Toan tính của Mỹ tại Syria trong kỷ nguyên hậu IS

Thế nhưng trong khi đó, chính phủ Mỹ vẫn đang loay hoay chưa xác định được chiến lược cho những bước đi tiếp theo để khôi phục sự ổn định tại các khu vực này. Và câu hỏi đặt ra lúc này là Mỹ sẽ làm gì tiếp theo sau khi IS bị đánh bại trên chiến trường Syria.

Nội bộ chính phủ Mỹ lục đục

Hãng tin AP dẫn lời một quan chức cấp cao của Mỹ đề nghị giấu tên cho biết chính phủ của Tổng thống Donald Trump đang có sự bất đồng trong việc Mỹ nên cố gắng tới mức nào để ngăn chặn chính phủ Tổng thống Syria Bashar al-Assad chiếm các vùng lãnh thổ mà IS bỏ trống. 

Đã nổ ra một cuộc tranh cãi căng thẳng giữa Lầu Năm góc, Bộ Ngoại giao và Nhà Trắng về con đường trước mắt. Giới diều hâu ở Nhà Trắng ủng hộ cách tiếp cận mạnh mẽ hơn và muốn ngăn chặn hoặc kiềm chế Iran, trong khi Bộ Ngoại giao và Lầu Năm Góc đang cố gắng kìm hãm để tránh cuộc đối đầu trực tiếp. 

Lầu Năm Góc và Bộ Ngoại giao Mỹ cho rằng mục tiêu hướng tới chỉ là đánh bại IS và không có ý định để bị cuốn vào cuộc xung đột với Iran.

Robert S. Fort, cựu đại sứ cuối cùng của Mỹ rời Syria năm 2014, nói: “Phía Đông Syria có phải là nơi chính quyền Trump muốn vạch ranh giới với Iran? Câu hỏi cho chính quyền này là đối đầu với Iran ở Đông Syria như thế nào và có phải chỗ thích hợp không?” . Trong khi đó, một phát ngôn viên của liên quân do Mỹ đứng đầu cũng khẳng định những thắng lợi mà ông Assad giành được đang giảm bớt gánh nặng cho lực lượng này. 

Ngoài ra, nhiều ý kiến lo ngại rằng Mỹ sẽ lún sâu vào một cuộc chiến trực tiếp hơn với ông Assad. Đại tá quân đội Ryan Dillon, phát ngôn viên liên quân chống IS, đã nói rằng lực lượng chính phủ Syria cứ việc chiếm các lãnh thổ mà IS nắm giữ và lấp vào chỗ trống khi tổ chức cực đoan này rút chạy.

Phát biểu này gây sửng sốt bởi ngay trước đó, ông Trump đã cảnh báo ông Assad sẽ phải “trả giá lớn” và khẳng định có những bằng chứng “tiềm tàng” chứng tỏ Syria đang chuẩn bị tiến hành một vụ tấn công bằng vũ khí hóa học nữa. 

Trong khi đó, giới diều hâu Nhà Trắng điển hình là cố vấn an ninh quốc gia H.R. McMaster lại đưa ra quan điểm khác. Ông gọi cuộc chiến chống IS là “một phần trong một chiến dịch lớn hơn nhiều” để ngăn chặn các nhóm khủng bố xuyên quốc gia bắt rễ. 

Các ý kiến cứng rắn cho rằng, việc để ông Assad giành lại các lãnh thổ mà IS chiếm giữ có nguy cơ bị đánh đồng với việc Mỹ đang hợp pháp hóa cho ông này tiếp tục nắm giữ quyền lực và chắc chắn sẽ càng củng cố sức mạnh của mình trong cuộc chiến chống lại phe nổi dậy được Mỹ hậu thuẫn.

Điều này cũng làm tăng nguy cơ tiếp tục tăng cường sức mạnh cho cả các đồng minh của ông Assad là Iran và tổ chức Hezbollah ở Liban vốn đang đóng góp lực lượng cùng quân đội chính phủ Assad tham gia tấn công các vùng lãnh thổ mà IS chiếm giữ. 

Toan tính của Mỹ

Theo các chuyên gia phân tích, việc giữ cho các vùng lãnh thổ mà ông Assad nắm giữ chỉ ở mức tối thiểu sẽ đảm bảo ảnh hưởng của ông không đủ để tham gia một thỏa thuận chính trị cuối cùng nhằm chấm dứt cuộc khủng hoảng, do đó Mỹ có thêm khả năng thực hiện được tham vọng lâu nay của mình là được thấy ông Assad rời bỏ quyền lực.

Việc hạn chế tầm kiểm soát của ông Assad ở Đông Syria cũng ngăn các lực lượng được Iran hậu thuẫn có được một hành lang rộng qua Iraq tới Syria và thẳng tới Liban. 

Mỹ cho tới giờ vẫn né tránh hợp tác với nhà lãnh đạo Syria. Thay vào đó, họ ủng hộ lực lượng người Kurd và Arập địa phương - được gọi là Lực lượng Dân chủ Syria (SDF) - hiện đang đi đầu trong cuộc tấn công vào thủ phủ của IS ở Raqqa, phía Bắc Syria, và sau đó sẽ đối diện với triển vọng tiếp tục tấn công vào thành lũy lớn cuối cùng của IS ở Deir el-Zour phía Đông Nam Syria.

Tuy nhiên, với một lực lượng khoảng 50.000 tay súng, SDF đang có nguy cơ bị quá sức và không thể kham được cuộc chiến gay go hơn ở Deir el-Zour.

Trong khi đó, ông Assad và các đồng minh đang đứng vững ở các khu vực then chốt bên ngoài trận chiến chống IS của Mỹ, chiếm giữ các khu vực trong đó có cả vùng ngoại vi của Raqqa và Deir el-Zour.

Theo AP, Mỹ không có nhiều lựa chọn bởi không có trợ thủ có thực lực mạnh tại chỗ. Ở Syria, Washington không muốn hợp tác với chính quyền Tổng thống Bashar al-Assad song sẽ rất khó để nhổ tận gốc được IS nếu chỉ bằng lực lượng các tay súng người Kurd và Arập mà Mỹ hậu thuẫn. 

Với việc Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson ngày 3/7 đã thông báo với Tổng thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres rằng Washington sẵn sàng để Nga quyết định tương lai của chính quyền Tổng thống Syria Bashar al-Assad và nhấn mạnh Mỹ coi việc đánh bại IS là ưu tiên hàng đầu tại Syria là chỉ dấu cho thấy đã có những toan tính chiến lước của Mỹ tại chiến trường Syria trong kỷ nguyên hậu IS.