5% ca mắc sởi nhập viện có biến chứng nặng
Theo Viện trưởng Viện Y học nhiệt đới - PGS. TS Đỗ Duy Cường, từ đầu năm đến nay, bệnh viện đã tiếp nhận hàng trăm ca sởi ở người lớn, mỗi ngày trung bình 10-20 ca. Các triệu chứng thường gặp là sốt, phát ban, ho, chảy nước mắt, nước mũi. Tuy nhiên, nhiều bệnh nhân diễn tiến nặng với biến chứng viêm phổi, suy hô hấp, tăng men gan, tiêu chảy, thậm chí viêm não - màng não. Và hầu hết các trường hợp này đa số đều chưa được tiêm phòng hoặc trước có tiêm phòng nhưng không tiêm nhắc lại.
Sởi là bệnh có hệ số lây nhiễm rất cao qua đường hô hấp, dễ bùng phát trong cộng đồng nếu không được kiểm soát. Bởi vậy khi người bệnh được chẩn đoán mắc sởi, người bệnh cần ngay lập tức được cách ly để điều trị, tránh lây cho các trường hợp khác.
“Các ca mắc sởi có biến chứng như viêm đường hô hấp trên, viêm phổi, tăng men gan, suy gan, suy đa phủ tạng phải lọc máu, suy hô hấp phải đặt ống nội khí quản,… chiếm khoảng 5% trong số các bệnh nhân nhập viện. Những trường hợp có bệnh nền như đái tháo đường, suy giảm miễn dịch có nguy cơ cao hơn, dễ diễn tiến nặng phải can thiệp máy móc”, PGS. TS Cường cho biết.
Sởi là một bệnh truyền nhiễm và có thể phòng chống được bằng việc tiêm vắc xin. Vắc xin sởi có trong Chương trình tiêm chủng mở rộng, tiêm cho trẻ từ 9 tháng, sau đó được tiêm nhắc lại khi trẻ 18 tháng tuổi hoặc 2 tuổi. Đối với người lớn, khi hệ miễn dịch giảm thì cũng cần được tiêm nhắc lại. Nếu chưa tiêm hoặc không nhớ rõ lịch sử tiêm chủng, cần tiêm nhắc lại vaccine sởi-quai bị-rubella (MMR).
Nhiều người chủ quan cho rằng sởi chỉ là bệnh nhẹ, sẽ tự khỏi sau vài ngày. Tuy nhiên, thực tế bệnh có thể gây ra biến chứng nguy hiểm nếu không điều trị kịp thời. Khi có triệu chứng sốt, phát ban, ho kéo dài, cần đến cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị.
“Hiện nay tại Việt Nam, bệnh sởi đang có xu hướng gia tăng, không chỉ ở trẻ em mà cả người lớn, đặc biệt là nhóm có bệnh nền hoặc miễn dịch suy giảm. Vaccine sởi là một loại vaccine rất an toàn và hiệu quả, đã được Bộ Y tế khuyến cáo tất cả trẻ em đều cần được tiêm và tiêm nhắc lại.Việc tiêm vaccine đầy đủ không chỉ giúp bảo vệ bản thân mà còn giúp kiểm soát dịch bệnh trong cộng đồng. Sởi không đơn giản như nhiều người lầm tưởng, hãy chủ động phòng ngừa trước khi quá muộn”, PGS. TS Cường nhấn mạnh.
Hướng dẫn chăm sóc trẻ mắc sởi tại nhà
- Đưa trẻ đi khám ngay để được bổ sung Vitamin A và đánh giá mức độ bệnh.
- Cách ly trẻ với trẻ lành, đeo khẩu trang khi tiếp xúc.
- Hạ sốt: Dùng thuốc theo chỉ định khi trẻ sốt ≥ 38.5°C.
- Vệ sinh: Tắm nước ấm trong phòng kín gió, lau mắt bằng nước muối sinh lý.
- Dinh dưỡng: Tiếp tục cho trẻ bú mẹ, ăn thức ăn mềm, chia nhỏ bữa.
Dấu hiệu cần đưa trẻ đến viện ngay
- Sốt cao ≥ 38.5°C không hạ sau dùng thuốc.
- Khó thở, thở nhanh, co rút lồng ngực.
- Phát ban toàn thân kèm sốt cao.
- Trẻ li bì, co giật, bỏ ăn/bú.
Biện pháp phòng bệnh hiệu quả
- Tiêm vắc xin:
- Trẻ 9 tháng - 2 tuổi: Tiêm đủ 2 mũi vắc xin sởi.
- Tham gia chiến dịch tiêm bổ sung cho trẻ 6-9 tháng, 1-10 tuổi theo khuyến cáo của Bộ Y tế.
- Vệ sinh môi trường:
- Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng.
- Khử trùng đồ chơi, dụng cụ học tập, phòng học bằng dung dịch sát khuẩn.
- Cách ly: Tránh tiếp xúc với người nghi nhiễm, đeo khẩu trang nơi đông người.
Bộ Y tế khuyến cáo cách giảm thiểu nguy cơ diễn biến nặng và tử vong
Để giảm thiểu nguy cơ diễn biến nặng và tử vong liên quan đến bệnh sởi ở nhóm có nguy cơ cao diễn biến nặng liên quan đến Sởi, Cục Phòng bệnh - Bộ Y tế khuyến cáo như sau:
1. Người có nguy cơ cao (người có bệnh phổi mạn tính, tiểu đường, cao huyết áp, người trên 50 tuổi), nhất là những người không rõ tiền sử tiêm chủng và chưa từng mắc Sởi nên chủ động tiêm vắc xin phòng Sởi.
2. Người có nguy cơ cao khi xuất hiện những triệu chứng của bệnh Sởi như sốt, ho, chảy nước mũi, phát ban cần phải đến ngay các cơ sở y tế để được thăm khám, tư vấn điều trị kịp thời, hạn chế biến chứng nặng của bệnh.
3. Hạn chế tiếp xúc với những trường hợp mắc Sởi hoặc nghi mắc Sởi, nếu bắt buộc phải tiếp xúc cần mang khẩu trang và vệ sinh tay sau khi tiếp xúc với người bệnh.
4. Tăng cường vệ sinh thân thể, mũi họng, giữ ấm, nâng cao thể trạng để tăng cường sức đề kháng phòng bệnh Sởi.
5. Thực hiện tốt vệ sinh môi trường, giữ thông thoáng môi trường nơi làm việc, học tập, sinh hoạt; vệ sinh thường xuyên các bề mặt nơi ở, sinh hoạt, làm việc, học tập.
Phân biệt các dấu hiệu của sốt phát ban và nốt sởi
Bệnh sởi phát triển biểu hiện qua 4 giai đoạn. Cụ thể:
- Giai đoạn ủ bệnh: Trong khoảng thời gian 10-12 ngày, người bệnh sẽ không có triệu chứng gì, nhưng đến ngày thứ 9-10 thì sẽ có dấu hiệu sốt nhẹ.
- Giai đoạn khởi phát: Diễn ra trong 4-5 ngày, đây là khoảng thời gian dễ lây lan, với các biểu hiện rõ rệt như sốt, mệt mỏi, đau cơ khớp, nhức đầu liên miên. Các tình trạng viêm bắt đầu như viêm ở mắt, chảy nước mắt, kết mạc mắt đỏ, mi mắt sưng lên; viêm ở mũi gây hắt hơi, sổ mũi, giọng khàn, ho có đờm; viêm đường tiêu hóa gây tiêu chảy...
- Giai đoạn phát ban nốt sởi: Hiện tượng các nốt sởi bắt đầu ở sau tai, lan dần sang hai bên má, cổ, xuống ngực, sang hai cánh tay. Trong 24h kế tiếp, nốt sởi lan rộng ra lưng, hông, xuống chân dưới với tình trạng màu hồng nhạt, nhưng sau đó sẽ đỏ dần lên. Thậm chí các nốt sởi lan nhanh, kín thân thể và bắt đầu gây ngứa cho người bệnh, tăng nhiệt độ thân thể gây nóng, khó chịu.
- Giai đoạn phục hồi: Kết thúc ba giai đoạn trên, các nốt sởi dần biến mất và để lại những nốt thâm đen, vết hằn trên da. Bệnh sởi có tính chất lành tính nhưng nếu không biết kiêng khem và điều trị đúng cách thì biến chứng để lại khá nặng nề cho người bệnh, đặc biệt là đối với trẻ em mắc sởi.
Ở giai đoạn phát ban nốt sởi, chúng ta có thể dễ dàng phân biệt sởi và phát ban bằng cách:
Sốt phát ban thông thường khi giảm sốt, người bệnh sẽ ít có dấu hiệu nốt phát ban gồ lên mặt đa, ban đồng loạt nổi lên, sau khi lặn sẽ không để lại dấu tích gì.
Còn phát ban do bệnh sởi rất đặc trưng, ban đầu sẽ xuất hiện ở sau tai, sau đó mới lan dần xuống dưới và khi khỏi cũng mất nối sởi theo thứ tự đã nổi, để lại vết hằn, thâm trên da sau khi biến mất.