Tại Hội nghị Khoa học thường niên do Hệ thống Bệnh viện đa khoa Tâm Anh tổ chức, diễn ra trong 2 ngày 27-28/9, tham luận của Nhóm nghiên cứu gồm: Bác sĩ Phương Lễ Trí và Tiến sĩ Bác sĩ Chu Tấn Huy tại Viện nghiên cứu Tâm Anh (TAMRI) trình bày thu hút nhiều người quan tâm.
Với chủ đề "Bối cảnh phát triển của vắc xin điều trị ung thư: Từ phòng thí nghiệm đến thử nghiệm lâm sàng" cho thấy một tương lai rộng mở đối với bệnh nhân ung thư khi vắc xin điều trị ung thư đang rất gần với hiện thực.
Theo nhóm nghiên cứu, dù y học hiện đại đã đạt được nhiều tiến bộ như phẫu thuật nội soi, robot, xạ trị điều biến liều hay liệu pháp kháng thể đặc hiệu, song điều trị bệnh nhân ung thư giai đoạn muộn, tái phát hoặc kháng trị vẫn gặp nhiều thách thức. Chính trong bối cảnh đó, vắc xin điều trị ung thư (TCV) được xem như một bước đột phá tiềm năng, mở ra triển vọng mới trong hành trình chống lại căn bệnh hiểm nghèo này.
Khác với vắc xin phòng ngừa ung thư như HPV hay HBV vốn ngăn chặn tác nhân gây ung thư, TCV có mục tiêu huấn luyện hệ miễn dịch nhận diện và tiêu diệt tế bào ung thư đã tồn tại trong cơ thể, đồng thời ngăn ngừa tái phát bệnh.
Lịch sử nghiên cứu vắc xin ung thư cho thấy từ những thí nghiệm thô sơ của William Coley với vi khuẩn bất hoạt đến sự ra đời của vắc xin Sipuleucel-T sử dụng tế bào đuôi gai tự thân… các nhà khoa học đã từng bước tiến gần hơn tới hiện thực hóa giấc mơ điều trị. Các thử nghiệm hiện nay tập trung vào khai thác kháng nguyên khối u (TAA/TSA), ứng dụng neoantigen, nền tảng mRNA cá thể hóa và phối hợp cùng thuốc ức chế điểm kiểm soát miễn dịch (ICI) nhằm nâng cao hiệu quả.
![z7061988778296-582e12532bc69992c1516c914c1c015a.jpg](https://cdn.tienphong.vn/images/13b59c04eec3ff7e59918138cd8261184a201c4cede7bfea498806e85de89cf10b295d7bac278b3b5b93f8ab7c47511fd261c0a9dabeed8f8afe818729a72d0b3bf56694b67cd1f008548dcc37368f12/z7061988778296-582e12532bc69992c1516c914c1c015a.jpg "Nhóm nghiên cứu bác sĩ Phương Lễ Trí và Tiến sĩ bác sĩ Chu Tấn Huy tại Viện nghiên cứu Tâm Anh (TAMRI) trình bày tham luận "Bối cảnh phát triển của vắc xin điều trị ung thư: Từ phòng thí nghiệm đến thử nghiệm lâm sàng" tại Hội nghị Khoa học thường niên của Hệ thống Bệnh viện đa khoa Tâm Anh diễn ra trong 2 ngày 27-28/9.")
Tại Viện nghiên cứu Tâm Anh (TAMRI), nhóm của TS.BS. Chu Tấn Huy và BS. Phương Lễ Trí đã có những bước đi quan trọng từ nghiên cứu cơ bản đến thực nghiệm. Theo đó, tế bào tua được phân lập từ máu bệnh nhân đa u tủy đã được nuôi cấy, hấp thu kháng nguyên và chứng minh khả năng kích hoạt tế bào lympho T tiêu diệt tế bào ung thư.
Theo nhóm nghiên cứu của TS.BS. Chu Tấn Huy và BS. Phương Lễ Trí, trên mô hình chuột, vắc xin cho thấy hiệu quả kiểm soát khối u rõ rệt, đặc biệt khi kết hợp với hóa trị hoặc ICI, thể hiện tác dụng hiệp đồng đáng kể. Tiếp nối thành công tiền lâm sàng, các thử nghiệm lâm sàng bước đầu trên người mở ra niềm tin về khả năng ứng dụng thực tiễn của TCV trong phác đồ điều trị ung thư.
Theo các chuyên gia, ba yếu tố then chốt để phát triển vắc xin ung thư thành công gồm: lựa chọn kháng nguyên đặc hiệu, nền tảng công nghệ phù hợp (DNA, RNA, peptide hay tế bào), và xác định đúng đối tượng bệnh nhân – thường là sau phẫu thuật, hóa trị hoặc xạ trị để xử lý phần tế bào ung thư còn sót lại ở mức tồn lưu tối thiểu (MRD). Theo nhóm nghiên cứu, ưu thế của TCV là ít tác dụng phụ và có thể trở thành liệu pháp bổ trợ hiệu quả trong chiến lược điều trị toàn diện.
Những nghiên cứu gần đây còn chỉ ra rằng, sự phối hợp giữa vắc xin và các phương pháp điều trị miễn dịch hiện đại như ICI có thể gia tăng hiệu quả, giảm nguy cơ tái phát và kéo dài thời gian sống thêm cho bệnh nhân.
Từ góc nhìn lịch sử, sự phát triển của vắc xin điều trị ung thư là một quá trình dài hơi, trải qua nhiều thất bại nhưng cũng đem lại không ít tín hiệu lạc quan. Việc khám phá ra neoantigen, sự bùng nổ của công nghệ mRNA và xu hướng cá thể hóa điều trị đã tạo nên bước ngoặt trong lĩnh vực này. Minh chứng rõ nét nhất là các thử nghiệm pha 3 của vắc xin mRNA cá thể hóa kết hợp với Pembrolizumab, mở ra triển vọng áp dụng rộng rãi trong tương lai gần.
Đặc biệt, ngày 10/5, dưới sự chứng kiến của lãnh đạo cấp cao Việt Nam và Nga, Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh đã ký kết hợp tác với Quỹ Đầu tư Liên bang Nga nhằm phát triển vắc xin ung thư công nghệ mRNA, đánh dấu bước đi chiến lược trong hội nhập và làm chủ công nghệ y sinh tiên tiến. Đây không chỉ là cột mốc quan trọng đối với ngành y tế Việt Nam mà còn thể hiện khát vọng đưa những thành tựu khoa học mới nhất vào điều trị cho người bệnh trong nước.
Trong bức tranh toàn cảnh, vắc xin điều trị ung thư được kỳ vọng trở thành một trụ cột mới bên cạnh các liệu pháp truyền thống, góp phần giảm thiểu gánh nặng bệnh tật, nâng cao chất lượng cuộc sống và kéo dài tuổi thọ cho bệnh nhân.
Sự kết hợp giữa nền tảng khoa học vững chắc, đầu tư bài bản cùng sự hợp tác quốc tế là tiền đề để Việt Nam không chỉ mở rộng cơ hội sống cho người bệnh mà còn khẳng định vị thế trên bản đồ y học thế giới.
Tương lai của vắc xin điều trị ung thư tại Việt Nam đang rộng mở với những bước tiến quan trọng, như việc ký kết hợp tác vào tháng 5/2025 với Quỹ Đầu tư Liên bang Nga về vắc xin công nghệ mới, bao gồm vắc xin điều trị ung thư công nghệ mRNA, cùng với việc khởi công Nhà máy vắc xin và sinh phẩm VNVC với trung tâm R&D nghiên cứu và ứng dụng công nghệ mRNA. Viện Nghiên cứu Tâm Anh cũng đã công bố bài viết đầu tiên về chủ đề này trên Tạp chí Y học Việt Nam vào tháng 9/2025, và đang tích cực thực hiện các dự án nghiên cứu, phân tích hệ thống để tiến tới triển khai TCV tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh trong tương lai, khẳng định TCV là một phương pháp điều trị tiềm năng và ít tác dụng phụ.
