“Phản bội” tác phẩm văn học?
MV “Anh ơi Anh ở lại” của Chi Pu được khơi nguồn từ Tấm Cám, truyện cổ tích. Hoàng Thùy Linh muốn thâu tóm cả bầu trời văn học nhưng lấy Mị (“Vợ chồng A Phủ”- Tô Hoài) làm trọng tâm trong MV “Để Mị nói cho mà nghe”. Bùi Lan Hương đưa hình tượng Mị Châu - Trọng Thủy vào MV “Mặt trăng”… Bây giờ, Đức Phúc lại đưa Bá Kiến - Lý Cường-Thị Nở - Chí Phèo vào MV “Hết thương cạn nhớ”.
Như anh đã chia sẻ, không “đu” theo trào lưu, mà mong muốn bằng cách “tận dụng nguồn tài nguyên văn học” để sản phẩm tới gần khán giả hơn. (Tất nhiên đối tượng khán giả Đức Phúc ưu tiên là khán giả trẻ, vì phần lớn fan của Đức Phúc là những người trẻ tuổi). Đức Phúc đã thành công. Hoàng Thùy Linh rất thành công. Chi Pu cũng thành công khi dựa vào gia tài văn học nước nhà. Nhưng thử xem những nghệ sỹ đưa hình tượng văn học nổi tiếng vào MV của mình có giúp ích gì cho tình yêu văn học của người trẻ?
Hoàng Thùy Linh có công khai sinh một câu mang tính “xu hướng”: “Để Mị nói cho mà nghe”, còn không giúp người trẻ gắn bó và hiểu biết hơn tác phẩm của Tô Hoài. Chí Phèo của Nam Cao thì bị “bóp méo” thành câu chuyện ngôn tình, có khi chính Nam Cao cũng không thể tưởng tượng người đời sau lại “xào xáo” tác phẩm của mình thành “món ăn” như vậy.
Hiện nay, trào lưu làm MV dựa trên tài nguyên văn học chưa có dấu hiệu đi xuống… Có thể rồi những đứa con của Vũ Trọng Phụng, Nguyễn Công Hoan, Ngô Tất Tố… cũng có dịp tái xuất theo kiểu Chí Phèo - Thị Nở của Nam Cao. Một điều băn khoăn: Khi đưa Mị hay Chí Phèo, Thị Nở, Lý Cường... vào sản phẩm ca nhạc, các nghệ sỹ trẻ đã được sự đồng ý của cha đẻ tác phẩm hoặc đại diện của nhà văn hay chưa? Nếu chưa được đồng ý, liệu có vấn đề vi phạm bản quyền? Chúng tôi trao đổi với nhà thơ Nguyễn Quang Thiều, Phó Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam
Theo ông, sử dụng hình ảnh, tên, thương hiệu, nội dung… hay phóng tác bất kỳ tác phẩm nào ngoài văn bản văn học thì phải trả tiền bản quyền: “Không thể tùy tiện sử dụng”. Ông nhấn mạnh: “Đặc biệt nguy hiểm, khi sử dụng lại biến toàn bộ nội dung, câu chuyện văn học trở thành một thứ khác, đôi khi ngược nghĩa. Chuyển thể từ tác phẩm văn học sang kịch, điện ảnh, âm nhạc… thế giới đã làm. Nhưng sự chuyển thể chỉ có nghĩa diễn đạt bằng một hình thức ngôn ngữ khác song vẫn đảm bảo tính tư tưởng, câu chuyện không thay đổi…
Một tác phẩm văn học có sức sống lâu dài chứng tỏ tính nghệ thuật, tư tưởng của nó rất cao. Nếu dùng nó để làm những câu chuyện tếu táo, làm những chuyện ngoài vấn đề văn học đặt ra, phá vỡ tư tưởng tác phẩm, ý nghĩa và vẻ đẹp nhân bản, nhân tính của tác phẩm lại là phản bội tác phẩm đó. Thậm chí nó có thể bôi đen tác phẩm theo một nghĩa nào đó, một khía cạnh nào đó”.
