Theo BSCKII. Bùi Văn Lợi, Viện Sức khoẻ Tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai, ý nghĩ tự sát không phải là dấu hiệu của sự yếu đuối, mà là một vấn đề sức khỏe. Tương tự như các vấn đề sức khoẻ khác, ý nghĩ này cần được can thiệp và chăm sóc y tế một cách tích cực. Dưới góc độ chuyên gia, rất khó để một người đang ở đỉnh điểm của cảm xúc tiêu cực có thể tự mình thay đổi góc nhìn và vượt qua cơn khủng hoảng một cách ngay lập tức.
Nguyên nhân của những “suy nghĩ tiêu cực”
Bác sĩ Bùi Văn Lợi, Viện Sức khoẻ Tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai lý giải về những nguyên nhân của những “suy nghĩ tiêu cực” xuất phát từ:
Rối loạn sinh học trong não bộ: Rối loạn cảm xúc, trong đó có trầm cảm là các rối loạn tâm thần liên quan đến sự mất cân bằng các chất dẫn truyền thần kinh quan trọng như serotonin, dopamine và norepinephrine. Sự mất cân bằng này làm giảm khả năng cảm nhận niềm vui, hy vọng và suy nghĩ tích cực. Tự sát có thể xuất hiện đơn độc, nhưng thường xuất hiện trong bệnh cảnh của những bệnh lý khác, hay gặp nhất là trầm cảm. Ý nghĩ tự sát lúc này là một biểu hiện của sự rối loạn sinh học, chứ không đơn thuần là một suy nghĩ tiêu cực dễ dàng loại bỏ.
Cảm xúc chi phối lý trí: Khi cảm xúc đau khổ, tuyệt vọng lên đến đỉnh điểm, vùng não chịu trách nhiệm về cảm xúc (hệ thống limbic) hoạt động quá mức. Ngược lại, vùng não kiểm soát lý trí và lập kế hoạch (vỏ não trước trán) lại bị ức chế hoạt động. Điều này khiến khả năng suy nghĩ logic và tìm kiếm giải pháp bị hạn chế. Cảm xúc tiêu cực lúc này giống như một "cơn lũ cuốn trôi mọi suy nghĩ tích cực và lý trí".
Các kiểu suy nghĩ tiêu cực méo mó: Trầm cảm thường đi kèm với những kiểu suy nghĩ méo mó như "tất cả hoặc không gì", khái quát hóa quá mức, chỉ tập trung vào điều tiêu cực, hay tin rằng mình sẽ thất bại (lời tiên tri tự ứng nghiệm). Những kiểu suy nghĩ này trở nên mạnh mẽ và tự động, khiến người bệnh khó nhận ra sự bất hợp lý và thay đổi chúng một cách độc lập.
Hành động ngay lập tức để tự cứu mình
“Trong những thời điểm cảm xúc tiêu cực và ý nghĩ tự sát xuất hiện, điều quan trọng nhất là phải tìm kiếm sự giúp đỡ ngay lập tức từ bên ngoài. Bạn không nên cố gắng vượt qua một mình”, bác sĩ Lợi nhấn mạnh. Cách để vượt qua cảm xúc tiêu cực gồm những bước sau:
Chia sẻ với ai đó: Đừng giữ những cảm xúc này cho riêng mình. Hãy tìm một người bạn tin tưởng, người thân hoặc chuyên gia sức khoẻ tâm thần để chia sẻ. Việc nói ra có thể giúp bạn bớt cô đơn và nhận được sự hỗ trợ cần thiết.
Gọi đường dây nóng hỗ trợ tâm lý: Hãy liên hệ ngay với đường dây nóng của Viện Sức khoẻ Tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai hoặc các tổng đài hỗ trợ khác.
Lập kế hoạch an toàn: Nếu cảm thấy nguy cơ tự sát cao, hãy lập một kế hoạch an toàn. Kế hoạch này bao gồm danh sách những người có thể gọi, những nơi an toàn có thể đến, những hoạt động giúp xao nhãng và loại bỏ những vật dụng có thể gây hại.
Tìm đến chuyên gia y tế: Các bác sĩ tâm thần hoặc nhà tâm lý học lâm sàng có thể đánh giá tình trạng và đưa ra liệu pháp điều trị phù hợp. Sự giúp đỡ từ bên ngoài bao gồm liệu pháp tâm lý (CBT, DBT) và thuốc, có thể giúp bạn ổn định cảm xúc, thay đổi suy nghĩ tiêu cực và học các kỹ năng đối phó lành mạnh.
Tự chăm sóc bản thân: Cố gắng ngủ đủ giấc, ăn uống lành mạnh, tập thể dục đều đặn và tránh xa chất kích thích để cải thiện năng lượng và cảm xúc.
Cuộc sống của bạn là vô giá
Hành trình vượt qua rối loạn cảm xúc có thể khó khăn, nhưng bạn không đơn độc. Tìm kiếm sự giúp đỡ là một dấu hiệu của sức mạnh, không phải sự yếu đuối. Với sự hỗ trợ đúng đắn, bạn hoàn toàn có thể vượt qua giai đoạn này và xây dựng một cuộc sống khỏe mạnh, hạnh phúc hơn.
Nếu bạn hoặc ai đó bạn biết đang gặp khó khăn, đừng ngần ngại tìm kiếm sự giúp đỡ từ các chuyên gia sức khỏe tâm thần. Cuộc sống của bạn là vô giá, và luôn có hy vọng cho một tương lai tươi sáng hơn.
Những cách giảm stress hiệu quả
Ngủ đủ giấc
Chất lượng giấc ngủ có tỷ lệ thuận đối với sức khỏe tinh thần và cả thể chất. Thời gian ngủ chính là thời điểm để các cơ quan trong cơ thể chúng ta được nghỉ ngơi, phục hồi, tái tạo các tế bào hư tổn. Với những người bị stress thì việc ngủ đủ 7 - 8 tiếng/đêm sẽ giúp xoa dịu những cảm xúc tiêu cực. Đồng thời, việc ngủ đủ giấc cũng mang lại cảm giác sảng khoái, giúp cơ thể tràn đầy năng lượng.
Ngoài ra, mỗi người cũng nên dành khoảng 30 phút để ngủ trưa. Khi đó, não bộ sẽ có thời gian nghỉ ngơi, nạp lại năng lượng cho buổi chiều làm việc. Bên cạnh đó, ngủ đủ giấc cũng giúp nâng cao hệ miễn dịch, cải thiện sức khỏe tổng thể.
Dùng trà thảo mộc
Trà thảo mộc có tác dụng xoa dịu tinh thần, giảm stress, cải thiện chất lượng giấc ngủ. Mùi thơm từ trà thảo mộc sẽ kích thích khứu giác, tác động tới hệ thần kinh trung ương và mang đến cảm giác thoải mái, thư giãn cho cơ thể. Bên cạnh đó, các vitamin, khoáng chất và chất chống oxy hóa trong trà thảo mộc cũng có tác dụng an dịu thần kinh.
Cách giảm stress hiệu quả bằng trà thảo mộc đã được chứng minh. Do đó, mỗi người hoàn toàn có thể sử dụng loại nước uống này để kiểm soát tình trạng căng thẳng. Tuy nhiên, bạn cần lưu ý tới đặc tính của từng loại trà để có thể sử dụng trong từng thời điểm thích hợp.
Cụ thể:
- Các loại trà nên uống vào ban ngày: Có chứa caffeine giúp tỉnh táo khi làm việc như trà xanh, trà đen, trà bạc hà;
- Các loại trà nên uống trước khi ngủ: Có tác dụng hỗ trợ giấc ngủ như trà hoa cúc, trà nghệ, trà tía tô, trà lạc tiên, trà hà thủ ô,...
Ngồi thiền đúng cách
Thiền chính là hình thức luyện tập cho tâm trí có nguồn gốc từ Ấn Độ cổ đại, rất phổ biến trong đạo Phật và bộ môn yoga. Nó có tác động tích cực tới sức khỏe tổng thể và tinh thần nên được ứng dụng như 1 liệu pháp hỗ trợ trong điều trị các vấn đề về tâm lý (gồm cả stress). Ngồi thiền là biện pháp mang lại nhiều lợi ích đối với sức khỏe tinh thần. Đặc biệt, ngồi thiền còn hỗ trợ cải thiện tình trạng stress, trầm cảm, rối loạn lo âu,...
Masage thư giãn
Massage là hình thức sử dụng tay để xoa bóp, day ấn các cơ và huyệt đạo. Nó giúp thư giãn cơ bắp, thúc đẩy tuần hoàn máu, mang đến cảm giác thoải mái cho cơ thể. Với người bị căng thẳng thần kinh, nên massage vùng đầu và cổ - vai - gáy để làm giảm đau nhức, giải phóng mọi nỗi lo âu, phiền muộn trong cuộc sống.
Nghe nhạc
Nghe nhạc là một trong những cách giảm stress hiệu quả. Âm nhạc giúp thư giãn não bộ, điều hòa nhịp tim và huyết áp, làm giảm bớt các hormone được cơ thể sản xuất dưới tác động của stress.
Suy nghĩ tích cực hơn
Suy nghĩ tiêu cực chính là nguyên nhân làm gia tăng tình trạng stress, mệt mỏi. Tập suy nghĩ tích cực chính là biện pháp hữu hiệu để làm giảm stress và những muộn phiền trong cuộc sống. Biện pháp này giúp giải phóng những áp lực vô hình, mang đến nguồn năng lượng và sự thoải mái cho bạn.