Chương trình mục tiêu quốc gia về văn hóa giai đoạn 2025-2035: Tháo điểm nghẽn cơ chế, kỳ vọng bứt tốc

Cơ hội mới

Việt Nam đang đứng trước nhiều cơ hội lớn để phát triển văn hóa, đặc biệt sau khi hàng loạt thể chế, cơ chế, chính sách khơi thông nguồn lực phát triển văn hóa, thể thao và du lịch được hoàn thiện, thông qua. Trong đó không thể kể tới: Chương trình mục tiêu quốc gia về văn hóa giai đoạn 2025-2035, Luật Quảng cáo sửa đổi, Luật Di sản văn hóa sửa đổi...

Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng nhấn mạnh năm 2024, Bộ VHTTDL đã tập trung rà soát, đẩy mạnh việc sửa đổi, bổ sung, xây dựng hoàn thiện chính sách pháp luật chuyên ngành với 20 văn bản quy phạm pháp luật, góp phần tháo gỡ “điểm nghẽn”, “nút thắt” bước đầu kiến tạo không gian phát triển.

Những concert hàng vạn khán giả thúc đẩy công nghiệp văn hóa Việt Nam.

“Bộ đã tham mưu, trình Chính phủ ban hành 05 Nghị định, trình Thủ tướng Chính phủ ban hành 10 Quyết định, 02 Chỉ thị, Bộ trưởng Bộ VHTTDL ban hành theo thẩm quyền 13 Thông tư. Bộ VHTTDL cũng đã tham mưu, trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ 05 đề án, đang hoàn thiện 08 đề án trong các lĩnh vực hoạt động của ngành”, Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng nêu.

Một trong những điểm nhấn về xây dựng, hoàn thiện thể chế trong ngành văn hóa, thể thao và du lịch phải kể đến chương trình mục tiêu quốc gia về văn hóa giai đoạn 2025-2035 được thông qua với tổng nguồn vốn thực hiện tối thiểu là 122.250 tỷ đồng. Với nguồn lực này, ngành văn hóa được kỳ vọng ngày càng lớn mạnh, giúp ngành có vị trí quan trọng hơn trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Với 9 nhóm mục tiêu cụ thể, PGS.TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục nhấn mạnh, chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa đóng vai trò trung tâm trong việc xây dựng và khẳng định bản sắc văn hóa Việt Nam trong bối cảnh hội nhập quốc tế.

“Chương trình này không chỉ tăng cường ngân sách cho văn hóa mà còn tập trung vào việc cải thiện cơ sở hạ tầng văn hóa, hỗ trợ các sáng tạo trong lĩnh vực nghệ thuật, đồng thời phát triển công nghiệp văn hóa thành một ngành kinh tế mũi nhọn. Chương trình là một bước tiến quan trọng, giúp đảm bảo nguồn kinh phí ổn định và minh bạch để phát triển các dự án văn hóa”, PGS.TS Bùi Hoài Sơn nêu.

Đặc biệt, chương trình chú trọng đến việc phát triển công nghiệp văn hóa như một động lực kinh tế và phương tiện quảng bá bản sắc dân tộc. Theo đó, đến năm 2035, các ngành công nghiệp văn hóa đóng góp 8% GDP của cả nước.

“Khi các ngành công nghiệp văn hóa phát triển mạnh mẽ, những câu chuyện, hình ảnh, và giá trị của Việt Nam sẽ được truyền tải thông qua các nền tảng toàn cầu, từ đó tạo dựng hình ảnh một quốc gia có bản sắc văn hóa đặc trưng nhưng không ngừng sáng tạo, năng động và hiện đại”, PGS.TS Bùi Hoài Sơn phân tích.

Liên quan đến nguồn vốn 122.250 tỷ đồng đến từ Chương trình mục tiêu quốc gia về văn hóa, chuyên gia văn hóa, GS.TS Từ Thị Loan khẳng định nguồn lực đầu tư cho văn hóa sẽ được phân bổ phù hợp với nhu cầu của các lĩnh vực, địa phương.

Di sản đóng góp quan trọng vào phát triển du lịch, thúc đẩy ngành văn hóa.

Vị GS.TS này khẳng định còn rất nhiều điều phải làm để có thể phát triển văn hóa nói chung và công nghiệp văn hóa nói riêng. Nguồn vốn từ chương trình là nguồn lực quan trọng. Điều này cũng chứng minh tầm quan trọng của việc đầu tư vào văn hóa. Với sự quan tâm này văn hóa chắc chắn sẽ có chuyển biến nhất định.

“Ngoài việc bảo tồn những công trình, di tích xuống cấp, xây dựng các thiết chế văn hóa mới, hiện đại chúng ta cũng cần tập trung vào công tác chuyển đổi số, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, thúc đẩy phát triển văn học nghệ thuật...”, GS.TS Từ Thị Loan nhấn mạnh.

Việc hội nhập quốc tế cũng cần được đẩy mạnh để quảng bá các loại hình văn hóa nghệ thuật của Việt Nam ra thế giới. Điều này giúp nhiều bạn bè quốc tế biết đến Việt Nam, từ đó tạo nên hệ sinh thái hoàn chỉnh để phát triển công nghiệp văn hóa.

Trước đó, khi Quốc hội thảo luận về chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025-2035, nhiều đại biểu đặt kỳ vọng vào chương trình này.

“Tôi kỳ vọng vào chương trình rất nhiều. Nếu chúng ta triển khai thực hiện đầy đủ các mục tiêu cũng như các nhiệm vụ cụ thể của từng giai đoạn thì sẽ phát triển được ngành công nghiệp văn hóa thông qua việc tìm kiếm, phát huy các loại hình văn hóa truyền thống của dân tộc để hình thành các sản phẩm tiêu biểu để quảng bá và giới thiệu ra quốc tế", đại biểu Trình Lam Sinh (Đoàn ĐBQH tỉnh An Giang) kỳ vọng.

Tiếp tục bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống.

Tiếp tục gỡ vướng cơ chế

Có thể nói, trong những năm qua, chính sách đầu tư phát triển kinh tế - xã hội nói chung và văn hóa nói riêng đã có nhiều thay đổi theo hướng tích cực. Nhiều vướng mắc tồn đọng dần được tháo gỡ với các cơ chế chính sách phù hợp. Nhờ đó, các hoạt động văn hóa nghệ thuật được đầu tư phát triển, các giá trị văn hóa truyền thống được quan tâm giữ gìn, đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân ngày càng được cải thiện, an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội được đảm bảo bền vững...

PGS.TS Nguyễn Thị Thu Phương - Viện trưởng Viện Văn hóa nghệ thuật quốc gia Việt Nam - khẳng định các chính sách này không chỉ giúp bảo vệ các di sản văn hóa mà còn thúc đẩy nền văn hóa sáng tạo, đưa văn hóa Việt Nam trở thành một phần quan trọng trong chiến lược phát triển quốc gia.

“Để văn hóa thực sự vươn mình, không chỉ cần sự phát triển tự thân của văn hóa mà còn cần một nền tảng thể chế vững vàng, những chính sách đột phá và sự chung tay từ mọi thành phần xã hội”, PGS.TS Nguyễn Thị Thu Phương nhấn mạnh.

Viện trưởng Viện Văn hóa nghệ thuật quốc gia Việt Nam cho biết việc xây dựng và hoàn thiện hệ thống chính sách phải bắt đầu từ tư duy mở, sẵn sàng đón nhận những ý tưởng đổi mới, khuyến khích sự sáng tạo và bảo vệ quyền lợi của người làm văn hóa.

Chương trình mục tiêu quốc gia về văn hóa giai đoạn 2025-2035 được thông qua, kỳ vọng tạo đột phá cho ngành văn hóa. Ảnh: Như Ý

“Để làm được điều này, các thể chế, chính sách văn hóa cần được xây dựng với tầm nhìn xa, không chỉ đáp ứng nhu cầu hiện tại mà còn phải tiên đoán được xu hướng tương lai, giúp văn hóa có thể linh hoạt thích nghi với những thay đổi của thời đại, góp phần tạo động lực phát triển hơn là duy trì tính ổn định và chưa đồng bộ như hiện nay”, PGS.TS Nguyễn Thị Thu Phương nêu.

Bà Trần Thị Diệu Thúy - Phó Chủ tịch UBND TPHCM - cho biết một số điều luật được ban hành tạo nhiều điều kiện cho các tổ chức, doanh nghiệp hoạt động thuận lợi. Tuy nhiên, Phó Chủ tịch UBND TPHCM cho rằng thực tiễn còn những vấn đề pháp luật chưa điều chỉnh kịp thời, đặc biệt việc thể chế công tác xã hội hóa trong xây dựng và vận hành quỹ hỗ trợ và phát triển điện ảnh, cơ chế kiểm duyệt phim trong một số hoạt động đặc thù.

Bộ trưởng Bộ VHTTDL Nguyễn Văn Hùng đặt kỳ vọng ở năm 2025, thực hiện bứt phá các thế mạnh của công nghiệp văn hóa.

“Chúng ta cần tiếp tục nghiên cứu, bổ sung hoàn thiện hệ thống quy phạm pháp luật, các cơ chế, chính sách liên quan đến phát triển ngành công nghiệp văn hóa thành phố. Đề xuất các chính sách để doanh nghiệp trong và ngoài nước tăng cường đầu tư vào hoạt động sáng tạo văn hóa, sản xuất các sản phẩm và dịch vụ văn hóa, huy động các nguồn lực trong xã hội xây dựng và phát triển TP.HCM trở thành trung tâm công nghiệp văn hóa”, bà Trần Thị Diệu Thúy đề xuất.

Lãnh đạo UBND TPHCM đề xuất cần thông qua các chính sách ưu đãi về vốn, thuế, đất đai, khuyến khích sáng tạo đối với văn nghệ sỹ, các doanh nghiệp khởi nghiệp trong lĩnh vực văn hóa.

Luật Di sản văn hóa sửa đổi được thông qua tháo gỡ nhiều điểm nghẽn.

Trong năm 2025, Bộ VHTTDL xác định một trong những nhiệm vụ trọng tâm là tiếp tục tham mưu thể chế hóa toàn diện, kịp thời các chủ trương chính sách mới của Đảng trong lĩnh vực VHTTDL, Hiến pháp năm 2013, đặc biệt là lĩnh vực văn hoá, hạn chế khoảng trống pháp lý.

“Phải gắn hoàn thiện pháp luật với tăng cường hiệu quả thực thi. Tập trung hoàn thành Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo, trình Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 9 (tháng 5/2025). Xây dựng, trình cơ quan có thẩm quyền ban hành hoặc ban hành theo thẩm quyền các văn bản quy định chi tiết Luật Di sản văn hóa năm 2024, bảo đảm đúng thời hạn được giao và các Nghị định về một số chế độ, chính sách, đào tạo đặc thù trong lĩnh vực văn hóa, thể thao…”, Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng nêu.

Các chuyên gia cho rằng ngoài những nguồn đầu tư về nguồn lực, chính sách Nhà nước cũng cần quan tâm đến hỗ trợ các hoạt động phụ trợ bên lề như thuê mặt bằng, đơn giản hóa về cấp phép... Ngoài ra, sự tư vấn liên tục, cập nhật của các cơ quan nghiên cứu liên quan về xu hướng phát triển của ngành cũng là một vấn đề quan trọng.