Đổi mới từ tư duy đến sản xuất
Ngày 22/10, Hiệp hội Doanh nghiệp TPHCM (HUBA) phối hợp cùng Hội Tin học TPHCM và Trung tâm Cách mạng Công nghiệp lần thứ 4 tại TPHCM (HCMC C4IR) tổ chức hội thảo “Smart Factory 2025 – AI for Green Factory” thu hút hơn 200 đại biểu là chuyên gia, doanh nghiệp và nhà quản lý tham gia.
TPHCM đang có những bước đi quyết liệt trong phát triển AI và công nghệ xanh giúp doanh nghiệp nâng chuẩn chất lượng, tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu của các doanh nghiệp FDI cũng như hướng tới tự chủ được nguồn cung trong sản xuất, góp phần nâng cao tỉ lệ nội địa hóa, đáp ứng các tiêu chuẩn ngày càng cao của các chuỗi cung ứng.
Là một trong những đơn vị tiên phong trong việc ứng dụng công nghệ hiện đại, nhà máy thông minh của Công ty TNHH Việt Thắng Jean (TPHCM) được xây dựng trên nền tảng chuỗi cung ứng thông minh từ nguyên liệu, thiết kế, sản xuất đến phân phối. Tất cả đều kết nối bằng dữ liệu. Việt Thắng Jean đã ứng dụng thiết kế 3D, cắt tự động, kho thông minh và hệ thống may hiện đại để hình thành dây chuyền sản xuất liền mạch.
Ông Phạm Văn Việt, Chủ tịch HĐQT Công ty Việt Thắng Jean cho biết: “Trước đây, máy móc chỉ là công cụ, còn nay, dữ liệu của máy được dùng để quản lý chất lượng, tiến độ và hiệu quả. Nhờ đó, doanh nghiệp có thể linh hoạt đáp ứng đơn hàng lớn nhỏ, đạt tiêu chuẩn khí thải khắt khe của thị trường châu Âu’.
Theo ông Việt, doanh nghiệp muốn chuyển đổi thông minh cần bắt đầu từ đổi mới tư duy và tái cấu trúc toàn bộ chuỗi sản xuất. Thách thức lớn nhất của chuyển đổi không nằm ở công nghệ mà ở con người – vốn và nhận thức của đội ngũ quản lý trung gian. Ông Việt đề xuất TPHCM cần quy hoạch khu công nghiệp chuyên biệt cho ngành dệt may, có logistics đồng bộ và hạ tầng kết nối để phát huy hiệu quả của công nghệ 4.0.
Ông Nguyễn Thanh Quan, Phó Tổng Giám đốc Công ty CP Nhựa Bình Minh nhận định, xây dựng nhà máy thông minh không chỉ là lắp đặt dây chuyền tự động hóa, mà phải bắt đầu từ sản xuất tinh gọn. “Nếu doanh nghiệp chưa tối ưu quy trình mà vội áp dụng công nghệ, chỉ khiến sự lãng phí được nhân đôi” - ông Quan nói và cho biết thêm, AI hay IoT chỉ phát huy hiệu quả khi nền tảng vận hành tinh gọn, dữ liệu minh bạch và quy trình sản xuất chuẩn hóa.
Ông Quan đề xuất Nhà nước cần có chính sách ưu đãi cụ thể để khuyến khích doanh nghiệp chuyển đổi sang sản xuất xanh, trong đó chính sách thuế EPR (mở rộng trách nhiệm nhà sản xuất) phải được áp dụng có trọng tâm. Một rào cản khác là thủ tục đầu tư năng lượng tái tạo còn phức tạp. Ông Quan nêu thực tế, dự án điện mặt trời của Nhựa Bình Minh tại Bình Dương mất hơn hai năm mới hoàn tất vì thủ tục rất nhiêu khê. Do đó, Việt Nam cần sớm công nhận hệ thống chứng nhận xanh đạt chuẩn quốc tế để tiết kiệm chi phí và nâng cao năng lực cạnh tranh.
Định vị vai trò trung tâm công nghiệp công nghệ cao
Theo HUBA, TPHCM đang ở giai đoạn phát triển mang tính bước ngoặt sau khi mở rộng không gian kinh tế và liên kết vùng với Bình Dương, Bà Rịa – Vũng Tàu. Hiện nay, thành phố có hơn 43.000 doanh nghiệp công nghiệp chiếm 28% cả nước, cùng 90 khu chế xuất, khu công nghiệp, khu công nghệ cao với gần 32% quỹ đất công nghiệp toàn quốc. Đây là bệ phóng quan trọng để hình thành các cụm công nghiệp công nghệ cao liên vùng, thúc đẩy chuỗi cung ứng thông minh. Tuy nhiên, hạ tầng kết nối chưa đồng bộ, chi phí logistics cao, năng suất lao động và tỷ lệ nội địa hóa thấp đang là những thách thức lớn.
Ông Nguyễn Phước Hưng, Phó Chủ tịch HUBA cho biết: “Với vai trò là cầu nối cho cộng đồng doanh nghiệp, HUBA sẽ tích cực kết nối các nguồn lực, hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận giải pháp AI, IoT và chính sách hỗ trợ từ thành phố. HUBA cũng đặt mục tiêu đưa Smart Factory trở thành diễn đàn thường niên chuyên nghiệp, góp phần thúc đẩy chuyển đổi kép – số hóa để thông minh, xanh hóa để bền vững”.
Ông Võ Minh Thành, Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ TPHCM cho biết, sau khi mở rộng địa giới hành chính, TPHCM hiện có gần 70 khu chế xuất, khu công nghiệp và khu công nghệ cao, trong đó có các khu công nghệ thông tin tạo nền tảng cho quá trình chuyển đổi sản xuất thông minh, bền vững.
Thành phố đang triển khai bốn đề án trọng điểm, gồm Nghị quyết 57 về phát triển công nghiệp công nghệ thông tin, trí tuệ nhân tạo và chuyển đổi số, cùng Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tri thức và nhân lực chất lượng cao. Đây là hai hướng đi quan trọng để thành phố trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo, khoa học công nghệ hàng đầu cả nước.
Ông Thành nhấn mạnh, doanh nghiệp cần không chỉ tiếp nhận công nghệ mà phải chuyển đổi tư duy và mô hình quản trị, đồng thời tham gia tích cực các diễn đàn như Smart Factory để học hỏi, chia sẻ kinh nghiệm ứng dụng AI, dữ liệu số và công nghệ quản trị hiện đại.
Theo ban tổ chức, năm 2026, sự kiện Smart Factory dự kiến sẽ được tổ chức tại Bình Dương – “thủ phủ công nghiệp” của Việt Nam, mở rộng quy mô và tăng cường yếu tố quốc tế, tiếp tục đồng hành cùng doanh nghiệp trong tiến trình hội nhập chuỗi cung ứng toàn cầu.
