, mà phải nhìn tổng thể và thực hiện phân kỳ từng bước.

“Chúng ta phục dựng để tôn vinh chiến thắng lịch sử của quân và dân ta, vì vậy bên cạnh Trung tâm tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ cần tái hiện tất cả trung tâm chỉ huy chiến dịch của chúng ta. Về cơ bản, chúng ta đã tiếp cận rất gần khung cảnh thực tiễn cách đây hơn 70 năm”, ông Quân nói.

Thiếu tướng Nguyễn Xuân Năng - Phó Chủ tịch Hội đồng khoa học - đánh giá cao đơn vị tư vấn đã thực hiện bài bản, đúng quy trình với nguồn tư liệu đáng tin cậy. Bởi tiêu chí số một là chân xác khi bảo tồn, tôn tạo. Tuy nhiên đối với dự án này, ông đề xuất nên hiểu theo tinh thần tái hiện. Đơn vị nghiên cứu, tư vấn đã có trong tay từng bản vẽ chi tiết vũ khí, phương tiện trong chiến dịch Điện Biên Phủ để dựng lại theo tỷ lệ 1:1.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Điện Biên Vừ A Bằng tin tưởng kinh nghiệm của các chuyên gia, khẳng định vật chứng, tài liệu đều quý giá, mang tính lịch sử. Ông Vừ A Bằng đề nghị cập nhật chi tiết các thông tin khi thuyết minh dự án, thể hiện rõ thế trận chiến tranh nhân dân, làm rõ đặc thù của quân đội nhân dân Việt Nam. Đồng thời, đơn vị tư vấn cần chuẩn xác lại vị trí các hiện vật, phục dựng các vũ khí, khí tài đúng với sự thật lịch sử.