Quảng Ninh là một trong những địa phương hiếm hoi của cả nước hội tụ hệ thống di sản phong phú và độc bản, với kỳ quan thiên nhiên Vịnh Hạ Long 3 lần được UNESCO ghi danh là Di sản thiên nhiên thế giới và nhiều điểm di tích của khu di tích - danh thắng Yên Tử, khu di tích nhà Trần, khu di tích Bạch Đằng nằm trong quần thể Di sản văn hóa thế giới Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc vừa được UNESCO ghi danh. Tỉnh có hơn 600 di tích, trong đó có 8 di tích quốc gia đặc biệt, 56 di tích quốc gia, 101 di tích cấp tỉnh cùng gần 400 di sản văn hóa phi vật thể.
Văn hóa Quảng Ninh là sự kết hợp hài hòa giữa những tinh hoa văn hóa truyền thống được chắt lọc từ nhiều vùng miền trong cả nước và văn hóa hiện đại ra đời trong cuộc sống công nghiệp, kết hợp bởi nhiều yếu tố, như văn hóa biển đảo, văn hóa công nhân mỏ và sự hội tụ, giao thoa giữa nền văn minh sông Hồng với văn hóa vùng Đông Bắc... Với đánh giá này của những nhà nghiên cứu, quản lý về văn hóa cho thấy, nguồn tài nguyên văn hóa giàu có của Quảng Ninh đã được hội tụ, tích lũy và chọn lọc lâu dài để tạo ra những giá trị riêng có.
Đó là những tiền đề không đâu có được, giúp Quảng Ninh đạt nhiều thành tựu trong du lịch di sản, nghệ thuật biểu diễn, điện ảnh,… Talkshow Quảng Ninh khai phá bản sắc, bứt tốc công nghiệp văn hóa do báo Tiền Phong phối hợp UBND tỉnh Quảng Ninh thực hiện đem đến cái nhìn tổng thể về điểm sáng phát triển công nghiệp văn hóa tại vùng đất mỏ.
Talkshow có sự tham dự của ông Lê Minh Tuấn - Phó Cục trưởng Cục Bản quyền tác giả (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch), ông Nguyễn Việt Dũng - Giám đốc Sở VHTTDL tỉnh Quảng Ninh, PGS.TS. Bùi Hoài Sơn - Ủy viên chuyên trách Ủy ban Văn hóa - Xã hội của Quốc hội.
Tiềm năng độc bản, không nơi nào có
Mở đầu talkshow, ông Nguyễn Việt Dũng - Giám đốc Sở VHTTDL tỉnh Quảng Ninh - nêu ra ba trụ cột quan trọng nhất để Quảng Ninh phát triển công nghiệp văn hóa thành ngành kinh tế quan trọng. Lãnh đạo Sở VHTTDL tỉnh Quảng Ninh khẳng định tỉnh đã chủ trương rất sớm trong việc phát triển du lịch dịch vụ, đặc biệt là du lịch gắn với phát triển các hoạt động về văn hóa, thể thao.
Ngày 14/10, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính phê duyệt đề án phát triển công nghiệp văn hóa Việt Nam. Trong đề án này, 10 ngành công nghiệp văn hóa được lựa chọn. Trong số đó, Quảng Ninh có rất nhiều lợi thế để thực hiện đề án.
“Năm 2023, Ban chấp hành Đảng bộ tỉnh ban hành nghị quyết về xây dựng và phát huy giá trị văn hóa, sức mạnh con người Quảng Ninh trở thành nguồn lực nội sinh, động lực cho phát triển nhanh, bền vững. Nghị quyết Đại hội 16 trước đó cũng xác định du lịch, kinh tế di sản và công nghiệp văn hóa là ba trụ cột chính trong định hướng phát triển của ngành dịch vụ trong thời gian tới”, ông Dũng chia sẻ.
Tại tỉnh Quảng Ninh, triển khai thực hiện Nghị quyết số 17-NQ/TU về “Xây dựng và phát huy giá trị văn hóa, sức mạnh con người Quảng Ninh trở thành nguồn lực nội sinh, động lực cho phát triển nhanh, bền vững”, Chỉ thị số 30/CT-TTg ngày 29/8/2024 của Thủ tướng Chính phủ về phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam, địa phương xác định sẽ tập trung nguồn lực để phát triển công nghiệp văn hóa, trong đó trọng tâm là xây dựng Đề án thí điểm khu, tổ hợp công nghiệp văn hoá, sáng tạo tại Hạ Long.
Theo đó, tỉnh Quảng Ninh sẽ xây dựng thí điểm khu, tổ hợp công nghiệp văn hóa, sáng tạo tại Hạ Long thu hút, phát triển công nghệ mới, tiên tiến, hiện đại. Cấu trúc khu, tổ hợp công nghiệp văn hóa, sáng tạo, gồm: Khu vực các không gian sáng tạo nội dung công nghiệp văn hóa, khu vực phụ trợ, các thiết chế văn hóa, khu văn phòng hành chính, khu vực dịch vụ thương mại - du lịch.
Nhìn nhận về lợi thế, Quảng Ninh có tiềm năng vị thế rất lớn về vị trí địa lý, tài nguyên du lịch. Ngoài hệ thống danh thắng, di sản, Quảng Ninh có hơn có 43 dân tộc anh em cùng sinh sống quần cư, cùng với đó là các lễ hội của các cộng đồng dân cư. Đây là những điều kiện cần quan trọng cho phát triển văn hóa.
Lĩnh vực điện ảnh cũng có nhiều khởi sắc khi nhiều đoàn phim trong và ngoài nước đã đến Quảng Ninh lấy bối cảnh và cốt truyện văn hóa, con người, đời sống lao động sản xuất nơi đây làm tư liệu để sáng tạo ra các tác phẩm điện ảnh. Khung cảnh thiên nhiên tuyệt đẹp của Vịnh Hạ Long đã xuất hiện trong các phim quốc tế nổi tiếng như: Indochine (Đông Dương, năm 1992), phim Pan (năm 2015), Đảo Đầu Lâu (Kong: Skull Island, năm 2017), The Creator (Kẻ kiến tạo, năm 2023).
Các lĩnh vực mỹ thuật, nhiếp ảnh, triển lãm, quảng cáo đã tạo được sự khác biệt với các công trình tiêu biểu về kiến trúc và mỹ thuật, như: bảo tàng, thư viện tỉnh, Cung Quy hoạch, Hội chợ và Triển lãm tỉnh. Các sự kiện văn hóa, thể thao cấp khu vực, quốc tế được tổ chức ngày càng nhiều trên địa bàn. Các lĩnh vực khác như thủ công mỹ nghệ, xúc tiến thương mại cũng đang được dành nhiều nguồn lực để phát triển.
Thời gian qua, Quảng Ninh đã mạnh dạn thí điểm một số hoạt động, điển hình là hai concert thành công vào ngày 29/10 và 12/11. Qua theo dõi số lượng thuê bao truy cập qua các trạm phát sóng di động, hai sự kiện thu hút tới gần 100.000 người.
Từ hai sản phẩm thí điểm, lãnh đạo Sở VHTTDL tỉnh Quảng Ninh nhận định công nghiệp văn hóa đã góp phần kích cầu du lịch. Các dịch vụ đi kèm như logistics về hành khách, con người, hoạt động lưu trú, ăn nghỉ, hoạt động vui chơi giải trí đều được thúc đẩy. Hai concert đã trở thành sản phẩm truyền thông rất tốt cho vùng đất Quảng Ninh, cho thấy sự thay đổi của tỉnh nói chung và của ngành văn hóa Quảng Ninh nói riêng.
Nhận định về những giá trị độc bản là bệ phóng cho công nghiệp văn hóa địa phương, PGS.TS Bùi Hoài Sơn nhấn mạnh Quảng Ninh là địa phương đặc biệt. Bản sắc Quảng Ninh là sự hòa quyện giữa thiên nhiên, di sản, văn hóa và con người. Vịnh Hạ Long là một thương hiệu lớn, một lợi thế khi so sánh Quảng Ninh với bất kỳ địa phương nào trên cả nước, thậm chí trên thế giới. Đây cũng là một lý do thu hút mọi người đến với Quảng Ninh. Ngoài ra, di tích Yên Tử mới được công nhận cũng góp thêm vào tài nguyên di sản văn hóa phong phú của Quảng Ninh.
“Tất cả mới chỉ là câu chuyện di sản mà Quảng Ninh còn rất nhiều giá trị đặc sắc khác. Văn hóa của Quảng Ninh cũng rất đa dạng và phong phú với nhiều tộc người sinh sống. Các dân tộc khác nhau ở Quảng Ninh có thể tạo ra những nét văn hóa riêng biệt, góp phần tạo ra sản phẩm phát triển công nghiệp văn hóa. Con người chính là yếu tố then chốt của Quảng Ninh. Họ là những người dám nghĩ, dám làm, năng động, sáng tạo. Tất cả những yếu tố ấy tạo nên bản sắc cho Quảng Ninh và góp phần vào việc xây dựng ngành công nghiệp văn hóa ở tỉnh”, PGS.TS Bùi Hoài Sơn chia sẻ.
Chuyên gia cho rằng, Quảng Ninh hoàn toàn có thể phát triển văn hóa dựa trên trụ cột tiềm năng từ thiên nhiên, với sản phẩm du lịch nghỉ dưỡng cao cấp hay những câu chuyện thiên nhiên để kể với du khách trong và ngoài nước. Đó có thể là câu chuyện gắn với vịnh Hạ Long hay Yên Tử với dòng thiền phái Trúc Lâm Yên Tử.
Những câu chuyện này có thể trở thành nhiều sản phẩm khác nhau như du lịch văn hóa, phim ảnh, âm nhạc hay các loại hình nghệ thuật khác nhau. Văn hóa dân tộc hoàn toàn có thể trở thành điểm hẹn cho du lịch văn hóa, du lịch cộng đồng. Chuyên gia đánh giá không có địa phương nào có lợi thế như Quảng Ninh trong phát triển công nghiệp văn hóa.
Những năm gần đây, Quảng Ninh chứng kiến làn sóng bùng nổ của các chương trình nghệ thuật tại Đồi Mặt Trời, Ngọn Hải Đăng, The Harmony Tuần Châu, La Luna Coffee hay trên các du thuyền 5 sao, từ đó tạo “hệ sinh thái du lịch âm nhạc”. Những đêm diễn của Mỹ Tâm, Văn Mai Hương, Hồ Quỳnh Hương, Vũ Cát Tường đều để lại dấu ấn.
Bảo vệ sản phẩm sáng tạo
Phát triển công nghiệp văn hóa từ di sản văn hóa là việc biến di sản thành nguồn lực kinh tế và xã hội bằng cách khai thác giá trị của nó để tạo ra các sản phẩm, dịch vụ văn hóa, du lịch, đồng thời bảo tồn và phát huy di sản. Theo các chuyên gia, công nghiệp văn hóa có vai trò tích cực đối với việc bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa dân tộc; giúp quảng bá, lan tỏa hình ảnh đất nước, con người, phát triển du lịch góp phần phát triển kinh tế - xã hội.
Ông Lê Minh Tuấn - Phó Cục trưởng Cục Bản quyền tác giả - cho rằng để phát triển công nghiệp văn hóa bền vững, hiệu quả, đúng luật, địa phương cần chú trọng vai trò của quyền tác giả, quyền liên quan trong thương mại hóa tài nguyên văn hóa của Quảng Ninh.
Theo ông Lê Minh Tuấn, phát triển công nghiệp văn hóa phải gắn chặt với công tác bảo hộ, bảo vệ bản quyền. Đây là một trong những yếu tố quan trọng và tiên quyết, bởi phát triển công nghiệp văn hóa là phát triển sáng tạo.
Vừa qua, Quốc hội thông qua luật sửa đổi bổ sung của Luật Sở hữu trí tuệ. Đây là cơ sở pháp lý rất quan trọng để phát triển công nghiệp văn hóa bền vững. Quảng Ninh có lợi thế về lĩnh vực du lịch văn hóa, điện ảnh, thủ công mỹ nghệ, biểu diễn âm nhạc cũng đang nổi lên rất là mạnh mẽ. Đây là những thế mạnh không phải địa phương nào cũng có được.
“Công tác bảo vệ sản phẩm sáng tạo là yếu tố có vai trò quyết định để tạo động lực cho các tổ chức, cá nhân sáng tạo tiếp tục đầu tư, cho ra những thành quả mới. Nếu chúng ta thực hiện tốt công tác bảo vệ bản quyền, quyền tác giả, quyền liên quan, các chủ thể sáng tạo sẽ được hưởng chế độ chính sách, thù lao phù hợp, tiếp tục đầu tư lại việc sáng tạo các tác phẩm mới”, lãnh đạo Cục Bản quyền tác giả phân tích.
Ông Tuấn nêu ví dụ với sản phẩm giá trị gia tăng về thiên nhiên của Quảng Ninh. Khi doanh nghiệp đầu tư sản xuất ra nhưng lại bị làm nhái, xâm phạm bản quyền, sản phẩm đó sẽ không còn tính độc quyền, giá trị nguyên gốc nữa. Hay một chương trình biểu diễn nghệ thuật bị xâm phạm bản quyền, đưa lên các nền tảng mạng xã hội một cách bừa bãi cũng ảnh hưởng đến những sản phẩm sáng tạo gốc.
Dẫn chứng kinh nghiệm quốc tế để thấy vai trò của bảo vệ bản quyền trong lĩnh vực văn hóa, ông Lê Minh Tuấn đề cập bài học của Trung Quốc. Tại Cố cung ở Bắc Kinh (Trung Quốc) có cả một phòng thực hiện nội dung về bảo hộ bản quyền. Các sản phẩm bày bán trong phòng đều gắn mã QR và thông tin nguyên gốc để người mua kiểm tra trên nền tảng số.
Với tầm quan trọng của công tác bảo vệ bản quyền, Phó Cục trưởng Lê Minh Tuấn nhận định tỉnh Quảng Ninh cần phối hợp chặt chẽ với Bộ VHTTDL để xây dựng và ban hành kế hoạch triển khai thực hiện chiến lược về bản quyền.
“Ngoài thực hiện những nội dung về phát triển công nghiệp văn hóa, Quảng Ninh cần quan tâm triển khai các biện pháp để bảo hộ bản quyền, phối hợp với các cơ quan có liên quan để thực hiện biện pháp bảo hộ. Với những tiềm năng, lợi thế của Quảng Ninh như hiện nay, tỉnh càng cần thiết phải xây dựng kế hoạch đồng bộ và dài hơi”, ông Lê Minh Tuấn nói.
Phát triển công nghiệp văn hóa sẽ góp phần hình thành nên chuỗi sản phẩm. Điển hình, cuối năm 2025, Quảng Ninh có rất nhiều chương trình âm nhạc quy mô và thu hút đông đảo khán giả. Nói thêm về sản phẩm liên kết, lãnh đạo Cục Bản quyền tác giả nhấn mạnh địa phương phải có kế hoạch xây dựng tour, tuyến du lịch để khách đến Quảng Ninh kết hợp vừa xem biểu diễn, vừa tham quan cơ sở sản xuất về thủ công mỹ nghệ, bảo tàng, vịnh Hạ Long… Đó là giải pháp khai thác nguồn khách, là điểm mấu chốt kích cầu tiêu dùng các sản phẩm văn hóa ở địa phương, đóng góp vào GDP tăng trưởng.
Ở góc độ cơ quan thực hiện quản lý nhà nước về bản quyền tác giả, quyền liên quan, Cục Bản quyền tác giả có nhiều dư địa để hỗ trợ Quảng Ninh. Hiện nay, theo quy định của luật sở hữu trí tuệ, Cục Bản quyền tác giả có vai trò xác thực những sáng tạo và cấp đăng ký bản quyền. Những tổ chức, cá nhân sáng tạo ở Quảng Ninh hay sáng tạo cho Quảng Ninh đều được hỗ trợ theo quy định pháp luật để xác thực bản quyền.
Ngoài ra, Cục Bản quyền tác giả cũng có trung tâm bảo vệ bản quyền và trung tâm này hoàn toàn có thể xác nhận sản phẩm thương mại, sản phẩm giá trị gia tăng của Quảng Ninh trong công nghiệp văn hóa. Việc truy xuất nguồn gốc xuất xứ cũng rất quan trọng.
Cục Bản quyền tác giả cũng đồng hành với Quảng Ninh để hướng dẫn về mặt chuyên môn đối với cơ quan quản lý nhà nước ở địa phương, qua đó thực hiện các biện pháp kiểm tra, đề xuất kiến nghị các cơ quan có thẩm quyền về việc ngăn chặn xâm phạm trong thực tiễn cũng như trên môi trường số.
Bài học từ mô hình thực tiễn
Trong phần hai của talkshow, các chuyên gia bàn sâu hơn về những mô hình thực tiễn phát triển công nghiệp văn hóa ở Quảng Ninh. Trong nhiều năm qua, Quảng Ninh có nhiều mô hình thành công tạo dấu ấn rõ nét, từ Carnival Hạ Long, Bảo tàng Quảng Ninh, đến những bộ phim lớn quay tại địa phương. Ông Nguyễn Việt Dũng - Giám đốc Sở VHTTDL Quảng Ninh - nêu những sản phẩm cụ thể, cho thấy sợi dây liên kết tổng thể, hoạt động công nghiệp văn hóa được trải đều trong năm.
Ở lĩnh vực kinh tế di sản, lãnh đạo Sở VHTTDL tỉnh Quảng Ninh xác định vấn đề bảo tồn là cốt lõi, xương sống của tất cả di sản. Tuy nhiên phải có khai thác để các di sản sống được trong sự chuyển tiếp của thời đại. Di sản phải mang lại giá trị kinh tế, văn hóa, lịch sử và phù hợp với xu hướng của chuyển đổi số. Người dân, du khách đặc biệt là thế hệ trẻ ngày nay tiếp cận di sản thông qua những nguồn tư liệu được số hóa. Vì vậy, đẩy mạnh công tác sử dụng công nghệ số trong bảo tàng được tỉnh chú trọng.
Ngày 12/12 ghi dấu mốc Bảo tàng Quảng Ninh đón được 1 triệu khách/năm. Thành tựu này là có kết quả của sự đổi mới trong công tác làm văn hóa ở bảo tàng. Bảo tàng Quảng Ninh đã được số hóa đổi mới về công tác quản lý, đổi mới về công tác trưng bày, đổi mới quản lý phương thức bán vé. Du khách có thể ngồi ở nhà để xem được các hiện vật ở bảo tàng, hay đến bảo tàng để nhìn những hiện vật trưng bày.
PGS.TS Bùi Hoài Sơn cho rằng, Bảo tàng Quảng Ninh đã trở thành hình mẫu để các bảo tàng trên cả nước học hỏi. “Bảo tàng Quảng Ninh hàng năm thu hút lượng khách rất lớn. Đây cũng là nơi khách du lịch hiểu rõ hơn về Quảng Ninh, hiểu rõ hơn về vùng đất mỏ và có những trải nghiệm văn hóa đáng nhớ khác. Một trong những yếu tố quan trọng để Bảo tàng Quảng Ninh trở thành mô hình thành công là bảo tàng biết cách đưa khách vào vị trí trung tâm. Đây cũng là lý do khiến bảo tàng tổ chức được các hoạt động trải nghiệm, các công nghệ để kể những câu chuyện hấp dẫn, lôi cuốn cho sản vật, lịch sử của mình. Đặc biệt, việc hợp tác công tư trong hoạt động của bảo tàng cũng giúp bảo tàng này trở nên hấp dẫn hơn. Bên cạnh đó, mô hình tổ chức của bảo tàng rất tuyệt khi coi đây là biểu tượng mới của tỉnh Quảng Ninh”, chuyên gia phân tích.
Với tiện nghi số, chỉ cần mở Zalo, gõ "Bảo tàng Quảng Ninh", du khách dễ dàng mua vé trực tuyến cá nhân hoặc tập thể mà không phải chờ đợi dưới nắng gắt. Vé QR có giá trị trong ngày, mỗi mã dùng một lần, đảm bảo nhanh chóng, minh bạch và an toàn. Hệ thống còn hỗ trợ in vé tại chỗ, rất tiện lợi cho các đoàn đông người.
Sau nửa tháng triển khai, Bảo tàng ghi nhận hơn 80.000 lượt khách trải nghiệm hình thức vé điện tử, với tỷ lệ thanh toán trực tuyến đạt tới 89-90%. Đây là con số ấn tượng, cho thấy sự đón nhận tích cực từ phía cộng đồng. Xác định đổi mới trải nghiệm là trọng tâm, Bảo tàng Quảng Ninh đã số hóa trên 10.000 trong tổng số hơn 25.000 hiện vật, đạt 40% chỉ tiêu. Đặc biệt, số hóa 3D được ưu tiên cho 12 bảo vật quốc gia - đứng thứ hai toàn quốc về số lượng, nhằm bảo tồn bền vững và mở rộng trải nghiệm học tập, tham quan trực tuyến qua không gian trưng bày online linh hoạt, hấp dẫn.
Có thể nói, khi đến Quảng Ninh, du khách thấy được kiến trúc, những dấu ấn của tỉnh trên bờ vịnh Hạ Long tuyệt đẹp. Tất cả yếu tố đó khiến mọi du khách đều mong muốn đến trải nghiệm. Điều này có ý nghĩa rất lớn đối với các thiết chế văn hóa khác ở các địa phương khác. Để các thiết chế văn hóa hoạt động được cần rất nhiều điều kiện, trong đó, luôn phải đặt khán giả, người xem vào vị trí trung tâm, lúc đó, chúng ta mới có được những kế hoạch, giải pháp, dịch vụ phù hợp với nhu cầu của những người đến tham quan. Đặc biệt, chúng ta không chỉ có các thiết chế bảo tàng mà còn có các thiết chế thuộc Nhà nước, tư nhân khác.
Sự cạnh tranh gay gắt trong bối cảnh thị trường văn hóa như thế buộc chúng ta phải có sự năng động, sự sáng tạo và việc đặt khán giả, người dân, người đến xem ở vị trí trung tâm đã kích thích suy nghĩ, tư duy mới trong việc quản lý các thiết chế văn hóa. Ngoài ra, PGS.TS Bùi Hoài Sơn cho rằng, những thiết chế văn hóa cần được đặt ở những vị trí đẹp, trung tâm.
“Tôi luôn đau đáu về việc các thiết chế văn hóa dần bị đẩy ra xa khỏi vị trí trung tâm để nhường chỗ cho các công trình siêu thị, trung tâm thương mại, khu cao ốc mới. Việc này đẩy các thiết chế văn hóa như bảo tàng vào vị trí khá bất lợi. Điều này không xảy ra ở các nước phát triển khi các thiết chế văn hóa là biểu tượng của các đô thị, thành phố và đó phải là nơi thuận tiện cho giao thông nhất để từ đó chúng ta tôn vinh được những giá trị văn hóa và lan tỏa được những giá trị này sang lĩnh vực kinh tế - xã hội khác. Bên cạnh đó, cần chú trọng ứng dụng khoa học - công nghệ và đẩy mạnh hợp tác công - tư, biến các bảo tàng thành những không gian sáng tạo. Từ đó, tạo ra sức sống mới, mang hơi thở sáng tạo, cập nhật và hiện đại, để bảo tàng thực sự trở thành điểm đến hấp dẫn trong các đô thị”, ông Bùi Hoài Sơn chia sẻ.
Bài học thực tiễn từ Bảo tàng Quảng Ninh cho thấy đây là một bài học kinh nghiệm đáng tham khảo, có thể gợi mở cho các bảo tàng và địa phương khác trong quá trình đổi mới và phát triển.
Những mô hình thành công cho thấy Quảng Ninh đã đi những bước đầu tiên rất hiệu quả, tạo điểm tựa quan trọng cho giai đoạn phát triển bứt phá trong tương lai.
Bứt phá trong giai đoạn vàng
Giai đoạn 2025-2030 được xem là thời điểm vàng để Quảng Ninh bứt tốc trong công nghiệp văn hóa, khi tỉnh đã đặt mục tiêu phát triển lĩnh vực này thành ngành kinh tế mũi nhọn. Xác định công nghiệp văn hóa là động lực tăng trưởng mới, ngành văn hóa, thể thao và du lịch địa phương cũng nhìn nhận lại một số hạn chế để cải thiện.
Ông Nguyễn Việt Dũng cho rằng Quảng Ninh gần như chưa có các doanh nghiệp có quy mô lớn, chuyên môn sâu và thực sự đam mê trong lĩnh vực công nghiệp văn hóa. Các doanh nghiệp sản xuất, doanh nghiệp tổ chức sự kiện của Quảng Ninh thiếu kể cả về quy mô, kể cả tầm vóc, kể cả đội ngũ cán bộ đạo diễn biên tập.
Trong thời gian tới, tỉnh cần những chính sách hỗ trợ phát triển sản phẩm văn hóa mới lạ, để người dân không hình thành thói quen cũ. Song song với đó, phải định hình để có những sản phẩm gắn với văn hóa truyền thống, đi đúng hướng quỹ đạo để gắn với hai di sản được UNESCO ghi nhận.
“Công nghiệp văn hóa gắn với việc kết nối các di sản, gắn với những vùng đất, gắn với cả những cộng đồng dân cư vùng dân tộc. Quảng Ninh cần hình thành một vùng giống như làng văn hóa để đưa những sản phẩm công nghiệp văn hóa vào khai thác, dùng chính những nguồn gốc bản địa để tạo ra sản phẩm mới, bền vững và lâu dài”, ông Nguyễn Việt Dũng phân tích.
Các ngành công nghiệp văn hóa tại Quảng Ninh tuy giàu tiềm năng nhưng đang cần xây dựng thêm những sản phẩm dịch vụ tạo ra sự bứt phá thực sự. Bàn thêm về giải pháp, PGS.TS Bùi Hoài Sơn khẳng định phát triển công nghiệp văn hóa cần sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan nhằm hình thành một hệ sinh thái sáng tạo, hỗ trợ cho sự phát triển bền vững của lĩnh vực này. Sự liên kết hiệu quả giữa Nhà nước, doanh nghiệp, cộng đồng và đội ngũ nghệ sĩ sẽ tạo động lực quan trọng, giúp công nghiệp văn hóa Quảng Ninh “cất cánh”.
Để làm được điều đó, trước hết cần xây dựng một hệ thống thể chế thông thoáng, tạo điều kiện kết nối các chủ thể trong chuỗi giá trị. Trong đó, Nhà nước đóng vai trò kiến tạo chính sách và môi trường phát triển; doanh nghiệp giữ vai trò cung cấp nguồn lực, tạo lập và kết nối thị trường, phát huy lợi thế về tính năng động và nhạy bén.
Thực tiễn ở nhiều địa phương cho thấy, sự tham gia của doanh nghiệp giúp thị trường công nghiệp văn hóa trở nên sinh động, hấp dẫn hơn. Bên cạnh đó, cộng đồng cần được đặt ở vị trí trung tâm, bởi chính họ là chủ thể hiểu rõ nhất giá trị văn hóa của mình, có tiếng nói trong quá trình ra quyết định và kể những câu chuyện văn hóa một cách chân thực, cuốn hút.
Nghệ sĩ - hạt nhân của công nghiệp văn hóa - với tài năng sáng tạo cần được hỗ trợ bằng nguồn lực từ doanh nghiệp, cùng các cơ chế tôn vinh và chính sách ưu đãi của Nhà nước để có điều kiện thăng hoa sáng tạo. Song song với thể chế, việc đầu tư hạ tầng cũng là yếu tố then chốt, bởi các sản phẩm và hoạt động công nghiệp văn hóa chỉ có thể lan tỏa, tỏa sáng khi được đặt trong một hệ thống hạ tầng phù hợp - điều mà Quảng Ninh đang sở hữu nhiều lợi thế.
“Chúng ta đã nói về Bảo tàng Quảng Ninh, còn rất nhiều các thiết chế văn hóa khác và đó là lý do tại sao ở Quảng Ninh có rất nhiều buổi biểu diễn, sự kiện văn hóa thể thao được tổ chức ở đây. Điều đó vẫn chưa hoàn toàn đủ để chúng ta xây dựng thương hiệu văn hóa nghệ thuật cho Quảng Ninh. Địa phương cần một hệ thống hạ tầng tốt hơn nữa. Để xây dựng thương hiệu công nghiệp văn hóa, cần triển khai đồng bộ nhiều chính sách khác nhau. Trong đó, yếu tố nền tảng là hệ thống hạ tầng đủ mạnh để vận hành các hoạt động văn hóa, tạo điều kiện cho nghệ sĩ tổ chức sự kiện và cống hiến sáng tạo. Ví dụ, nhóm nhạc BlackPink không thể thực hiện các chuyến lưu diễn ngoài Hà Nội hoặc các nhóm nhạc lớn không đến các tỉnh thành khác là do hạ tầng chưa phát triển. Bên cạnh đó, việc xây dựng thương hiệu cho các sự kiện văn hóa - nghệ thuật của Quảng Ninh cũng mang ý nghĩa quan trọng”, PGS.TS Bùi Hoài Sơn nói.
Hiện nay, Quảng Ninh đã sở hữu một số thương hiệu như Vịnh Hạ Long, Carnaval Hạ Long hay quần thể danh thắng Yên Tử được UNESCO ghi danh, tuy nhiên, cần phát huy các thương hiệu này mạnh hơn nữa. Điều này đòi hỏi công tác truyền thông, quảng bá được đầu tư hơn để các thương hiệu này tiếp cận được quốc tế, từ đó, đủ sức thu hút doanh nghiệp, nghệ sĩ và tạo thành các sự kiện văn hóa lớn, mang tầm quốc tế tại Quảng Ninh.
Tất cả giải pháp này, cùng với các định hướng đã được đề cập, sẽ góp phần giúp Quảng Ninh phát triển tương xứng với tiềm năng, vị thế của mình trên bản đồ Việt Nam và trong mạng lưới sáng tạo toàn cầu.
Theo Giám đốc Sở VHTTDL Nguyễn Việt Dũng, Quảng Ninh mong muốn trở thành trung tâm tổ chức các hoạt động về biểu diễn nghệ thuật. Định hướng của Sở sẽ được triển khai thành đề án và sớm báo cáo tỉnh. Theo đó, Quảng Ninh có thể xây dựng một sân khấu, khán đài sẵn và sau đó mời ca sĩ, nghệ sĩ, đạo diễn đến để tổ chức các hoạt động, sự kiện. Trong thời gian tới, mỗi tháng đều có sự kiện nghệ thuật để tăng sự tham gia của các nguồn lực xã hội, doanh nghiệp và người dân đối với các hoạt động công nghiệp văn hóa, từ đó góp phần thúc đẩy được năng lực nội tại của người dân bản địa cũng như doanh nghiệp trong và ngoài tỉnh.
Với việc chủ động triển khai các chính sách, quyết liệt trong hành động, tỉnh Quảng Ninh kỳ vọng tiếp tục là điểm sáng trên cả nước với những ngành công nghiệp văn hóa đa dạng và sáng tạo, góp phần đưa kinh tế Quảng Ninh phát triển và đáp ứng nhu cầu hưởng thụ văn hóa, tinh thần của người dân.