Danh thắng, khảo cổ Quần thể Tam Chúc ở phường Tam Chúc (tỉnh Ninh Bình), là khu vực cảnh quan núi đá vôi nhiệt đới ẩm có giá trị địa chất nổi bật, tương tự quần thể Tràng An (Ninh Bình). Nơi đây còn có giá trị sinh thái, sinh học quan trọng, là môi trường sinh sống của hơn 400 cá thể Voọc mông trắng, loài linh trưởng cực kỳ quý hiếm trên thế giới.
Các nghiên cứu khảo cổ cho thấy Tam Chúc từng là nơi cư trú của cư dân Việt cổ chịu ảnh hưởng văn hóa Hòa Bình, có niên đại từ 20.000-30.000 năm. Đây cũng là vùng đất gắn với quá trình hình thành, phát triển Phật giáo Việt Nam, liên quan đến Thiền sư Nguyễn Minh Không thời Lý và Phật hoàng Trần Nhân Tông thời Trần.
Cùng được xếp hạng đặc biệt trong đợt này có chùa Cổ Lễ thuộc xã Cổ Lễ, tỉnh Ninh Bình. Ngôi chùa được khởi dựng từ thế kỷ XII, gắn với công lao của Đức Thánh tổ Nguyễn Minh Không. Công trình nổi bật bởi kiến trúc độc đáo, kết hợp hài hòa giữa phong cách truyền thống phương Đông và yếu tố Gothic phương Tây, thể hiện sự giao thoa đặc biệt giữa Phật giáo và Thiên Chúa giáo. Trải qua nhiều biến cố lịch sử, chùa vẫn được bảo tồn gần như nguyên vẹn, trở thành một kiệt tác kiến trúc quý hiếm..
Với việc bổ sung hai di tích Tam Chúc và Cổ Lễ, đến nay cả nước đã có 128 di tích quốc gia đặc biệt. Riêng khu vực đồng bằng sông Hồng, cùng với Quần thể Tràng An, cố đô Hoa Lư (Ninh Bình), chùa Keo (Thái Bình), đền Trần, chùa Phổ Minh (Ninh Bình)… đã hình thành một hệ thống di sản có giá trị nổi bật, góp phần quan trọng vào bảo tồn lịch sử, văn hóa và phát triển du lịch bền vững.
