Chiều 13/6, Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự án Luật Thanh tra (sửa đổi). Tại phiên thảo luận trước đó, nhiều đại biểu quan tâm đến mô hình tổ chức của các cơ quan thanh tra theo cấp hành chính, đồng thời đề nghị cân nhắc về việc duy trì mô hình thanh tra cấp huyện như hiện nay.
Theo tờ trình của Chính phủ, các cơ quan thanh tra theo cấp hành chính bao gồm Thanh tra Chính phủ, Thanh tra tỉnh, Thanh tra huyện. Trong đó, Thanh tra huyện là cơ quan của UBND cấp huyện, thực hiện nhiệm vụ thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực.
Khi đề xuất chính sách xây dựng Luật Thanh tra (sửa đổi), cơ quan chủ trì soạn thảo đã đề xuất không tổ chức thanh tra huyện. Tuy nhiên, quá trình xây dựng, hoàn thiện dự án luật nhiều ý kiến cho rằng, huyện là một cấp chính quyền quan trọng, cơ quan thanh tra hiện nay không chỉ thực hiện chức năng thanh tra mà còn có trách nhiệm giúp UBND thực hiện quản lý Nhà nước về công tác thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và triển khai thực hiện các biện pháp phòng, chống tham nhũng, tiêu cực.
Mặt khác, nếu không tổ chức Thanh tra huyện thì Thanh tra tỉnh cũng phải tăng thêm biên chế và tổ chức thêm các phòng chuyên môn phụ trách thanh tra địa bàn các huyện khi có yêu cầu, nên thực tế việc tinh giản bộ máy cũng không đáng kể. Vì vậy, dự thảo luật đã tiếp thu các ý kiến và giữ nguyên quy định về Thanh tra huyện trong dự thảo Luật Thanh tra (sửa đổi).
Cho ý kiến về vấn đề này, đại biểu Quốc hội Trương Xuân Cừ (đoàn Hà Nội) cho rằng, không nhất thiết cái gì Trung ương có địa phương cũng phải có. “Nhiều tỉnh, thành không có ban kinh tế nhưng lâu nay kinh tế vẫn phát triển”, ông Cừ nêu, đồng thời nhấn mạnh, trong 63 tỉnh, thành phố không nơi nào giống nơi nào, các huyện, thị xã cũng thế.
“Tại sao cứ nhất thiết phải đồng loạt có thanh tra huyện?”, theo ông Cừ, với huyện miền núi dân số rất ít, thu ngân sách rất thấp thì thanh tra cái gì? Ông Cừ cho rằng, với thanh tra cấp huyện, nên tuỳ theo tình hình thực tiễn từng địa phương để quy định, nhưng ông cũng nhấn mạnh, với tỉnh thành lớn như “Hà Nội đương nhiên phải có”.
Tương tự, với Thanh tra tổng cục, đại biểu cũng đề nghị phải xem xét lại, bởi Chính phủ đang xem xét sắp xếp lại mô hình tổng cục, vậy có cần thiết phải đưa ra không? Với thanh tra cục, theo ông Cừ cũng không nên quy định, vì hoạt động sẽ không hiệu quả.
Đồng tình, đại biểu Nguyễn Phương Thuỷ, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật cho rằng, với Thanh tra huyện, ngay trong Ủy ban Pháp luật vẫn còn đang có hai luồng ý kiến khác nhau. Theo bà Thuỷ, cải cách bộ máy, liên quan đến con người luôn là vấn đề khó nhất. Trước đây cũng đã từng có đề xuất không tổ chức thanh tra huyện, nhưng rồi sau đó vẫn giữ lại. “Mỗi cơ quan thanh tra huyện chỉ 5 – 6 biên chế, làm sao họ làm được cả thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và triển khai thực hiện các biện pháp phòng, chống tham nhũng, tiêu cực?”, bà Thủy nhấn mạnh.
Với thanh tra tổng cục, cục, đại biểu cũng cho rằng, các cơ quan này đang thực hiện kiểm tra mang tính hành chính nhiều hơn chứ không phải thanh tra. Để tránh trùng lặp, tinh gọn bộ máy, theo đại biểu, nên giới hạn lại đối tượng của hoạt động thanh tra, còn hiện tại đối tượng quá rộng, đến tận doanh nghiệp, người dân, quy định như vậy là quá rộng. “Nên hạn chế tối đa cơ quan thanh tra cục, tổng cục và nên giao cho thanh tra bộ thực hiện”, bà Thuỷ nêu.
Ở chiều ngược lại, bên cạnh đồng tình mô hình ba cấp, đại biểu Tạ Đình Thi (đoàn Hà Nội) còn cho rằng, có thể nghiên cứu thành lập thanh tra ở các khu hành chính đặc biệt. Ông cũng cho rằng, thanh tra cấp bộ, sở quy định như hiện nay là hợp lý, đồng thời đề nghị xem xét thành lập thanh tra cấp cục cho phù hợp với điều kiện thực tế.
Tuy nhiên, đại biểu Thi cũng lưu ý, Chính phủ nhiệm kỳ này đang xem xét, tổ chức lại mô hình tổng cục và có thể thành lập một số cục, chức năng quản lý nhà nước cũng phân tán, nên việc lập thanh tra cục phải có quy định cụ thể, không sau này luật thông qua rồi quy trình tổ chức thực hiện lại khó khăn. Do vậy, cần nghiên cứu để đảm bảo tính khả thi, chặt chẽ và phân định rõ giữa thanh tra bộ với thanh tra tổng cục, cục, tránh chồng chéo, lãng phí nguồn lực.
