Phát biểu tại sự kiện, ông Lê Thanh Dũng, Cục trưởng Cục Dân số, nhấn mạnh thanh thiếu niên cần có trách nhiệm trong quan hệ tình dục an toàn, chủ động phòng tránh mang thai ngoài ý muốn để bảo vệ sức khỏe bản thân và tương lai đất nước.
Ông Dũng cũng dẫn Nghị quyết số 21-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương khóa XII, theo đó chính sách dân số sẽ chuyển trọng tâm từ kế hoạch hóa gia đình sang dân số và phát triển. Tuy nhiên, điều này không đồng nghĩa với việc ngừng kế hoạch hóa gia đình, mà tiếp tục bảo đảm mọi phụ nữ có nhu cầu tránh thai đều được tiếp cận dịch vụ thuận tiện, an toàn.
Theo thống kê, số phụ nữ sử dụng biện pháp tránh thai hiện đại trên thế giới đã tăng gấp đôi giai đoạn 1990–2021; tỷ lệ sinh con ở nhóm vị thành niên 15–19 tuổi giảm khoảng 1/3 kể từ năm 2000. Riêng tại các quốc gia thu nhập thấp và trung bình thấp, năm 2024 có khoảng 380 triệu người dùng biện pháp tránh thai hiện đại, giúp ngăn ngừa 143 triệu ca mang thai ngoài ý muốn, 29 triệu ca phá thai không an toàn và cứu sống 144.000 bà mẹ.
Nhiều thách thức
Dù đạt nhiều tiến bộ, WHO cho biết hiện vẫn có 164 triệu người chưa được đáp ứng nhu cầu tránh thai trong tổng số 1,1 tỷ người có nhu cầu kế hoạch hóa gia đình. Tại nhiều nước đang phát triển, gần 1/3 phụ nữ vẫn sinh con khi còn ở tuổi vị thành niên.
Ở Việt Nam, chất lượng dịch vụ kế hoạch hóa gia đình được cải thiện và tỷ lệ sử dụng biện pháp tránh thai ở mức cao so với khu vực. Tuy nhiên, theo lãnh đạo Cục Dân số, vẫn còn nhiều thách thức: tuổi kết hôn lần đầu tăng nhưng tuổi quan hệ tình dục lần đầu lại giảm; nhu cầu chưa được đáp ứng về tránh thai ở nhóm chưa kết hôn/không chung sống lên tới 40,7% (năm 2021); tỷ lệ phụ nữ tảo hôn trước 18 tuổi vẫn cao, nhất là tại vùng nông thôn, miền núi phía Bắc; tỷ lệ phụ nữ 20–24 tuổi từng sinh con khi chưa đủ 18 tuổi chênh lệch rất lớn giữa các nhóm dân cư, trong đó cao nhất là nhóm nghèo và một số dân tộc thiểu số.
Tiếp tục ưu tiên kế hoạch hóa gia đình
Trước thực trạng này, ông Lê Thanh Dũng khẳng định kế hoạch hóa gia đình vẫn là một nội dung quan trọng trong công tác dân số. Cục Dân số đề nghị các địa phương tăng cường truyền thông, tư vấn, mở rộng dịch vụ kế hoạch hóa gia đình phù hợp với điều kiện học tập và sinh hoạt của thanh thiếu niên, đồng thời triển khai các mô hình giảm tảo hôn, giảm mang thai sớm.
“Điều này thể hiện qua việc xây dựng lối sống sinh hoạt an toàn, tránh mang thai ngoài ý muốn. Bởi nếu để xảy ra tình trạng có thai ngoài ý muốn, sẽ phát sinh nhiều hệ lụy: các em còn đang ở lứa tuổi chưa phát triển đầy đủ về tâm sinh lý dễ rơi vào suy nghĩ tiêu cực; hoặc buộc phải sử dụng những biện pháp không mong muốn như nạo hút thai và các dịch vụ khác, gây ảnh hưởng đến sức khỏe và tương lai. Vì vậy, nam giới cần chủ động ngay từ khi bắt đầu có tình cảm với người khác giới, phải biết tính toán để xây dựng một đời sống tình dục an toàn. Chúng tôi kỳ vọng những nỗ lực này sẽ góp phần cải thiện sức khỏe sinh sản, nâng cao chất lượng cuộc sống và đóng góp vào mục tiêu phát triển bền vững của Việt Nam”, ông Dũng nhấn mạnh.
