 |
| Hành vi liếm của chó bày tỏ tình cảm yêu thương |
Khi hành vi này quá phổ biến đến nỗi nhiều người đặt câu hỏi liệu các loài khác có làm như vậy không và liệu hành vi đó có nguồn gốc từ quá trình tiến hóa hay không. Vậy có loài động vật nào khác bày tỏ tình cảm bằng nụ hôn không?
Định nghĩa nụ hôn
Từ một nụ hôn môi đến một nụ hôn nhẹ nhàng trên má, biểu hiện của nụ hôn giữa người với người có thể rất đa dạng. Nhìn chung, nụ hôn giữa người với người thể hiện một số loại tình cảm xã hội tích cực, cho dù đó là tình dục, lãng mạn hay thuần khiết.
Sheril Kirshenbaum, tác giả của cuốn "Khoa học về nụ hôn: Đôi môi nói lên điều gì" (Grand Central Publishing, 2011), chia sẻ rằng, có rất nhiều ví dụ về những gì chúng ta có thể coi là "nụ hôn" trong thế giới động vật, từ việc rùa gõ đầu cho đến việc nai sừng tấm và sóc đất cọ mũi.
Có lẽ một trong những ví dụ rõ ràng nhất về "nụ hôn" của động vật là những cái liếm của chó. Chó liếm mặt chủ để thể hiện tình cảm, mặc dù hành vi này cũng có thể phục vụ nhiều mục đích khác, chẳng hạn như chải chuốt hoặc tăng cường trải nghiệm mùi hương của chúng. Hành vi này có thể được củng cố bởi những phản ứng tích cực từ chủ của chúng. Mặc dù chó có xu hướng liếm mặt những người mà chúng có mối quan hệ gần gũi, chúng ta không thể cho rằng những "nụ hôn" đó có cùng ý nghĩa với nụ hôn của loài người.
Trên thảo nguyên châu Phi, bạn có thể thấy một cặp hươu cao cổ quấn cổ vào nhau, đôi khi chạm mặt và môi vào nhau. Nhưng hành vi giống như hôn này không phải là biểu hiện tình cảm; đó là một nghi lễ thống trị được gọi loài hươu cao cổ và nó được sử dụng để xác định con hươu cao cổ nào có địa vị xã hội cao hơn.
Các loài linh trưởng có hôn nhau không?
Linh trưởng là loài động vật duy nhất có thể "hôn" bằng cách sử dụng đôi môi như con người. Và khi nói đến vương quốc động vật, tinh tinh lùn ( Pan paniscus ) có thể là một trong những loài động vật giao phối nhiều nhất. Cùng với tinh tinh (Pan troglodytes), tinh tinh lùn là họ hàng gần nhất còn sống của loài người và chúng cũng rất phóng túng.
Vanessa Woods, nhà khoa học nghiên cứu về nhân chủng học tiến hóa tại Đại học Duke, Mỹ, cho biết các nhóm xã hội do phụ nữ lãnh đạo của bonobo có xu hướng giải quyết tranh chấp bằng tình dục thay vì bằng bạo lực, như nhiều loài linh trưởng khác vẫn làm. Và mặc dù bonobo không nhất thiết phải "hôn" trong những cuộc gặp gỡ tình dục, nhưng chúng rất giống với hình thức chia sẻ thức ăn và chải chuốt cho nhau. Cả hai hành vi này thường kết thúc bằng những hành vi giống như hôn kéo dài. Woods cho biết vì tinh tinh lùn có xu hướng chải chuốt và chia sẻ thức ăn với những con vật mà chúng thân thiết nên nụ hôn có thể được coi là "thước đo mối quan hệ" đối với tinh tinh lùn.
Sự phổ biến của hành vi giống như hôn ở loài linh trưởng đến nỗi một nhà nghiên cứu cho rằng đây là nguồn gốc của nụ hôn ở người. Trong một bài báo được xuất bản vào năm 2024, Adriano Lameira, phó giáo sư tâm lý học tại Đại học Warwick ở Anh, đã đề xuất rằng, nụ hôn của con người thực chất là tàn dư tiến hóa của hành vi chải chuốt.
Ở giai đoạn cuối cùng của quá trình chải chuốt, các loài linh trưởng sẽ chu môi và mút da của đối tượng được chải chuốt để loại bỏ bất kỳ con bọ hoặc mảnh vụn nào còn sót lại, theo chuyển động giống như đang hôn. Lameira tin rằng, khi quá trình tiến hóa loại bỏ lớp lông dày trên cơ thể của các loài linh trưởng cổ đại, việc chải chuốt trở nên không cần thiết, nhưng tổ tiên loài người của chúng ta vẫn giữ lại bước cuối cùng giống như đang hôn của quá trình chải chuốt như một cách để truyền đạt mối liên kết xã hội bền chặt.
Lameira chia sẻ: "Hôn không chỉ đơn thuần là một hiện tượng lãng mạn hay văn hóa mà còn là di sản tiến hóa của mối quan hệ xã hội ở loài linh trưởng".
Woods cho biết việc chia sẻ thức ăn cũng là động lực lớn cho việc tiếp xúc miệng-miệng ở loài bonobo, và hành vi hôn cũng có thể bắt nguồn từ đó ở một tổ tiên chung.
Trong khi nguồn gốc tiến hóa của nụ hôn vẫn còn là một bí ẩn, có một điều rõ ràng: Các loài động vật khác có thể có hành vi giống với nụ hôn về hình thức hoặc chức năng, nhưng toàn bộ hành vi hôn của con người khiến chúng ta khác biệt với vương quốc động vật.
