"Trường hợp này đặc biệt đáng chú ý, không chỉ vì độ tuổi của đứa trẻ, mà còn bởi độ chính xác của các vết cắt", bà Palmira Saladié, đồng giám đốc cuộc khai quật Gran Dolina, phát biểu ngày 24/7. "Đây là bằng chứng cho thấy đứa trẻ đã bị xử lý như bất kỳ con mồi nào khác".
Phát hiện chấn động trong tầng đất cổ
Chi tiết đốt sống cổ của một đứa trẻ từ 2 đến 5 tuổi, với những vết cắt chứng minh hành vi ăn thịt đồng loại của loài người. (Ảnh: Maria D. Guillén / IPHES-CERCA)
Trong tháng 7, nhóm nghiên cứu khai quật được 10 bộ xương người, nhiều mẫu mang dấu hiệu bị lột da, chặt xương – đặc trưng của động vật bị xẻ thịt. Tất cả các hài cốt mới đều thuộc về Homo antecessor – một loài người cổ đã tuyệt chủng cách đây khoảng 770.000 năm, từng sinh sống ở châu Âu.
Dù đã được phát hiện từ năm 1997, vị trí của Homo antecessor trong cây phả hệ loài người vẫn còn gây tranh cãi: một số chuyên gia cho rằng đây có thể là tổ tiên chung của người Neanderthal và người hiện đại, trong khi số khác coi đây là một nhánh bên lề.
10 bộ xương – bao gồm cả hài cốt đứa trẻ bị chặt đầu – được tìm thấy trong lớp đất có niên đại 850.000 đến 780.000 năm, trở thành bằng chứng sớm nhất về nạn ăn thịt đồng loại ở họ hàng con người tại châu Âu.
30% xương người mang dấu vết ăn thịt
Suốt ba thập kỷ khai quật, Gran Dolina đã ghi nhận hơn 20 trường hợp ăn thịt người. Ước tính 30% số xương người tại đây mang dấu vết cắt, chặt, và vết răng của con người – điều chưa từng thấy trong khảo cổ châu Âu.
“Việc bảo tồn hóa thạch tại đây thật phi thường”, bà Saladié nói. “Các vết cắt không xuất hiện đơn lẻ. Chúng tôi còn tìm thấy vết răng người – bằng chứng đáng tin cậy nhất cho thấy các thi thể này đã bị ăn thịt”.
Nhóm nghiên cứu nhận định, hành vi ăn thịt người không chỉ xuất phát từ nhu cầu sinh tồn, mà còn có thể liên quan đến chiến lược kiểm soát lãnh thổ hoặc duy trì cấu trúc xã hội.
“Những gì chúng tôi ghi nhận là một hành vi có hệ thống. Việc xử lý người chết không phải là ngoại lệ – mà là thông lệ”, bà Saladié khẳng định.
Lịch sử nhân loại cần viết lại?
Trước đây, bằng chứng sớm nhất về ăn thịt người thuộc về một bộ xương có niên đại 1,45 triệu năm ở Kenya, song chưa thể xác định mục đích rõ ràng. Trong khi đó, Gran Dolina – chưa được khai quật hoàn toàn – có thể tiếp tục cung cấp manh mối then chốt về hành vi và danh tính của Homo antecessor, một mắt xích còn mờ trong tiến trình tiến hóa loài người.
“Hàng năm, chúng tôi lại phát hiện những bằng chứng buộc chúng ta phải suy nghĩ lại về cách người cổ sống, chết và xử lý thi thể gần một triệu năm trước”, bà Saladié nói.