Di tích hơn 1.000 năm tuổi với hai kỷ lục
Tháp Chăm Phú Diên - di tích hơn 1.000 năm tuổi ở Huế - bị ngâm nhiều ngày trong nước do mưa lớn liên tục hơn một tuần qua.
Theo các nhà nghiên cứu, những di tích thành trì, cổ tháp, hiện vật và văn hóa phi vật thể mang đậm dấu ấn Champa Huế ở chính là những cứ liệu quan trọng để nghiên cứu và phát triển các giá trị văn hóa, lịch sử nơi đây.
Tháp Phú Diên từng xác lập hai kỷ lục là tháp Chăm cổ chìm sâu dưới cồn cát ven biển được khai quật và bảo tồn đầu tiên tại Việt Nam (do Tổ chức kỷ lục Việt Nam công nhận) và tháp Chăm cổ bằng gạch chìm sâu dưới cồn cát ven biển được khai quật và bảo tồn đầu tiên trên thế giới (do Liên minh kỷ lục thế giới công nhận).
Tháp Phú Diên là di tích lịch sử, văn hóa độc đáo được các nhà khảo cổ học tìm thấy vào năm 2001 (do trước đó bị cát phủ lấp) ở xã Phú Vinh (TP Huế). Ngôi tháp có cấu trúc nguyên khối đất nung, không có mái và có vị trí đơn lẻ, khác xa các di tích tháp Chàm khác.
Đế tháp có hình chữ nhật cắt góc, cao 0,29 m gồm 4 lớp gạch xây liền khít tạo nền vững chắc cho thân tháp. Chân tháp cao 1,25 m, kể cả phần thân và phần vòm cửa giả với nhiều lớp trang trí khác nhau. Thân tháp cao 1,36 m. Lòng tháp hình chữ nhật hướng Đông - Tây, dài 3,9 m, rộng 3,3 m. Giữa có bệ thờ cao 0,73 m, trên bệ có Yoni bằng sa thạch.
Cách 5 m phía trước cửa chính của tháp có một bệ thờ được xây hình khối vuông bằng chất liệu gạch với kỹ thuật mài xếp liền khít, chính giữa bệ còn một lỗ tròn đường kính 0,19 m. Các nhà nghiên cứu cho rằng trước kia đây là nơi đặt tượng thờ.
Dù trải qua khoảng thời gian dài nhưng tháp Phú Diên vẫn có màu gạch đỏ hồng và xốp. Theo nghiên cứu, gạch được làm từ đất sét và nung trong nhiệt độ thấp dưới 800-900 độ C. Tháp được xây bằng kỹ thuật mài chập kết hợp nhớt cây ô dước cùng với nước để tạo sự kết dính. Tại khu vực khai quật, các nhà khoa học còn phát hiện một số đồ cúng tế như hộp gốm, chân đèn.
Nhìn tổng thể, tháp Chăm Phú Diên là khối kiến trúc hình chữ nhật. Càng lên cao càng giật cấp thu nhỏ dần với các thành phần khác nhau như móng tháp, chân đế tháp, thân và diềm mái tháp, dưới móng tháp là lớp đá sạn cuội làm nền cho đế tháp. Theo các chuyên gia nghiên cứu, tháp Chăm Phú Diên là một trong những công trình kiến trúc gạch Champa sớm nhất còn lại ở khu vực miền Trung, khoảng thế kỷ 8.
Di tích biến thành hố nước
Trải qua hơn 10 thế kỷ, tháp bị vùi lấp trong cát. Công trình hiện được bảo tồn tại chỗ trong một kiến trúc nhà kính nhằm hạn chế tối đa những tác động tiêu cực của môi trường thiên nhiên.
Năm 2001, di tích này được Bộ Văn hóa - Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) quyết định xếp hạng Di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia. Di tích sau đó cũng được trùng tu với các hạng mục như dựng phần mái, vách nhà kính bảo vệ tháp, quét phụ gia chống ăn mòn bề mặt tháp, xây dựng hệ thống thu gom nước xung quanh tháp.
Không chỉ có giá trị lịch sử, tháp Phú Diên còn là địa điểm quan trọng trên bản đồ du lịch địa phương. Việc tháp Chăm Phú Diên được xác lập hai kỷ lục giúp địa phương quảng bá hình ảnh một di tích cũng như hệ thống bãi biển gần đó được nhiều người biết đến hơn. Từ đó mở ra cơ hội, góp phần thúc đẩy phát triển du lịch địa phương.
Trong đợt mưa lũ lịch sử từ ngày 27/10 ở Huế, di tích này bị ngâm lâu ngày trong nước. Có thời điểm phần thân tháp bị ngập nước gần một nửa. Do nằm dưới cồn cát và thấp hơn mực nước biển, nước mưa dồn ứ không thể thoát, toàn bộ khu vực di tích biến thành hố nước tù đọng.
Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VHTTDL) Hoàng Đạo Cương đã ký công văn gửi UBND TP Huế về ứng phó và khắc phục thiên tai đối với di tích, bảo tàng tại địa phương.
Lãnh đạo Bộ VHTTDL đề nghị UBND TP Huế chỉ đạo Sở VH - TT TP Huế phối hợp với các cơ quan chuyên môn trên địa bàn xây dựng kế hoạch quản lý nguy cơ thảm họa, nhằm chủ động hơn nữa trong công tác nhận diện, phòng ngừa, ứng phó, giảm thiểu và phục hồi sau rủi ro thiên tai cho các di tích trên địa bàn.
